Aflimanir ofan ökkla á Íslandi 2010-2019 vegna útæðasjúkdóms og/eða sykursýki : aðdragandi og áhættuþættir
Inngangur: Útæðasjúkdómur og/eða sykursýki eru helstu sjúkdómstengdu ástæður aflimana neðri útlima á heimsvísu. Ekki eru til nýlegar rannsóknir um tíðni aflimana hérlendis. Tilgangur rannsóknarinnar var að athuga fjölda, undirliggjandi áhættuþætti og aðdraganda aflimana ofan ökkla, á Íslandi árin 20...
Main Author: | |
---|---|
Other Authors: | |
Format: | Thesis |
Language: | Icelandic |
Published: |
2022
|
Subjects: | |
Online Access: | http://hdl.handle.net/1946/43001 |
id |
ftskemman:oai:skemman.is:1946/43001 |
---|---|
record_format |
openpolar |
spelling |
ftskemman:oai:skemman.is:1946/43001 2023-05-15T13:08:34+02:00 Aflimanir ofan ökkla á Íslandi 2010-2019 vegna útæðasjúkdóms og/eða sykursýki : aðdragandi og áhættuþættir Sólrún Dögg Árnadóttir 1973- Háskólinn á Akureyri 2022-10 application/pdf http://hdl.handle.net/1946/43001 is ice http://hdl.handle.net/1946/43001 Heilbrigðisvísindi Aflimun Æðakölkun Sykursýki Æðaskurðlækningar Heilsufarsupplýsingar Thesis Master's 2022 ftskemman 2023-01-11T23:50:28Z Inngangur: Útæðasjúkdómur og/eða sykursýki eru helstu sjúkdómstengdu ástæður aflimana neðri útlima á heimsvísu. Ekki eru til nýlegar rannsóknir um tíðni aflimana hérlendis. Tilgangur rannsóknarinnar var að athuga fjölda, undirliggjandi áhættuþætti og aðdraganda aflimana ofan ökkla, á Íslandi árin 2010- 2019, vegna þessara sjúkdóma. Efniviður og aðferðir: Afturskyggn rannsókn, byggð á sjúkraskrárgögnum allra aflimaðra ofan ökkla á Landspítala háskólasjúkrahúsi og Sjúkrahúsinu á Akureyri á rannsóknartímanum. Útlilokaðir frá frekari vinnslu upplýsinga voru einstaklingar undir 18 ára og fullorðnir aflimaðir vegna annars en ofangreindra sjúkdóma. Tveir tímapunktar voru skoðaðir í aðdraganda aflimunar hvað varðar einkenni, mat á blóðflæði og lyfjanotkun. Annars vegar við fyrstu komu á sjúkrahús vegna blóðþurrðareinkenna og/eða sáramyndunar og hins vegar fyrir síðustu aflimun. Einnig voru skráðar áður framkvæmdar æðaaðgerðir og aflimanir. Niðurstöður: Alls voru 167 einstaklingar aflimaðir ofan ökkla á rannsóknartímanum. Þar af voru 134 (meðalaldur 77 ± 11 ár, 93 karlmenn) aflimaðir á grunni sykursýki og/eða útæðasjúkdóms. Með greindan útæðasjúkdóm án sykursýki voru 52%. Aflimunum vegna þessara sjúkdóma fjölgaði úr að meðaltali 4,1/100.000 íbúa fyrir fyrstu fjögur árin í 6,7/100.000 íbúa síðustu fjögur árin (p=0,04). Algengustu áhættuþættir voru háþrýstingur 84% og reykingasaga 69%. Langvinn tvísýn blóðþurrð var í 71% tilfella ástæða fyrstu komu á sjúkrahús, en verkir og sýking helsta ábending síðustu aflimunar. Af 309 æðaaðgerðum voru 66% innæðaaðgerðir en fjórðungur einstaklinganna var aflimaður (n=33) án skráðra æðaaðgerða. Þeir sem höfðu sykursýki voru oftar skráðir á blóðfitulækkandi lyf en þeir sem ekki voru með sykursýki (45:26, p<0.001). Ályktun: Sykursýki og/eða útæðasjúkdómur eru helstu ástæður aflimana neðri útlima ofan ökkla á Íslandi. Aflimunum fjölgaði á tímabilinu, en tíðnin er lág í alþjóðlegum samanburði. Í flestum tilfellum eru æðaaðgerðir gerðar áður en til aflimunar kemur. Sykursýki er ... Thesis Akureyri Akureyri Akureyri Skemman (Iceland) Akureyri Gerðar ENVELOPE(-20.878,-20.878,63.834,63.834) Fjórðungur ENVELOPE(-14.700,-14.700,65.267,65.267) |
institution |
Open Polar |
collection |
Skemman (Iceland) |
op_collection_id |
ftskemman |
language |
Icelandic |
topic |
Heilbrigðisvísindi Aflimun Æðakölkun Sykursýki Æðaskurðlækningar Heilsufarsupplýsingar |
spellingShingle |
Heilbrigðisvísindi Aflimun Æðakölkun Sykursýki Æðaskurðlækningar Heilsufarsupplýsingar Sólrún Dögg Árnadóttir 1973- Aflimanir ofan ökkla á Íslandi 2010-2019 vegna útæðasjúkdóms og/eða sykursýki : aðdragandi og áhættuþættir |
topic_facet |
Heilbrigðisvísindi Aflimun Æðakölkun Sykursýki Æðaskurðlækningar Heilsufarsupplýsingar |
description |
Inngangur: Útæðasjúkdómur og/eða sykursýki eru helstu sjúkdómstengdu ástæður aflimana neðri útlima á heimsvísu. Ekki eru til nýlegar rannsóknir um tíðni aflimana hérlendis. Tilgangur rannsóknarinnar var að athuga fjölda, undirliggjandi áhættuþætti og aðdraganda aflimana ofan ökkla, á Íslandi árin 2010- 2019, vegna þessara sjúkdóma. Efniviður og aðferðir: Afturskyggn rannsókn, byggð á sjúkraskrárgögnum allra aflimaðra ofan ökkla á Landspítala háskólasjúkrahúsi og Sjúkrahúsinu á Akureyri á rannsóknartímanum. Útlilokaðir frá frekari vinnslu upplýsinga voru einstaklingar undir 18 ára og fullorðnir aflimaðir vegna annars en ofangreindra sjúkdóma. Tveir tímapunktar voru skoðaðir í aðdraganda aflimunar hvað varðar einkenni, mat á blóðflæði og lyfjanotkun. Annars vegar við fyrstu komu á sjúkrahús vegna blóðþurrðareinkenna og/eða sáramyndunar og hins vegar fyrir síðustu aflimun. Einnig voru skráðar áður framkvæmdar æðaaðgerðir og aflimanir. Niðurstöður: Alls voru 167 einstaklingar aflimaðir ofan ökkla á rannsóknartímanum. Þar af voru 134 (meðalaldur 77 ± 11 ár, 93 karlmenn) aflimaðir á grunni sykursýki og/eða útæðasjúkdóms. Með greindan útæðasjúkdóm án sykursýki voru 52%. Aflimunum vegna þessara sjúkdóma fjölgaði úr að meðaltali 4,1/100.000 íbúa fyrir fyrstu fjögur árin í 6,7/100.000 íbúa síðustu fjögur árin (p=0,04). Algengustu áhættuþættir voru háþrýstingur 84% og reykingasaga 69%. Langvinn tvísýn blóðþurrð var í 71% tilfella ástæða fyrstu komu á sjúkrahús, en verkir og sýking helsta ábending síðustu aflimunar. Af 309 æðaaðgerðum voru 66% innæðaaðgerðir en fjórðungur einstaklinganna var aflimaður (n=33) án skráðra æðaaðgerða. Þeir sem höfðu sykursýki voru oftar skráðir á blóðfitulækkandi lyf en þeir sem ekki voru með sykursýki (45:26, p<0.001). Ályktun: Sykursýki og/eða útæðasjúkdómur eru helstu ástæður aflimana neðri útlima ofan ökkla á Íslandi. Aflimunum fjölgaði á tímabilinu, en tíðnin er lág í alþjóðlegum samanburði. Í flestum tilfellum eru æðaaðgerðir gerðar áður en til aflimunar kemur. Sykursýki er ... |
author2 |
Háskólinn á Akureyri |
format |
Thesis |
author |
Sólrún Dögg Árnadóttir 1973- |
author_facet |
Sólrún Dögg Árnadóttir 1973- |
author_sort |
Sólrún Dögg Árnadóttir 1973- |
title |
Aflimanir ofan ökkla á Íslandi 2010-2019 vegna útæðasjúkdóms og/eða sykursýki : aðdragandi og áhættuþættir |
title_short |
Aflimanir ofan ökkla á Íslandi 2010-2019 vegna útæðasjúkdóms og/eða sykursýki : aðdragandi og áhættuþættir |
title_full |
Aflimanir ofan ökkla á Íslandi 2010-2019 vegna útæðasjúkdóms og/eða sykursýki : aðdragandi og áhættuþættir |
title_fullStr |
Aflimanir ofan ökkla á Íslandi 2010-2019 vegna útæðasjúkdóms og/eða sykursýki : aðdragandi og áhættuþættir |
title_full_unstemmed |
Aflimanir ofan ökkla á Íslandi 2010-2019 vegna útæðasjúkdóms og/eða sykursýki : aðdragandi og áhættuþættir |
title_sort |
aflimanir ofan ökkla á íslandi 2010-2019 vegna útæðasjúkdóms og/eða sykursýki : aðdragandi og áhættuþættir |
publishDate |
2022 |
url |
http://hdl.handle.net/1946/43001 |
long_lat |
ENVELOPE(-20.878,-20.878,63.834,63.834) ENVELOPE(-14.700,-14.700,65.267,65.267) |
geographic |
Akureyri Gerðar Fjórðungur |
geographic_facet |
Akureyri Gerðar Fjórðungur |
genre |
Akureyri Akureyri Akureyri |
genre_facet |
Akureyri Akureyri Akureyri |
op_relation |
http://hdl.handle.net/1946/43001 |
_version_ |
1766099007313018880 |