| Summary: | W artykule omówiono symboliczny status świętych jezior w tradycyjnym obrazie świata ludności wiejskiej na pograniczu białorusko-rosyjskim (Witebsk-Psków). Analiza materiału pokazuje, że święte jeziora odnoszą się przede wszystkim do ludowego motywu „świątyni, która zapadła się pod ziemię”. Wyjątkowe właściwości wód (uzdrawiające lub niebezpieczne) czynią jezioro miejscem świętym. Jednak żadne z jezior pogranicza nie stanowi kultowego obiektu geografii sakralnej, ponieważ nie zostało włączone do praktyk rytualnych w cyklu kalendarzowym. Legendarne jeziora pełnią funkcję informacyjną i przedstawiają wydarzenia mitologiczne obecne w świadomości lokalnej społeczności. The article is devoted to the study of the symbolic status of the sacred lakes in the traditional picture of the world of the rural population of the Belarusian-Russian (Pskov-Vitebsk) borderlands. The analysis of folklore materials shows that sacred lakes often relate to the folk motif “the temple which fell through the ground”. The lake sacralization may result from unusual (medical or hazardous) properties of its water. However, none of the holy lake of borderlands is an object of worship in sacred geography because the lakes are not included in the ritual practices of the calendar cycle. Legendary lakes perform informational function and reflect the events of mythological history within the local community. Полацкi дзяржаўны ўнiверсiтэт 373 389 373-389 Аникиевич К. Т., Сенненский уезд Могилевской губернии, Могилев 1907. Белова О. В., Круг, [у:] Славянские древности. Этнолингв. словарь, т. 3, Москва 2004. Вайткявичюс В., Некоторые замечания по поводу священных мест Восточной Литвы, [в:] Культурны ландшафт Вiлейшчыны: Мат-лы Вiлейскай рэгiянальнай навук.-пр. канф., Мiнск 2004. Валодзiна Т., З вопыту даследвання матыву абування/апранання ў паданнях пра камянi, [у:] Палявая фалькларыстыка i этналогiя: даследаванне лакальных культур Беларусi, Мiнск 2008. Валодина Т., Лобач В., Пространственные характеристики ритуальных практик в народной медицине белорусов, “Acta Neophilologica” 2007, t. IX. Гарбуль А., Скарбы сiвых валуноў, Паставы 2008. Дучыц Л. У., Археалагiчныя помнiкi ў назвах, вераваннях i паданнях беларусаў, Мiнск 1993. Дучыц Л., Зайкоўскi Э., Ляўкоў Э., Вiнакураў В., Карабанаў А., Культавыя камянi Беларусi, [у:] З глыбi вякоў. Наш край, Мiнск 1997, № 2. Дучыц Л., Клiмковiч I., Сакральная геаграфiя Беларусi, Мiнск 2011. Зайкоўскi Э. М., Дучыц Л. У., Жыватворныя крынiцы Беларусi, Мiнск 2001. Зайковский Э., Предания о языческих культовых памятниках Беларуси и археология, [в:] Kulturas krustpunkti. Latvijas kulturas akademijas zinatnisko rakstu krajums, Riga 2006. Иванова А. А., Калуцков В. Н., Фадеева Л. В., Святые места в культурном ландшафте Пинежья (материалы и комментарии), Москва 2009. Куза А. В., Соловьёв Г. Ф., Языческое святилище в земле радимичей, “Советская археология” 1972, № 1. Легенды i паданнi, Мiнск 2005. Лобач У. А., Мiф. Прастора. Чалавек: беларускi традыцыйны ландшафт у семiятычнай перспектыве, Мiнск 2013. Ляўкоў Э. А., Маўклiвыя сведкi мiнуўшчыны, Мiнск 1992. Мялешка М., Камень у вераваннях i паданнях беларусаў // Зап. аддзялення гуманiт. навук. Кн. 4. Працы катэдры этнаграфii, Менск 1928. Панченко А. А., Исследования в области народного православия. Деревенские святыни Северо-Западной России, Санкт-Петербург 1998. I Всеобщая перепись населения Российской губернии 1897 г., Вып. 5. Витебская губерния. Тетрадь 2, Санкт-Петербург 1901. Полацкi этнаграфiчны зборнiк (ПЭЗ). Вып. 2. Народная проза беларусаў Падзвiння: У 2 ч., ч. 1, Наваполацк 2006. Русанова И. П., Тимощук Б. А., Языческие святилища древних славян, Москва 1993. Салавей Л., Храм, што правалiўся, [у:] Беларуская мiфалогiя: Энцыкл.слоўн., Мiнск 2006. Толстая С. М., Число, [в:] Славянская мифология. Энцикл. словарь, Москва 2002. Фальклорны архiў Пскоўскага дзяржаўнага ўнiверсiтэта: Невель 2003, сш. 3, л. 16. Юрчук Л. А., Предания Псковской области (по материалам фольклорного архива Псковскогого сударственного университета), Псков 2014. Lobach U., The sacred lakes of the Dvina region (Northwest Belarus), “Archaeologia Baltica” 2011, t. XV, P. 65. Артыкул падрыхтаваны ў рамках праекта БРФФД-РДНФ (ПР) “Традыцыйны этнакультурны i моўны ландшафт Вiцебска-Пскоўскага памежжа ў канцы ХIХ – пачатку ХХ ст.: узроўнi рэпрэзентацыi i дынамiка кроскультурных сувязяў”, дамова № Г16РП-004. 8
|
|---|