Zadowolenie z małżeństwa. Pedagogiczne implikacje dotyczące osobistego rozwoju małżonków, relacji małżeńskich i rodzicielskich

• Main Author: Dakowicz, Andrzej
• Format: Book
• Language: Polish
• Published: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku 2021
• Subjects: zadowolenie z małżeństwa; rozwój osobisty małżonków; rozwój relacji małżeńskiej; rozwój relacji rodzicielskich; satisfaction with marriage; personal development of spouses; development of the marital relationship; development of parental relationships; Allport; Ashton; Baka; Barbaro; Borg; Bradshaw; Branden; Conway; Droga; Dunsmore; Flint; Iskra; Musa; Nowak; Polska; Roli; Romero; Sandberg; Shelton; Talik; Waterman; Spitzberg
• Online Access: http://hdl.handle.net/11320/12590; https://doi.org/10.15290/ZM.2021

Wychodząc z założenia, że relacja małżeńska w największymstopniu kształtuje klimat życia rodzinnego zbadano 75 par małżeńskich, pełniących funkcje rodzicielskie i podzielono je wykorzystując M. Braun-Gałkowskiej Skalę Powodzenia Małżeństwa na grupę małżeństw o wyższym i niższym poziomie zadowolenia ze swojego związku. Następnie określono i porównano uwarunkowania osobowościowe charakteryzujące badanych małżonków wykorzystując następujące narzędzia badawcze: Test Przymiotnikowy ACL H.G. Gougha i A.B. Heilbruna, Kwestionariusz Poczucia Bezpieczeństwa Z. Uchnasta, Kwestionariusz Inteligencji Emocjonalnej w opracowaniu A. Ciechanowicz, A. Jaworowicz, A. Matczak, Kwestionariusz Kompetencji Społecznych w opracowaniu A. Matczak, Kwestionariusz Komunikacji Małżeńskiej M. Kaźmierczak i M. Plopy, Skala Postaw Rodzinnych M. Braun-Gałkowskiej. Małżonkowie o wyższym poziomie zadowolenia w porównaniu z małżonkami o niższym poziomie zadowolenia ze swojego związku charakteryzują się większym uspołecznieniem, panowaniem nad sobą oraz życzliwością, uzyskali wyższe wyniki określające ich poziom inteligencji emocjonalnej jak również efektywności zachowań w sytuacjach intymnych. Przedstawiona charakterystyka małżonków o wyższym poziomie zadowolenia ze swojego związku jest stanem możliwym do osiągnięcia jako efekt osobistego rozwoju, a przede wszystkim nieustannie prowadzonego dialogu w ciągle zmieniającej się rzeczywistości życia małżeńskiego. Przydatne na tej drodze jest korzystanie z coraz większej oferty form wsparcia indywidualnego lub grupowego. Szczególnie pomocne w pracy nad osobistym rozwojem i pogłębianiem relacji małżeńskiej są zajęcia warsztatowe, oparte na zaangażowaniu uczestników oraz odwołujące się do ich własnych doświadczeń. Working under the assumption that the marital relationship has the greatest influence on the atmosphere of family life, 75 married couples performing parental tasks were examined and divided, using M. Braun-Gałkowska’s Marriage Success Scale, into two groups: married couples with a higher and lower level of satisfaction with their relationships. Next, the personality characteristics of the surveyed spouses were determined and compared using the following research tools: H.G. Gough’s and A.B. Heilbrun’s Adjective Check List, Z. Uchnast’s Sense of Security Questionnaire, the Emotional Intelligence Questionnaire developed by A. Ciechanowicz, A. Jaworowicz, A. Matczak, the Social Competence Questionnaire developed by A. Matczak, M. Kaźmierczak’s and M. Plopa’s Questionnaire of Marriage Communication, M. Braun-Gałkowska’s Family Attitudes Scale. Spouses with a higher level of satisfaction with their relationship, when compared to spouses with a lower level of satisfaction, are characterized by greater socialization, selfcontrol, and kindness; they obtained higher results determining their level of emotional intelligence and the effectiveness of their behaviours in intimate situations. The presented characteristics of spouses with a higher level of satisfaction with their relationship can be achieved as a result of personal development and, above all, of ongoing dialogue in the ever-changing reality of marital life. Taking advantage of the expanding offer of various forms of individual and group support can be useful in this respect. Workshops based on the participants’ involvement and referring to their own experiences are particularly helpful in working on personal development and deepening the marital relationship. Publikacja sfinansowana ze środków Wydziału Nauk o Edukacji Uniwersytetu w Białymstoku [e-mail] Doktor nauk humanistycznych w zakresie psychologii, absolwent Wydziału Nauk Społecznych Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II. Pracownik naukowo-dydaktyczny Zakładu Psychologii w Katedrze Studiów Społecznych i Edukacyjnych na Wydziale Nauk o Edukacji Uniwersytetu w Białymstoku. Autor licznych artykułów i monografii naukowych, czynny uczestnik wielu konferencji naukowych o zasięgu ogólnopolskim i międzynarodowym. Współzałożyciel i kierownik Podyplomowych Studiów Wychowania do Życia w Rodzinie, rzeczoznawca na liście Ministerstwa Edukacji i Nauki kwalifikujący podręczniki i programy nauczania w zakresie modułu wychowanie do życia w rodzinie. Biegły sądowy z zakresu psychologii przy Sądzie Okręgowym w Białymstoku. Przez dwie kadencje (w latach 2000-2006) przewodniczący Zarządu Białostockiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Psychologicznego. Posiada bogate doświadczenie w pracy szkoleniowo-dydaktycznej z młodzieżą i dorosłymi z zakresu problematyki rozwojowo-wychowawczej, prowadzi również prywatną praktykę psychologiczną. Wydział Nauk o Edukacji Uniwersytetu w Białymstoku Adamczyk, K. (2013). Inteligencja emocjonalna i system wartości małżonków a ich komunikacja interpersonalna. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 2(13), s. 72-101. Adamczyk, P. (2021). Diagnoza: niemiłość? Działania pozorne a system wsparcia dzieci i młodzieży po próbach samobójczych. Przegląd Socjologii Jakościowej, 17(1), s. 114-134. Adamski, F. (2002). Rodzina. Wymiar społeczno-kulturowy. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Alder, M.C., Yorgason, J.B., Sandberg, J.G., Davis, S. (2018). Perceptions of Parents’ Marriage Predicting Marital Satisfaction: The Moderating Role of Attachment Behaviors. Journal of Couple & Relationship Therapy, 17(2), p. 146-164. Alheit, P. (2002). „Podwójne oblicze” całożyciowego uczenia się. Dwie analityczne perspektywy „cichej rewolucji”. Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja, 2(18), s. 64-65. Allen, D. (2015). Getting Things Done, czyli sztuka bezstresowej efektywności. Gliwice: Wydawnictwo Helion SA. Allport, G.W. (1988). Osobowość i religia. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX. Ames, D. (2009). Pushing up to a point: Assertiveness and effectiveness in leadership and interpersonal dynamics. Research in Organizational Behavior, 29, p. 111-133. Ames, D., Lee A., Wazlawek, A. (2017). Interpersonal assertiveness: Inside the balancing act. Social and Personality. Psychology Compass, 11(6), p. 1-16. Anderson, R.E., Stevenson, H.C. (2019). RECASTing racial stress and trauma: Theorizing the healing potential of racial socialization in families. American Psychologist, 74(1), p. 63-75. Adler, R.B., Rosenfeld, L.B., Proctor II, R.F. (2007). Relacje interpersonalne. Proces porozumiewania się. Poznań: Dom Wydawniczy REBIS Sp. z o.o. Kluzowa, K., Slany, K. (2004). Przemiany realizacji funkcji prokreacyjnej w rodzinie. W: B. Mierzwiński, E. Dybowska (red.), Oblicze współczesnej rodziny polskiej (s. 63-95). Kraków: WAM. Knopp, K. (2006). Rola inteligencji emocjonalnej w życiu człowieka. Studia Psychologica, 6, s. 221-235. Knopp, K.A. (2010). Inteligencja emocjonalna i możliwości jej rozwijania u dzieci i młodzieży. Warszawa: Wydawnictwo UKSW. Knopp, K.A. (2014). Gdzieś między wielkimi oczekiwaniami a rozczarowaniem. kilka refleksji nad konstruktem inteligencji emocjonalnej. Forum Oświatowe, 2(52), s. 29-46. Knopp, K.A. (2020). Inteligencja emocjonalna dzieci i młodzieży a ich funkcjonowanie w relacjach z rówieśnikami. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 4(44), s. 149-163. Bąbka, J. (2020). O potrzebie zmian w zakresie kształtowania kompetencji społecznych studentów pedagogiki. Rocznik Lubuski, 46(1), s. 63-74. Kobierecka-Dziamska, A. (2019). Ślady doświadczeń rodzinnych w obrazie ciała – studium przypadku młodej kobiety. Psychoterapia, 3(190), s. 53-71. Kobierzycki, T. (1989). Osoba. Dylematy rozwoju. Studium metakliniczne. Bydgoszcz: Redakcja Wydawnictw Pozaprasowych „Pomorze” Pomorskiego Wydawnictwa Prasowego RSW „Prasa-Książka-Ruch”. Kocur, D. (2019). Polska wersja Skali AMORE służącej do badania motywacji seksualnych. Czasopismo Psychologiczne, 25, 1, s. 79-93. Dakowicz, A. (2021). Związek małżeński jako szansa lub zagrożenie dla rozwoju moralno-duchowego małżonków. W: J. Zabielski (red.), Zagrożenia moralno-duchowe jako wyzwanie współczesności (s. 73-84). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe UKSW. Gurba, E. (2011). Wczesna dorosłość. W: J. Trempała (red.), Psychologia rozwoju człowieka. Podręcznik akademicki (s. 287-311). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Kolendo, N., Wronka, H. (2021). Depresja wśród dzieci i młodzieży – przebieg, leczenie oraz wpływ na system rodzinny. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 45(1), s. 158-166. Kołażyk, K. (2020). Psychotherapy as a supportive factor in infertility treatment. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 3(43), s. 430-441. Kołodziejczyk, A. (2011). Późne dzieciństwo – młodszy wiek szkolny. W: J. Trempała (red.), Psychologia rozwoju człowieka. Podręcznik akademicki (s. 234-258). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Kołodziej-Zaleska, A., Ilska, M. (2017). „Małżonkowie powinni być najlepszymi przyjaciółmi”. Mity małżeńskie jako stereotypowe przekonania o małżeństwie – ich znaczenie w życiu pary i rodziny. Humanum. Międzynarodowe Studia Społeczno-Humanistyczne, 2(25), s. 53-68. Komorowska-Pudło, M. (2017). Małżeństwo – jego jakość i trwałość u wyznawców religii monoteistycznych. Założenia doktrynalne a rzeczywistość empiryczna. Teologia i Człowiek, 38(2), s. 151-173. Komorowska-Pudło, M. (2020). Psychospołeczne uwarunkowania postaw młodych dorosłych wobec rodzicielstwa. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 3(43), s. 33-50. Koperwas, M., Głowacka, M. (2017). Problem niepłodności wśród kobiet i mężczyzn – epidemiologia, czynniki ryzyka i świadomość społeczna. Aspekty Zdrowia i Choroby, 2(3), s. 31-49. Bączkowski, T., Kurzawa, R. (2013). Leczenie niepłodności w warunkach ambulatoryjnych. Family Medicine & Primary Care Review, 15(3), s. 435-437. Kornas-Biela, D. (2009). Pedagogika prenatalna: nowy obszar nauk o wychowaniu. Lublin: Wydawnictwo KUL. Kornas-Biela, D. (2011). Okres prenatalny. W: J. Trempała (red.), Psychologia rozwoju człowieka. Podręcznik akademicki (s. 147-171). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Guzewicz, M. (2016). Trwałe małżeństwo warunkiem odpowiedzialnego rodzicielstwa. W: A. Kiciński, M. Opiela (red.), Katolickie wychowanie dziecka. Rodzina, przedszkole, Kościół (s. 37-47). Lublin: Wydawnictwo KUL. Dakowicz, A., Dakowicz, L. (2021). The quality of marital communication of spouses with a higher and lower level of satisfaction with their relationship. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 2(46), s. 129-141. Kornas-Biela, D. (2012). Kiedy seks prowadzi do szczęścia? W: I. Ulfik-Jaworska, A. Gała (red.), Dalej w tę samą stronę. Księga Jubileuszowa dedykowana Profesor Marii Braun-Gałkowskiej (s. 441-459). Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Kornas-Biela, D. (2017). Kształtowanie więzi rodziców z dzieckiem w perinatalnym okresie życia. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 1(29), s. 148-170. Kornas-Biela, D. (2019). Wychowanie przez codzienność życia w rodzinie w ujęciu profesor Teresy Kukołowicz. Family Forum, 9, s. 211-231. Kornaszewska-Polak, M. (2014). Kompetencje społeczne i lęk w relacjach interpersonalnych. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Humanitas. Pedagogika, 9, s. 147-158. Korucu, I., Selcuk, B., Harma, M. (2017). Self Regulation: Relations with Theory of Mind and Social Behaviour. Infant and Child Development, https://doi.org/10.1002/icd.1988 (19.02.2021). Kostańska, L., Łukasiewicz, J., Pawelec, M., Walesa, Cz. (2012). Przekonania Polaków XXI wieku w różnych okresach dorosłości (rozwojowe badania osób w wieku od 25 do 80 lat). Horyzonty Psychologii, 2, s. 119-145. Kotkowska, E. (2020). The concept of collective hope according to Józef Kozielecki and Chantal Delsol. Teologia i Moralność, 15(1), p. 213-223. Kozielecki, J. (2007). Psychotransgresjonizm. Nowy kierunek psychologii. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”. Bem, S.L. (2000). Męskość, kobiecość. O różnicach wynikających z płci. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Guziak-Nowak, M., Król, T., Węglarczyk G. (2018). Wędrując ku dorosłości. Wychowanie do życia w rodzinie dla uczniów klasy 8 szkoły podstawowej. Podręcznik. Kraków: Wydawnictwo i Hurtownia Rubikon. Krawiec, G. (2018). Wybrane uwarunkowania powodzenia i niepowodzenia w małżeństwach. W: M. Rucki (red.), Wpływ ideologii na naukę i życie społeczne (s. 257-272). Warszawa: Chrześcijańskie Forum Pracowników Nauki. Arczewska, M. (2019). Zaniedbanie jako forma krzywdzenia dzieci i młodzieży. Dziecko Krzywdzone. Teoria, badania, praktyka, 18(1), s. 9-21. Kriegelewicz, O. (2005). Inteligencja emocjonalna partnerów a zadowolenie ze związku i strategie rozwiązywania konfliktów w małżeństwie. Przegląd Psychologiczny, 4, s. 431-452. Krok, D., Preis, A. (2016). Dopasowanie małżonków w zakresie inteligencji emocjonalnej a style ich komunikacji i dobrostan psychiczny. W: P. Landwójtowicz (red.), Matrimonio et familiae. Z problematyki małżeństwa i rodziny. Tom 26 (s. 277-301). Opole: Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego. Król-Fijewska, M. (2014). Historie małżeńskie. W: J. Augustyn (red.), Sztuka relacji międzyludzkich. Miłość, małżeństwo, rodzina (s. 313-320). Kraków: Wydawnictwo WAM. Królikiewicz, R., Pulak, I. (2020). Możliwości wspierania edukacji domowej nowoczesnymi technologiami informacyjno-komunikacyjnymi. Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce, 1(55), s. 23-38. Kruczek, A. (2017). Związek obrazu siebie i samoakceptacji z ekspresją gniewu w grupie dziewcząt z diagnozą zaburzeń zachowania. Psychiatria i Psychologia Kliniczna, 17(4), s. 314-324. Krynicka, E. (2017). Rodzina jako fundament kształtowania tożsamości narodowej. Roczniki Pedagogiczne, 9(45), 1, s. 109-120. Krzesińska-Żach, B. (2007). Pedagogika rodziny. Przewodnik do ćwiczeń. Białystok: Trans Humana Wydawnictwo Uniwersyteckie. Kubański, M., Karpińska, N. (2017). Elementy sprzedaży osobistej wpływające na jakość obsługi klienta. Marketing i Rynek, 7, s. 388-398. Guziak-Nowak, M., Król, T. (2020). Wędrując ku dorosłości. Wychowanie do życia w rodzinie dla uczniów klasy 2 liceum ogólnokształcącego, technikum, szkoły branżowej I stopnia. Podręcznik. Kraków: Wydawnictwo i Hurtownia Rubikon. Kubiak-Szymborska, E. (2004). Prorodzinna orientacja młodzieży. Między tradycją a współczesnością. W: A.W. Janke (red.), Pedagogika rodziny na progu XXI wieku. Rozwój, przedmiot, obszary refleksji i badań (s. 155-168). Toruń: Wydawnictwo Edukacyjne „AKAPIT” s.c. Benisz, H. (2020). O stawaniu się (o)sobą na drodze przezwyciężania samego siebie. Projekt radykalnej antropologii (neo)coachingowej. Studia Philosophiae Christianae, 56(2), s. 39-73. Dakowicz, L., Dakowicz, A. (2008). Klimat życia rodzinnego w percepcji dzieci ojców o wysokim poziomie aktywności zawodowej. W: E. Ozorowski, R.Cz. Horodeński (red.), Dziecko – Etyka – Ekonomia (s. 224-233). Białystok: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Ekonomicznej. Kuczyńska, A. (2016). Płeć psychologiczna a asertywność w bliskich związkach. Rocznik Lubuski, 42(1), s. 19-35. Kuczyńska, M. (2020). Rozwód w retrospekcji rozwiedzionych matek. W: Studia Pedagogiczne. Problemy społeczne, edukacyjne i artystyczne. Tom 35 (s. 133-150). Kielce: Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego. Kuczyńska, A., Dolińska-Zygmunt, G. (2004). Zadowolenie z kontaktów interpersonalnych oraz kompetencje społeczne a poczucie samotności. Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu. Nauki Humanistyczne, 9(1055), s. 103-115. Landwójtowicz, P. (2019). Praca z traumą relacyjną w terapii par. W: J. Stala (red.), Zdrowa i mocna rodzina fundamentem społeczeństwa (s. 161-177). Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II. Larson, J.H., Holman, T.B. (1994). Premarital predictors of marital quality and stability. Family Relations, 43, p. 228-237. Lasota, A. (2017). Responsywność opiekuna a poczucie autonomii dziecka we wczesnym dzieciństwie. Nauki o Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne, 5(2), s. 84-100. Lasota, M. (2012). Czynniki motywujące sprawców samobójczych ataków terrorystycznych. Obronność – Zeszyty Naukowe Wydziału Zarządzania i Dowodzenia Akademii Obrony Narodowej, 1, s. 125-134. Halicka, M. (2006). Problemy rodziny w opiece nad człowiekiem starym niesprawnym. W: M. Halicka, J. Halicki (red.), Zostawić ślad na ziemi. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Wojciechowi Pędichowi w 80 rocznicę urodzin i 55 rocznicę pracy naukowej (s. 242-254). Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku. Lauster, P. (1995). Świadomość samego siebie. Warszawa: Świat Książki. Le, Y., Fredman, S.J., Feinberg, M.E. (2017). Parenting stress mediates the association between negative affectivity and harsh parenting: A longitudinal dyadic analysis. Journal of Family Psychology, 31(6), p. 679-688. Lee, K., Ashton, M.C. (2004). Psychometric properties of the HEXACO Personality Inventory. Multivariate Behavioral Research, 39, p. 329-358. Dakowicz, L., Dakowicz, A. (2009a). Psychologiczna analiza funkcjonowania kobiet jako żon i matek w rodzinach dotkniętych bezrobociem. W: E. Ozorowski, R.Cz. Horodeński (red.), Kobieta – Etyka – Ekonomia (s. 315-334). Białystok: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Ekonomicznej. Bereza, B., Szymczuk, D. (2016). Psychologiczne uwarunkowania prawidłowych relacji w rodzinie. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 4(28), s. 173-182. Lemisiou, M.A. (2018). The effectiveness of person-centered coaching intervention in raising emotional and social intelligence competencies in the workplace. International Coaching Psychology, 13(2), p. 6-26. Lew-Starowicz, Z. (1985). Współżycie seksualne jako wyraz miłości. W: M. Grzywak-Kaczyńska (red.), Erotyka w aspekcie zdrowia psychicznego (s. 26-46). Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX. Lewicka, M. (2020). Dziecko w kontekście świata wartości rodziców. Realizacja zadań wynikających z rodzicielstwa. Studia Pedagogiczne. Problemy społeczne, edukacyjne i artystyczne, 35, s. 63-75. Liberska, H., Malina, A. (2011). Przywiązanie partnerów a ich kompetencje społeczne. W: L. Golińska, E. Bielawska-Batorowicz (red.), Rodzina i praca w warunkach kryzysu (s. 15-30). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. Linek, A. (2020). Współcześni rodzice – między zmęczeniem a satysfakcją. W: M. Bieńko, M. Rosochacka-Gmitrzak, E. Wideł (red.). Obrazy życia rodzinnego i intymności. Książka dedykowana Profesor Annie Kwak (s. 183-195). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego. Halicki, J. (2018). Nadużywanie alkoholu jako czynnik ryzyka przemocy w rodzinie. Pedagogika Społeczna, 3(69), s. 221-233. Littauer, F. (1994). Osobowość plus. Jak zrozumieć innych, przez zrozumienie siebie? Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Logos”. Litwińska-Rączka, K. (2018). Małżeństwo i rodzicielstwo w stylu „być” i w stylu „mieć”. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 36(4), s. 290-296. Liu, D., Campbell, W.K. (2017). The Big Five personality traits, Big Two metatraits and social media: A meta-analysis. Journal of Research in Personality, 70, p. 229-240. Luna, P., Guerrero, J., Rodrigo-Ruiz, D., Losada, L., Cejudo, J. (2020). Social Competence and Peer Social Acceptance: Evaluating Effects of an Educational Intervention in Adolescents. Frontiers in Psychology. Educational Psychology, https://doi.org/10.3389/fpsyg.2020.01305 (20.02.2021). Dakowicz, L., Dakowicz, A. (2009b). Trening umiejętności wychowawczych jako forma doskonalenia zawodowego nauczyciela. W: M. Wróblewska (red.), Pomoc psychologiczno-pedagogiczna w szkole. Wybrane zagadnienia (s. 80-85). Białystok: Trans Humana Wydawnictwo Uniwersyteckie. Ładyżyński, A.K. (2014). Razem w niestabilnych czasach. W: J. Augustyn (red.), Sztuka relacji międzyludzkich. Miłość, małżeństwo, rodzina (s. 331-337). Kraków: Wydawnictwo WAM. Berne, E. (1987). W co grają ludzie? Psychologia stosunków międzyludzkich. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Łaguna, M. (1996). Budować obraz siebie. Badania nad obrazem siebie studentów kształconych metodami aktywizującymi. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL. Łazowski, J., Płużek, Z. (1985). Program badań własnych. W. J. Łazowski (red.), Problemy psychosomatyczne w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy (s. 64-77). Warszawa: PZWL. Łokczewska, J., Lachowska, B. (2020). Zgodność motywacji celów rodzinnych z „ja” a zaangażowanie mężczyzn w role rodzinne. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 2(42), s. 101-113. Hall, C.S., Lindzey, G. (1990). Teorie osobowości. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Łukaszewski, W. (1999). Psychologiczne koncepcje człowieka. W: J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki. Podstawy psychologii. Tom 1 (s. 67-91). Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Macander, D. (2016). Szkoła dla Rodziców i Wychowawców. W: T. Kowalewicz (red.), Rekomendowane programy profilaktyki uzależnień (s. 44-51). Warszawa: Fundacja Praesterno. Mahoney, A., Flint, D.D., McGraw, J.S. (2020). Spirituality, religion, and marital/family issues. In: D. H. Rosmarin, H. G. Koenig (eds.), Handbook of Spirituality, Religion, and Mental Health (p. 159-177). Elsevier Academic Press. Makiełło-Jarża, G. (2005). Rodzina wobec choroby i cierpienia dziecka. W: G. Makiełło-Jarża, Z. Gajda (red.), Ból i cierpienie (s. 79-83). Kraków: Krakowskie Towarzystwo Edukacyjne sp. z o.o. – Oficyna Wydawnicza AFM. Maleki, N., Madahi, M.E., Mohammadkhani, S., Khala’tbari, J. (2017). The effectiveness of Cognitive Behavioral Couple Therapy on Psychological Well Being, Marital Intimacy, and Life Quality of Chaotic Couples. Iranian Journal of Educational Sociology, 1(4), p. 23-33. Dakowicz, L., Dakowicz, A. (2011). Funkcjonowanie rodzin mężczyzn czasowo nieobecnych. W: E. Ozorowski, R.Cz. Horodeński (red.), Mężczyzna – Etyka – Ekonomia (251-260). Białystok: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Ekonomicznej. Malik, J., Heyman, R.E., Smith Slep, A.M. (2020). Emotional flooding in response to negative affect in couple conflicts: Individual differences and correlates. Journal of Family Psychology, 34(2), p. 145-154. Małyska, A. (2015). Współczesne ojcostwo – przemiana roli (?). W: W. Muszyński (red.), Rodzina jako wartość: wzory – modele – redefinicje (s. 405-420). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek. Białecka-Pikul, M. (2011). Wczesne dzieciństwo. W: J. Trempała (red.), Psychologia rozwoju człowieka. Podręcznik akademicki (s. 172-201). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Małyska, A. (2020). O pożytkach dialogu międzypokoleniowego w rodzinie i społeczeństwie. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 2(42), s. 136-150. Hällström, T. (1986). Social origins of major depression: The role of provoking agents and vulnerability factors. Acta Psychiatrica Scandinavica, 73, p. 383-389. Manalel, J.A., Birditt, K.S., Orbuch, T.L., Antonucci, T.C. (2019). Beyond destructive conflict: Implications of marital tension for marital well-being. Journal of Family Psychology, 33(5), p. 597-606. Mandal, E. (2004). Podmiotowe i interpersonalne konsekwencje stereotypów związanych z płcią. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego. Mandal, E. (2008). Miłość, władza i manipulacja w bliskich związkach. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Mandal, E. (2020). Sacrifices of women and men in close relationships: the types and structure of sacrifices. The approach and avoidance motives for making sacrifices. Current Issues in Personality Psychology, 8(4), p. 317-328. Marchlewska, J. (2019). Emocje – relacje – empatia w wieku dojrzałym. Warsztat: Jak zadbać o siebie. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. Margasiński, A. (2015). Teoria i wybrane modele systemów rodzinnych. W: A. Margasiński (red.), Rodzina w ujęciu systemowym. Teoria i badania (s. 6-32). Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego. Dakowicz, L., Dakowicz, A. (2017). Marital Satisfaction: A Psychological and Pedagogical Analysis of the Social Competence of Spouses. Rocznik Teologii Katolickiej, tom XVI/2, p. 97-109. Marmola, M., Wańczyk-Welc, A. (2019). Relacje z matką i ojcem a poczucie sensu życia u adolescentów pochodzących z rodzin rozbitych. Edukacja – Technika – Informatyka, 1, s. 60-67. Maruszewski, T., Doliński, D., Łukaszewski, W., Marszał-Wiśniewska, M. (2008). Emocje i motywacja. W: J. Strelau, D. Doliński (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki. Tom 1 (s. 511-649). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Maruszewski, T. (2011). Psychologia poznania. Umysł i świat. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Harwas-Napierała, B. (2006). Zmiany komunikacji w poszczególnych fazach małżeństwa. Psychologia Rozwojowa, 11, s. 35-41. Bieleninik, Ł., Preis, J., Bidzan, M. (2010). Uwarunkowania więzi emocjonalnej z dzieckiem w okresie prenatalnym w ciążach wielopłodowych i pojedynczych. Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 3, zeszyt 3, s. 223-231. Maslow, A.H. (1942). The dynamics of psychological security-insecurity. Character & Personality, 10, p. 331-344. Maslow, A.H. (1986). W stronę psychologii istnienia. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX. Maslow, A.H. (1990). Motywacja i osobowość. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX. Matczak, A. (2001). Kwestionariusz Kompetencji Społecznych KKS. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP. Matczak, A., Jaworowska, A. (2006). Dwuwymiarowy Inwentarz Inteligencji Emocjonalnej DINEMO. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego. Matczak, A., Knopp, K. (2013). Znaczenie inteligencji emocjonalnej w funkcjonowaniu człowieka. Warszawa: Liberi Libri. Dakowicz, L., Dakowicz, A. (2018). Psychologiczno-pedagogiczna analiza systemów rodzinnych mężczyzn w kontekście noetycznego wymiaru osobowości. W: M. Halicka, A. Szafranek, L. Dakowicz (red.), Mistrz i Przyjaciel. Ojciec Profesor Leon Benigny Dyczewski OFMConv. (s. 173-189). Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku. Martowska, K., Matczak, A. (2013). Pomiar kompetencji społecznych – prezentacja nowego narzędzia diagnostycznego. Psychologia Jakości Życia, 12(1), s. 43-56. Martowska, K. (2012). Psychologiczne uwarunkowania kompetencji społecznych. Warszawa: Liberi Libri. Bakiera, L. (2019b). Zachowania afiliacyjne w związkach intymnych. Propozycja kwestionariusza. Przegląd Psychologiczny, 62(4), s. 641-655. Maruszewski, T. (2008). Inteligencja emocjonalna – między sprawnością a mądrością. W: M. Śmieja, J. Orzechowski (red.), Inteligencja emocjonalna: fakty, mity, kontrowersje (s. 62-81). Warszawa: PWN. Maruszewski, T., Ścigała, E. (1998). Emocje, aleksytymia, poznanie. Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora. Bieńko, M. (2006). Nieznośna lekkość więzi w sferze bliskich kontaktów międzyludzkich. Societas/Communitas, 1(1), s. 105-126. Mayer, J.D., Cobb, C.D. (2000). Educational Policy on Emotional Intelligence: Does It Make Sense? Educational Psychology Review, 12, p. 163-183. Mayer, J.D., Salovey, P. (1999). Czym jest inteligencja emocjonalna? W: P. Salovey, D.J. Sluyter (red.), Rozwój emocjonalny a inteligencja emocjonalna (s. 23-69). Poznań: Dom Wydawniczy REBIS. McLarnon, M.J.W., Romero, E.F. (2020). Cross-cultural equivalence of shortened versions of the Eysenck Personality Questionnaire: An application of the alignment method. Personality and Individual Differences, 163, p. 1-11. Miąso, J. (2021). Promocja i intensyfikacja komunikacji interpersonalnej bezpośredniej rodzic – dziecko, nauczyciel – uczeń w świecie technokracji i osaczania kapitałem materialnym. Lubelski Rocznik Pedagogiczny, 40(1), s. 41-53. Michalczyk, A. (2018). Rola środowiska rodzinnego w kształtowaniu się osobowości dziecka. Pedagogika Rodziny, 8(2), s. 7-20. Dakowicz, L., Dakowicz, A. (2019). Postawy rodzicielskie małżonków o wyższym i niższym poziomie samoakceptacji, Pedagogika Społeczna, 1(71), s. 147-160. Miernik, B. (2019). Mężczyzna wobec niepowodzeń prokreacyjnych. Psychopedagogiczne aspekty doświadczania przez mężczyzn trudności w prokreacji. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 3(39), s. 94-106. Dakowicz, A. (2014a). Powodzenie małżeństwa. Uwarunkowania psychologiczne w perspektywie transgresyjnego modelu Józefa Kozieleckiego. Białystok: Trans Humana Wydawnictwo Uniwersyteckie. Mika, S. (1987). Psychologia społeczna. Warszawa: PWN. Mikuła, B. (2020). Rewolucja w przedsiębiorstwach: od zarządzania zasobem ludzkim i zarządzania wiedzą do zarządzania kapitałem ludzkim. Akademia Zarządzania, 4(2), s. 27-45. Milani, A. S., Hosseini, M., Matbouei, M., Nasiri, M. (2020). Effectiveness of emotional intelligence training program on marital satisfaction, sexual quality of life, and psychological well-being of women. Journal of Education Health Promotion, 9(149), https://www.jehp.net/text.asp?2020/9/1/149/288332 (07.04.2021). Milewicz, B. (2020). Social news, czyli nowa sytuacja komunikacyjna. Com.press, 1(3), s. 14-29. Biernat, T., Sobierajski, P. (2007). Młodzież wobec małżeństwa i rodziny. Raport z badań. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. Miluska, J. (2001). Rola płci w sposobie funkcjonowania małżeństwa i rodziny. W: H. Liberska, M. Matuszewska (red.), Małżeństwo: męskość, kobiecość, miłość, konflikt (s. 47-73). Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora. Modzelewski, P. (2017). Przejawy empatii a satysfakcja z bliskiego związku. Oddziaływania na podstawie społeczno-emocjonalnego uczenia się. Psychoseksuologia, 3, s. 68-78. Moos, R. H., Moos, B. S. (1981). Family Environment Scale Manual. Palo Alto, CA: Consulting Psychologists. Morreale, S.P., Spitzberg, B.H., Barge, J.K. (2008). Komunikacja między ludźmi. Motywacja, wiedza i umiejętności. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Danilewicz, W. (2010). Rodzina ponad granicami. Transnarodowe doświadczenia wspólnoty rodzinnej. Białystok: Trans Humana Wydawnictwo Uniwersyteckie. Harwas-Napierała, B. (2010). Rodzina w kontekście współczesnych zagrożeń. W: T. Rostowska, A. Jarmołowska (red.), Rozwojowe i wychowawcze aspekty życia rodzinnego (s. 11-21). Warszawa: Difin. Mroczkowska, D., Kubacka, M. (2020). Teorie pracy granicznej jako wyzwanie dla koncepcji Work-Life Balance. Zarys perspektywy dla badania relacji praca–życie. Studia Socjologiczne, 4(239), s. 37-59. Musioł, A. (2020). Wybrane aspekty filozofii w coachingu: refleksje nad wiedzą humanistyczną a coachingowa praktyka. Folia Philosophica, 43, s. 1-14. Myszka-Strychalska, L. (2020). Autonomia jako zadanie (auto)edukacyjne młodzieży. Roczniki Pedagogiczne, 12(48), 4, s. 107-120. Nęcka, E. (2000). Inteligencja. W: J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki. Tom 2. Psychologia ogólna (s. 721-760). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Nęcka, E., Orzechowski, J., Szymura, B. (2006). Psychologia poznawcza. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN SA, Wydawnictwo Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej „Academica”. Niewiadomska, I., Chwaszcz, J., Kołodziej, B., Śpila, B. (2005). Seks. Lublin: Wydawnictwo Archidiecezji Lubelskiej „Gaudium”. Błasiak, A. (2010). Znaczenie więzi i atmosfery rodzinnej dla funkcjonowania rodziny. W: A. Błasiak, E. Dybowska (red.), Wybrane zagadnienia pedagogiki rodziny (s. 129-142). Kraków: Wydawnictwo WAM. Nomejko, A., Dolińska-Zygmunt, G., Mucha, A. (2017). Znaczenie jakości komunikacji dla satysfakcji seksualnej kobiet i mężczyzn w bliskich związkach o różnym stażu. Seksuologia Polska, 15(1), s. 1-8. Nowacka, A., Zielińska, M., Rabiej, M. (2020). Psychologiczne i społeczne aspekty niepłodności małżeńskiej. W: J. Jędrzejewska, M. Śliwa (red.), Problemy społeczne w XXI wieku – przegląd badań (s. 148-162). Lublin: Wydawnictwo Naukowe TYGIEL sp. z o.o. Nowak, B.M. (2019). (Nie)bezpieczna rodzina – kalejdoskop (dys)funkcji. Nauki o Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne, 2(9), s. 33-55. Harwas-Napierała, B. (2012). Systemowe ujmowanie rodziny jako teoretyczny kontekst badań i terapii rodzinnej. Refleksje ogólne. W: I. Ulfik-Jaworska, A. Gała (red.), Dalej w tę samą stronę. Księga Jubileuszowa dedykowana Profesor Marii Braun-Gałkowskiej (s. 115-117). Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Dąbrowski, K. (1979). Dezintegracja pozytywna. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy. Nowak, K. (2019). Dziecko i Dorosły w relacji – o rozwoju i stanach Ja. Edukacyjna Analiza Transakcyjna, 8, s. 195-212. Nowak-Dziemianowicz, M. (2019). Współczesne związki intymne w sieci przeszkód i sprzeczności. Rocznik Andragogiczny, 26, s. 11-31. Nyczaj-Drąg, M. (2015). Kapitał społeczny rodziny z klasy średniej jako forma i źródło kapitału edukacyjnego dziecka. W: J. Karbowniczek, A. Błasiak, E. Dybowska (red.), Dziecko, rodzina, wychowanie. Wybrane konteksty (s. 85-111). Kraków: Akademia Ignatianum, Wydawnictwo WAM. Obuchowska, I. (1983). Dynamika nerwic. Psychologiczne aspekty zaburzeń nerwicowych u dzieci i młodzieży. Warszawa: PWN. Ochojska, D. (2012). Transmisja pokoleniowa oddziaływań wychowawczych w rodzinie. W: I. Ulfik-Jaworska, A. Gała (red.), Dalej w tę samą stronę. Księga Jubileuszowa dedykowana Profesor Marii Braun-Gałkowskiej (s. 249-270). Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Olearczyk, T. (2020). Cisza w dialogu rodzinnym. Roczniki Pedagogiczne, 12(48), 4, s. 45-61. Oleszkowicz, A., Senejko, A. (2011). Dorastanie. W: J. Trempała (red.), Psychologia rozwoju człowieka. Podręcznik akademicki (s. 259-286). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Błasiak, A. (2017). (Nowy) wymiar rodzicielstwa – wybrane aspekty. W: D. Opozda, M. Leśniak (red.), Rodzicielstwo w wybranych zagadnieniach pedagogicznych (29-43). Lublin: Wydawnictwo Episteme. Oleszkowicz, A., Gwiżdż, K. (2019). Formowanie się tożsamości osobistej w okresie stającej się dorosłości, w kontekście poczucia bezpieczeństwa i gotowości do zmian. Polskie Forum Psychologiczne, 24(2), s. 184-204. Harwas-Napierała, B. (2014). Współczesne źródła zmian i zagrożeń w funkcjonowaniu rodziny. W: J. Stala (red.), Nauki o rodzinie w służbie rodziny (s. 147-156). Kraków: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie Wydawnictwo Naukowe. Oleś, M., Oleś, P. (2001). Z psychologicznych aspektów ojcostwa. W: D. Kornas-Biela (red.), Oblicza ojcostwa (s. 255-268). Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Dąbrowski, Z. (2006). Pedagogika opiekuńcza w zarysie. Tom 1. Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego. Oleś, P. (1989). Wartościowanie a osobowość. Psychologiczne badania empiryczne. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL. Oleś, P. (2000). Kontrowersje wokół „Wielkiej Piątki”. Czasopismo Psychologiczne, 6(1-2), s. 7-18. Oleś, P.K. (2011). Wprowadzenie do psychologii osobowości. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar Sp. z o.o. Oleś, P.K., Dras, J., Jankowski, T., Kalinowska, I., Parzych, J., Sosnowska, K., Batory, A., Borawski, D., Buszek, M., Chorąży, K., Kubala, D., Sadowski, S., Talik, W., Wróbel, M. (2010). Wewnętrzna aktywność dialogowa i jej psychologiczne korelaty. Czasopismo Psychologiczne, 16(1), s. 113-127. Opalach, C. (2012). Religijność personalna małżonków a ich postawy małżeńskie. Studia Warmińskie, 49, s. 211-225. Opozda, D. (2017). Synergia rodziny i szkoły – niektóre konteksty teoretyczne i praktyka. Horyzonty Wychowania, 16(38), s. 27-40. Ordon, U., Gębora, A.K. (2017). Partnerskie relacje rodziny i szkoły w tworzeniu optymalnych warunków procesu edukacji. Pedagogika Przedszkolna i Wczesnoszkolna, 1(9), s. 57-64. Orłowski, G. (2018). Czynniki warunkujące powodzenie małżeństwa. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 3(35), s. 19-39. Hesse, C., Gibbons S. (2019). The longitudinal effects of alexithymia on romantic relationships. Personal Relationships, 26(4), p. 566-585. Błasiak, A. (2018). Uwarunkowania procesu wychowania w rodzinie. Wybrane aspekty. W: B. Sieradzka-Baziur (red.), Pedagogika rodziny na początku XXI wieku w świetle pojęć i terminów (173-202). Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum w Krakowie. Ostrouch-Kamińska, J. (2017). Konstruowanie „małżeńskiego ja”. Rodzina jako przestrzeń wsparcia i uczenia się partnerstwa małżonków. Rocznik Andragogiczny, 24, s. 61-74. Argyle, M. (1991). Psychologia stosunków międzyludzkich. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Ostrowska, K. (1999). Podstawowe funkcje rodziny. W: K. Ostrowska, M. Ryś (red.), Wychowanie do życia w rodzinie. Książka dla nauczycieli, rodziców i wychowawców (s. 134-152). Warszawa: Centrum MPPP MEN. Ostrowski, T.M. (2020). Poczucie sensu życia i wrażliwość wobec wartości a lęk i depresja w grupie młodych dorosłych oraz seniorów. W: T.M. Ostrowski (red.), Blaski i cienie życia – perspektywa psychologiczna (s. 131-154). Kraków: Oficyna Wydawnicza AFM,. Otero, M.C., Wells, J.L., Chen, K-H., Brown, C.L., Connelly, D.E., Levenson, R.W., Fredrickson, B.L. (2020). Behavioral indices of positivity resonance associated with long-term marital satisfaction. Emotion, 20(7), p. 1225-1233. Paprzycka, E. (2020). Granice (nie)trwałości związku. Rozstanie jako kategoria analizy w badaniach nad współczesną parą intymną. W: M. Bieńko, M. Rosochacka-Gmitrzak, E. Wideł (red.), Obrazy życia rodzinnego i intymności. Książka dedykowana Profesor Annie Kwak (s. 107-134). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego. Paprzycka, E., Mianowska, E. (2020). Nietrwałość związków intymnych – społeczno-demograficzne uwarunkowania powodów potencjalnej decyzji o rozstaniu kobiet i mężczyzn. Przegląd Socjologiczny, 69(1), s. 81-105. Parkes, A. (2013). Coaching, mentoring i inne tendencje we współczesnej praktyce doskonalenia zawodowego. Przegląd Naukowo-Metodyczny. Edukacja dla Bezpieczeństwa, 1, s. 113-126. Parker, J.D.A., Summerfeldt, L.J., Walmsley, C., O’Byrne, R., Dave, H.P., Crane, A.G. (2021). Trait emotional intelligence and interpersonal relationships: Results from a 15-year longitudinal study. Personality and Individual Differences, 169, https://doi.org/10.1016/j.paid.2020.110013 (15.02.2021) Hough, L.M. (1992). The ‘Big Five’ Personality Variables – Construct Confusion: Description Versus Prediction. Human Performance, 5(1-2), p. 139-155. Pawłowska-Cyprysiak, K. (2019). Jak szkolić pracowników 50+. Warszawa: Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy. Pec, M. (2019). Rezultaty procesu szkoleniowego prowadzonego metodami tradycyjnymi i w formie edutainment. W: N. Iwaszczuk (red.), Innowacyjność w działalności gospodarczej (s. 187-196). Kraków: Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN. Błasiak, A., Dybowska, E. (2017). Współzależność aktywności rodzinnej i zawodowej w życiu rodziny. Dylematy współczesnego rodzica. Pedagogika Rodziny, 7(2), s. 115-125. DeMaris, A., MacDonald, W. (1993). Premarital cohabitation and marital instability: A test of the unconventionality hypotesis. Journal of Marriage and Family, 55, p. 399-407. Pedro, M.F., Ribeiro, T., Shelton, K.H. (2015). Romantic Attachment and Family Functioning: The Mediating Role of Marital Satisfaction. Journal of Child and Family Studies, 24, p. 3482-3495. Pervin, L.A. (2002). Psychologia osobowości. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Peters, T.J., Waterman, R.H. (2000). Poszukiwanie doskonałości w biznesie. Warszawa: Wydawnictwo MEDIUM. Piórkowski, D. (2020). Nie musisz być doskonały. Chrześcijański sposób na perfekcjonizm. Kraków: Wydawnictwo WAM. Piszczatowska-Oleksiewicz, M. (2014). Polscy gniazdownicy. O powodach, dla których dorosłe dzieci mieszkają z rodzicami. Pogranicze. Studia Społeczne, 24, s. 181-207. Plopa, M. (2005a). Więzi w małżeństwie i rodzinie. Metody badań. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”. Herberger, J., Kozłowska, M. (2017). Relacje interpersonalne z perspektywy psychologii rozwoju człowieka. Relacje. Studia z nauk społecznych, 4, s. 35-48. Plopa, M. (2005b). Psychologia rodziny: teoria i badania. Elbląg: Wydawnictwo Elbląskiej Uczelni Humanistyczno-Ekonomicznej. Plopa, M. (2010). Małżeństwo w percepcji młodych Polaków. W: T. Rostowska, A. Peplińska (red.), Psychospołeczne aspekty życia rodzinnego (s. 64-93). Warszawa: Difin SA. Plopa, M. (2014). Więzi małżeńskie i rodzinne w perspektywie teorii przywiązania. W: I. Janicka, H. Liberska (red.), Psychologia rodziny (s. 141-166). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN SA. Plopa, M., Połomski, P. (2010). Kwestionariusz Relacji Rodzinnych. Wersje dla młodzieży. Podręcznik. Warszawa: VIZJA PRESS & IT. Delatorre, M.Z., Wagner, A. (2020). Marital Quality Assessment: Reviewing the Concept, Instruments, and Methods. Marriage & Family Review, 56(3), p. 193-216. Bobik, B. (2020). Znaczenie umiejętności interpersonalnych w pracy pedagoga szkolnego. Journal of Modern Science, 44(1), s. 43-62. Plopa, M., Lorecka, K. (2019). Style przywiązaniowe a jakość relacji w bliskich związkach. Przegląd Psychologiczny, 62(4), s. 551-581. Popielski, K. (1994). Noetyczny wymiar osobowości. Psychologiczna analiza poczucia sensu życia. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL. Porzak, R. (1999). Wykorzystanie testu przymiotnikowego ACL-37 do badania obrazu „szkoły” i „ucznia”. W: Z.B. Gaś (red.), Szkoła i nauczyciel w percepcji uczniów (s. 49-70). Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych. Potasińska, A. (2010). Dziecko w obliczu bezrobocia rodziców. Studia nad Rodziną, 14(1-2), s. 179-189. Holak, I. (2016). Kłótnie małżeńskie jako czynnik destabilizacji rodziny. W: M. Stopikowska (red.), Ateneum Przegląd Familiologiczny. Zagrożenia i wsparcie rozwoju dziecka (s. 25-52). Gdańsk: Wydawnictwo „Ateneum – Szkoła Wyższa”. Proulx, Ch.M., Ermer, A.E., Kanter, J.B. (2017). Group Based Trajectory Modeling of Marital Quality: A Critical Review. Journal of Family Theory & Review, 9(3), p. 307-327. Prusiński, T. (2017). Z badań nad przyjaźnią. Kompetencje społeczne a jakość relacji przyjacielskich. Studia Psychologica: Theoria et praxis, 17(1), s. 23-46. Pryba, A. (2019). Wykluczenie społeczne. Metoda towarzyszenia kompleksowym systemem wsparcia wobec potrzebujących. Teologia i Moralność, 14(1), s. 51-60. Przewoźnik, J. (2020). Negocjacje w trzecim wymiarze w ujęciu harvardzkiej szkoły negocjacji. Zeszyty Naukowe ZPSB Firma i Rynek, 1(57), s. 31-41. Przybył, I. (2020). Zdrada małżeńska jako zjawisko społeczne: zasięg, tendencje i uwarunkowania. W: M. Sroczyńska, A. Linek (red.), Społeczne konteksty współbycia i intymności. Szkice z socjologii emocji. Tom 1 (s. 182-204). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe UKSW. Dębska, E. (2012). Chaos pojęciowy wokół szkoleń i treningów. Próba uporządkowania terminologii. Edukacja Dorosłych, 1, s. 23-42. Przygoda, A. (2011). Mechanizmy socjalizacji w rodzinie. Pedagogika Rodziny, 1, s. 109-118. Boczkowska, M. (2020). Resilience rodziny – geneza koncepcji, główne pojęcia, kierunki badań. Niepełnosprawność – Dyskursy Pedagogiki Specjalnej, 37, s. 40-55. Pupin, Z., Waldmajer, J. (2013). Komunikacyjne zachowania w małżeństwie z perspektywy własnej i partnera. Family Forum, 3, s. 187-200. Pyźlak, G. (2020). Troska o rodziny w sytuacjach trudnych. Rzeszów: BONUS LIBER. Hornowska, E., Kaliszewska, K. (2003). Neurogenetyczna koncepcja osobowości R.C. Cloningera – związki z teorią PEN H.J. Eysencka oraz Modelem Wielkiej Piątki w ujęciu P.T. Costy i R.R. Mc-Crae. Czasopismo Psychologiczne, 9(1), s. 7-14. Quinn-Nilas, Ch. (2020). Relationship and sexual satisfaction: A developmental perspective on bidirectionality. Journal of Social and Personal Relationships, 37(2), p. 624-646. Rabczak, S. (2018). Rodzina funkcjonalna a dysfunkcjonalna w procesie kształtowania nowych jednostek społecznych. Rzeszowskie Studia Socjologiczne, 11, s. 103-115. Raley, R.K., Sweeney, M.M. (2020). Divorce, Repartnering, and Stepfamilies: A Decade in Review. Journal of Marriage and Family, 82(1), p. 81-99. Ramezani, A., Ghamari, M., Jafari, A., Aghdam, G.F. (2020). The Effectiveness of a ToM Training Program in Promoting Empathy Between Married Couples. Journal of Couple & Relationship Therapy, 19(1), p. 1-25. Rammstedt, B., Goldberg, L.R., Borg, I. (2010). The measurement equivalence of Big-Five factor markers for persons with different levels of education. Journal of Research in Personality, 44(1), p. 53-61. Relich, A., Matuszewska, M. (1999). Partnerstwo w małżeństwach młodych dorosłych a jego realizacja w sferze seksualnej. Roczniki Socjologii Rodziny, 11, s. 197-206. Dębska, K. (2020). Czy „rodzeństwo zawsze się bije”? Znormalizowana przemoc między rodzeństwem w dzieciństwie – stan badań, skala zjawiska, doświadczenia dorosłego rodzeństwa. Kultura i Społeczeństwo, 64(3), s. 51-74. Rembowski, J. (1986). Rodzina jako system powiązań. W: M. Ziemska (red.), Rodzina i dziecko (s. 127-141). Warszawa: PWN. Revolorio, K. (2017). Social support communication behavior, depression symptomatology, and marital satisfaction among distressed couples. Theses and Dissertations, 831, https://digitalcommons.pepperdine.edu/etd/831 (29.04.2021). Booker, J.A., Dunsmore, J.C. (2017). Affective Social Competence in Adolescence: Current Findings and Future Directions. Social Development, 26(1), p. 3-20. Hou, Y., Jiang, F., Wang, X. (2019). Marital commitment, communication and marital satisfaction: An analysis based on actor–partner interdependence model. International Journal of Psychology, 54(3), p. 369-376. Rosiński, D. (2007). Kompetencje społeczne jednostki – perspektywa profilaktyczna. Czasopismo Psychologiczne, 13(1), s. 61-70. Rostowska, T (2002). Psychologiczne aspekty edukacyjnej funkcji rodziny. W: T. Rostowska, J. Rostowski (red.), Rodzina – rozwój – praca. Wybrane zagadnienia (s. 83-90). Łódź: Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Informatyki. Rostowska, T. (2003). Dojrzałość osobowa jako podstawowe uwarunkowanie życia małżeńskiego i rodzinnego. W: I. Janicka, T. Rostowska (red.), Psychologia w służbie rodziny (s. 45-55). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. Rostowska, T. (2008). Małżeństwo, rodzina, praca a jakość życia. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”. Rostowska, T., Spryszyńska, M. (2014). Małżeństwo a funkcjonowanie rodziny. Roczniki Pedagogiczne, 6(42), 3, s. 29-51. Rostowska, T., Borchet, J. (2016). Proces parentyfikacji w kontekście teorii systemowej. Roczniki Pedagogiczne, 8(44), 3, s. 5-21. Rostowski, J. (1987). Zarys psychologii małżeństwa. Psychologiczne uwarunkowania dobranego związku małżeńskiego. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Dołęga, Z. (2001). Dzieci zagrożone samotnością. W: D. Kornas-Biela (red.), Oblicza dzieciństwa (s. 493-507). Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Rostowski, J. (2010). Genetyczno-ewolucyjne podejście do małżeństwa i rodziny. W: T. Rostowska, A. Peplińska (red.), Psychospołeczne aspekty życia rodzinnego (s. 11-42). Warszawa: Difin SA. Rostowski, J. (2010). Neuropsychologiczne podłoże funkcjonowania związku małżeńskiego. W: T. Rostowska, A. Peplińska (red.), Psychospołeczne aspekty życia rodzinnego (s. 43-63). Warszawa: Difin SA. Hucko-Biernat, O. (2018). Nieoczywistość autonarracji a tworzenie autobiografii. W: M. Karkowska (red.), Biografie nieoczywiste. Przełom, kryzys, transgresja w perspektywie interdyscyplinarnej (s. 132-145). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. Rostowski, J., Rostowska, T. (2005). Małżeństwo – wczoraj, dzisiaj i jutro – w perspektywie psychologicznej. W: M. Plopa (red.), Człowiek u progu trzeciego tysiąclecia. Zagrożenia i wyzwania. Tom 1 (s. 229-243). Elbląg: Wydawnictwo Elbląskiej Uczelni Humanistyczno-Ekonomicznej. Boostani Kashani, A.A., Khodabakhshi-Koolaee, A., Davoodi, H., Heidari, H. (2020). Effects of Marriage Preparation Per Satir’s Communication Model and Narrative Therapy on Empathy and Emotional Expression in Single Young Adults. Journal of Client – Centered Nursing Care, 6(3), p. 145-156. Różycka-Tran, J. (2018). Antagonizm społeczny w umysłach ludzi i kulturach świata. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar Sp. z o.o. Rucki, M. (2020). Program formacyjny Ruchu Wiernych Serc jako propozycja sposobu wyjścia z kryzysu. Teologia i Człowiek. Kwartalnik Wydziału Teologicznego UMK, 51(3), s. 179-196. Russell, M.T., Karol, D.L. (1993). The 16PF fifth edition administrators manual. Champaign, IL: Institute for Personality and Ability Testing. Ryan, A. M., Bradburn, J., Bhatia, S., Beals, E., Boyce, A. S., Martin, N., Conway, J. (2020). In the eye of the beholder: Considering culture in assessing the social desirability of personality. Journal of Applied Psychology, https://doi.org/10.1037/apl0000514 (09.04.2021). Rynio, A. (2019). Pilna potrzeba refleksji nad samoświadomością, podmiotowością i wychowaniem godnym osoby. Roczniki Pedagogiczne, 11(1), s. 33-49. Ryś, M. (1997). Ku dojrzałości osobowej w małżeństwie. Rozwijanie dojrzałej osobowości. Warszawa: Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej Ministerstwa Edukacji Narodowej. Dołęga, Z. (2020). Poczucie samotności jako moderator przebiegu kryzysów sytuacyjnych, rozwojowych i egzystencjalnych. Psychologia Rozwojowa, 25(3), s. 89-99. Ryś, M. (1999). Psychologia małżeństwa w zarysie. Warszawa: Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej Ministerstwa Edukacji Narodowej. Dakowicz, A. (2014b). Świadomość osobistych przekonań małżonków o wyższym i niższym poziomie zadowolenia ze swojego związku. Rocznik Teologii Katolickiej, tom XIII/2, s. 75-88. Ryś, M. (2001). Systemy rodzinne. Metody badań struktury rodziny pochodzenia i rodziny własnej. Warszawa: Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej Ministerstwa Edukacji Narodowej. Ryś, M. (2004). Jakość związku małżeńskiego a poziom bliskości małżonków i sposoby rozwiązywania przez nich konfliktów. Studia Psychologica, 4, s. 57-68. Ryś, M., Greszta, E., Grabarczyk, K. (2019). Intelektualna, emocjonalna i działaniowa bliskość małżonków a ich gotowość do rozwiązywania konfliktów oraz przebaczania. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 2(38), s. 221-254. Borzucka-Sitkiewicz, K. (2018). Promocja zasobów niezbędnych do utrzymania dobrostanu psychicznego. Chowanna, 51(2), p. 141-159. Ryś, M., Sztajerwald, T. (2019). Psychologiczne aspekty dojrzałości młodych do małżeństwa. Skala Dojrzałości Psychicznej do Małżeństwa SKALDOM II. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 1(37), s. 158-183. Sabaj-Sidur, M. (2018). Percepcja postaw rodzicielskich a nadzieja na sukces młodzieży. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 2(34), s. 226-240. Sadiku, M.N.O., Olaleye, O.D., Musa, S.M. (2020). Emotional Intelligence in Relationships. International Journal of Trend in Research and Development, 7(1), p. 318-321. Salovey, P., Mayer, J.D. (1990). Emotional intelligence. Imagination, Cognition and Personality, 9(3), p. 185-211. Sacco, D.F., Brown, M. (2018). Preferences for facially communicated big five personality traits and their relation to self-reported big five personality. Personality and Individual Differences, 134, p. 195-200. Doniec, R. (2005). Socjalizacja rodzinna w kontekście przemian współczesnej rodziny w Polsce. W: H. Cudak, H. Marzec (red.), Współczesna rodzina polska – jej stan i perspektywy (s. 226-245). Mysłowice: Górnośląska Wyższa Szkoła Pedagogiczna. Bakiera, L., Marcinkowska, B. (1998). Niektóre czynniki zagrażające trwałości małżeństwa i rodziny. Forum Psychologiczne, 3(2), s. 181-204. Saarni, C. (1999). Kompetencja emocjonalna i samoregulacja w dzieciństwie. W: P. Salovey, D.J. Sluyter (red.), Rozwój emocjonalny a inteligencja emocjonalna (s. 75-125). Poznań: Dom Wydawniczy REBIS,. Sakowska, J. (2008). Szkoła dla rodziców i wychowawców. Część I. Materiały dla prowadzących zajęcia. Warszawa: Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej Ministerstwa Edukacji Narodowej. Sakowska, J., Puchała, E. (2008). Szkoła dla rodziców i wychowawców. Część II. Materiały dla prowadzących zajęcia. Warszawa: Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej Ministerstwa Edukacji Narodowej. Santorski, J. (2002). Miłość i praca. Warszawa: Wydawnictwa Biznesowe. Satir, V. (2002). Rodzina. Tu powstaje człowiek. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Boyatzis, R.E., Thiel, K., Rochford, K., Black, A.E. (2017). Emotional and Social Intelligence Competencies of Incident Team Commanders Fighting Wildfires. The Journal of Applied Behavioral Science, 53(4), p. 498-516. Segrin, Ch. (2019). Indirect Effects of Social Skills on Health Through Stress and Loneliness. Health Communication, 34(1), p. 118-124. Senko, T. (2018). Zadowolenie z małżeństwa jako podstawa komfortu w rodzinie. Psychologiczne Zeszyty Naukowe, 2, s. 11-28. Sheldon, K.M., Lyubomirsky, S. (2021). Revisiting the Sustainable Happiness Model and Pie Chart: Can Happiness Be Successfully Pursued? The Journal of Positive Psychology, 16(2), p. 145-154. Siemieniuk, A. (2004). Wpływ powodzenia małżeństwa rodziców na rozwój emocjonalno-społeczny ich dzieci w wieku przedszkolnym. W: A. Dakowicz (red.), Rodzina podlaska wobec różnych wyzwań egzystencjalnych (s. 193-216). Białystok: Trans Humana Wydawnictwo Uniwersyteckie. Imbir, K.K. (2018). Dwa systemy emocji i ich konsekwencje dla procesów poznawczych. Nowe podejście do zrozumienia związków emocji i poznania oraz umysłu jako całości. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego. Doniec, R. (2011). Rodzina w poszukiwaniu intymności: na przykładzie przemian modelu rodziny. Pedagogika Społeczna, 10(1), s. 19-31. Siemiginowska, P., Sikorska, I., Osikowska, W., Iskra-Golec, I. (2020). Relacja praca – rodzina i zdrowie a prężność psychiczna pracujących mężczyzn. W: T. M. Ostrowski (red.), Blaski i cienie życia – perspektywa psychologiczna (s. 221-236). Kraków: Oficyna Wydawnicza AFM. Sierota, A. (2002). Obraz siebie osób skłonnych do samoutrudniania w osiąganiu sukcesów. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Lublin – Polonia, 15, s. 1-11. Sikorska, M. (2019). Praktyki rodzinne i rodzicielskie we współczesnej Polsce – rekonstrukcja codzienności. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar Sp. z o.o. Sitnik-Warchulska, K. (2016). Self-image and suicidal and violent behaviours of adolescent girls. Health Psychology Report, 4(4), p. 303-314. Skwarek, B., Herberger, J., Sępowicz-Buczko, K. (2017). Konflikty rodzinie jako czynnik kształtujący poczucie bezpieczeństwa u gimnazjalistów. Zeszyty Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy, 22(1), s. 129-136. Skynner, R. (1990). Explorations with families: group analysis and family therapy. London: Routledge. Brackett, M.A., Salovey, P. (2008). Pomiar inteligencji emocjonalnej skalą Mayer-Salovey-Caruso Emotional Intelligence Test. W: M. Śmieja, R. Orzechowski (red.), Inteligencja emocjonalna: fakty, mity, kontrowersje (s. 113-135). Warszawa: PWN. Sladek, A. (2017). Rola refleksyjności w kontekście procesu autokreacji ludzi dorosłych. W: I. Paszenda (red.), Codzienność jako wyzwanie edukacyjne. Tom II. Refleksyjność w codzienności edukacyjnej (s. 47-61). Wrocław: Instytut Pedagogiki Uniwersytetu Wrocławskiego. Slany, K. (2008). Wpływ urodzenia dziecka na relacje małżeńskie i podejmowane przez małżonków role rodzicielskie. Studia Humanistyczne, 6, s. 103-115. Izdebski, Z., Wąż, K. (2017). Plany prokreacyjne i stosowanie antykoncepcji przez Polaków w wieku reprodukcyjnym. Zdrowie Publiczne i Zarządzanie, 15(2), s. 126-134. Słowik, M. (2019). Integralna pomoc w porozumiewaniu się małżonków w kryzysie – wyzwanie dla poradnictwa rodzinnego. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 2(38), s. 270-281. Domitrovich, C.E., Durlak, J.A., Staley, K.C., Weissberg, R.P. (2017). Social Emotional Competence: An Essential Factor for Promoting Positive Adjustment and Reducing Risk in School Children. Child Development, 88(2), p. 408-416. Słup, L. (2014). Razem dla życia. W: J. Augustyn (red.), Sztuka relacji międzyludzkich. Miłość, małżeństwo, rodzina (s. 305-311). Kraków: Wydawnictwo WAM. Smoleń, D. (2020). Rola coachingu w zdefiniowaniu trafnego celu. W: A. Zawadzka-Jabłonowska (red.), Coaching nowe wyzwania i perspektywy (s. 11-18). Warszawa: Akademia Leona Koźmińskiego. Smolińska, B. (2014). Terapia rodzin a miłość do dziecka. W: J. Augustyn (red.), Sztuka relacji międzyludzkich. Miłość, małżeństwo, rodzina (s. 507-514). Kraków: Wydawnictwo WAM. Smykowski, B. (2006). Poczucie intymności a proces formowania tożsamości. W: M. Beisert (red.), Seksualność w cyklu życia człowieka (s. 83-112). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Sobecki, M. (2019). Tożsamość społeczno-kulturowa w perspektywie egzystencjalnej. Kontekst edukacji międzykulturowej. Pedagogika Społeczna, 3(73), s. 201-211. Solovey, P., Mayer, J.D. (1990). Emotional intelligence. Imagination, Cognition and Personality, 9, p. 185-211. Sołowiej, J. (2003). Rodzina osób twórczych. W: I. Janicka, T. Rostowska (red.), Psychologia w służbie rodziny (s. 56-66). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. Bradshaw, J. (1994). Zrozumieć rodzinę. Rewolucyjna droga odnalezienia samego siebie. Warszawa: Instytut Psychologii Zdrowia i Trzeźwości PTP. Jach, Ł. (2012). Poczucie dobrostanu psychicznego studentów w kontekście posiadanych zasobów finansowych i społecznych. Psychologia Ekonomiczna, 1, s. 59-74. Stachowski, R., Dobroczyński, B. (2008). Histori psychologii – od Wundta do czasów najnowszych. W: J. Strelau, D. Doliński (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki. Tom 1 (s. 73-136). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Stadnik, A. (2018). Współodpowiedzialność rodziny za kształtowanie postaw obywatelskich wobec współczesnych zagrożeń społecznych. Wiedza Obronna, 3-4, s. 151-166. Doroszewicz, K., Gamian-Wilk, M. (2015). Uległość w bliskich relacjach. Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe Katedra. Stanley, S.M., Amato, P.R., Johnson, Ch.A., Markman, H.J. (2006). Premarital and marital stability: Findings from a large, random household survey. Journal of Family Psychology, 20, p. 117-126. Stanley, S.M., Rhoades, G.K., Markman, H.J. (2006). Sliding Versus Deciding: Inertia and the Premarital Cohabitation Effect. Family Relations: An Interdisciplinary Journal of Applied Family Studies, 55(4), p. 499-509. Stasiak, M.K. (2015). Model wspierania twórczego rozwoju jednostki jako postulowany wyznacznik nowoczesnej pracy socjalnej. Civitas Hominibus: rocznik filozoficzno-społeczny, 10, s. 133-142. Stepaniuk, J. (2019). Kryzys czasu w rodzinie jako generator zaniedbania emocjonalnego dziecka. Dziecko Krzywdzone. Teoria, badania, praktyka, 18(1), s. 83-103. Sternberg, R.J. (1997). Construct validation of a triangular love scale. European Journal of Social Psychology, 27(3), p. 313-335. Sternberg, R.J. (1999). Wprowadzenie do psychologii. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna. Steiger, B.K., Jokeit, H. (2017). Why epilepsy challenges social life. Seizure, 44, p. 194-198. Jacyniak, A., Płużek, Z. (1996). Świat ludzkich kryzysów. Kraków: Wydawnictwo WAM. Stępniak-Łuczywek, A. (2004). Wpływ okresu dzieciństwa na małżeństwo. Przegląd teorii i badań. Małżeństwo i Rodzina, 2, s. 33-39. Branden, N. (2003). Sześć filarów poczucia własnej wartości. Łódź: Wydawnictwo Ravi. Stojanowska, E. (2019). Dylematy ujawniania Ja w relacjach interpersonalnych. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 2(38), s. 6-16. Argyle, M. (1998). Zdolności społeczne. W: S. Mosciovici (red.), Psychologia społeczna w relacji ja – inni (s. 77-104). Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne. Strelau, J., Zawadzki, B. (2008). Psychologia różnic indywidualnych. W: J. Strelau, D. Doliński (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki. Tom 1 (s. 765-846). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Strus, W., Cieciuch, J., Rowiński, T. (2011). Kołowy model struktury cech osobowości w ujęciu Lewisa Goldberga. Studia Psychologica, 11(2), s. 65-93. Strus, W., Cieciuch, J. (2014). Poza Wielką Piątkę – przegląd nowych modeli struktury osobowości. Polskie Forum Psychologiczne, 19(1), s. 17-49. Studenski, R. (2013). Czy stajemy się lepsi? W: A. Chudzicka-Czupała (red.), Człowiek wobec wartości etycznych. Badania i praktyka (s. 51-75). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego. Studniczek, A., Kossakowska, K., Bobrowska, K. (2020). Obawy dotyczące psychologicznych i fizjologicznych aspektów ciąży, porodu i połogu u kobiet nieposiadających dzieci. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 3(43), s. 238-259. Suchojad, M., Biernat-Guzdkiewicz, A. (2010). Trening etyczny Policji polskiej. Bezpieczeństwo. Teoria i Praktyka, 3-4, s. 105-114. Jakubowska, U. (1996). Wokół pojęcia „kompetencja społeczna” – ujęcie komunikacyjne. Przegląd Psychologiczny, 39, s. 29-40. Sujak, E. (2006). ABC psychologii komunikacji. Kraków: Wydawnictwo WAM. Sukiennik, P., Terebus, M., Włodarska, K., Zyskowska, E. (2015). Orientacja temporalna jako predyktor postaw wobec miłości i jakości relacji w bliskich związkach. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 3(23), s. 88-107. Syrek, E. (2019). Zdrowie psychiczne, higiena psychiczna – edukacja dla dobrostanu psychicznego – aktualność koncepcji i poglądów Kazimierza Dąbrowskiego. Pedagogika Społeczna, 3(73), s. 223-235. Braun-Gałkowska, M. (1985). Miłość aktywna. Psychiczne uwarunkowania powodzenia w małżeństwie. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX. Drożdżowicz, L. (1997). Ogólna teoria systemów. W: B. de Barbaro (red.), Wprowadzenie do systemowego rozumienia rodziny (s. 9-17). Kraków: Collegium Medicum UJ. Szast, M. (2020). Komunikacja społeczna w pracy socjalnej – aspekty teoretyczne i praktyczne. Zeszyty Pracy Socjalnej, 25(4), s. 257-267. Szczęśniak, K. (2011). Mężczyzna, mąż, ojciec. W: E. Ozorowski, R.Cz. Horodeński (red.), Mężczyzna – Etyka – Ekonomia (s. 217-228). Białystok: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Ekonomicznej. Szcześniak, M., Tułecka, M. (2020). Family Functioning and Life Satisfaction: The Mediatory Role of Emotional Intelligence. Psychology Research and Behavior Management, 13, p. 223-232. Szczygieł, D. (2014). Regulacja emocji a dobrostan. Konsekwencje wyprzedzającej i korygującej regulacji emocji. W: R. Derbis, Ł. Baka (red.), Oblicza jakości życia (s. 191-205). Częstochowa: Wydawnictwo Akademii im. Jana Długosza. Szejniuk, A. (2015). Coaching – narzędzie rozwoju kompetencji zawodowych. Journal of Modern Science, 3(26), s. 73-86. Janicka, I. (2010). Jakość małżeństw poprzedzonych kohabitacją. W: T. Rostowska, A. Peplińska (red.), Psychospołeczne aspekty życia rodzinnego (s. 94-109). Warszawa: Difin SA. Szluz, B. (2020). „Usidlenie w dzieciństwie” – doświadczanie niezaspokojenia emocjonalnego w rodzinie. Ujęcie socjologiczne. Seminare. Poszukiwania naukowe, 41,1, s. 49-59. Szmidt, K.J. (2019). ABC kreatywności. Kontynuacje. Warszawa: Difin. Szturomska-Józwik, L. (2019). The Indeks SPICE odpowiedzią na osamotnienie w małżeństwie. Family Forum, 9, s. 91-111. Szukalski, P. (2020). Urodzenia pozamałżeńskie w Polsce – powrót do wzrostu czy zmiana trendu? Demografia i Gerontologia Społeczna – Biuletyn Informacyjny, 1, s. 1-6. Szuster, A. (2019). Z drugiej strony góry. Oczekiwane i nieoczekiwane następstwa przyjmowania perspektywy innej osoby. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar Sp. z o.o. Drzewiecka-Krawczyk, H. (2017). Trening umiejętności społecznych nauczyciela a rozwiązywanie problemów wychowawczych. Mazowiecki Kwartalnik Edukacyjny Meritum, 2(45), s. 41-46. Braun-Gałkowska, M. (1992). Psychologiczna analiza systemów rodzinnych osób zadowolonych i niezadowolonych z małżeństwa. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Szymańska, J. (2012). Moc i kruchość kompetencji społecznych w życiu młodego człowieka. W: A. M. Janiak, K. Jankowska, W. Heller (red.), Kompetencje społeczne w edukacji, pracy socjalnej i relacjach zawodowych (s. 9-26). Poznań – Kalisz. Szymańska,