| Summary: | Türk edebiyatı Tanzimat’la birlikte köklü bir dönüşüme uğrar. Bu süreçte mitolojik yapı da yön değiştirir. Batı edebiyatına eklemlenen Türk edebiyatı da bu yolla Yunan mitolojisiyle dolaylı olarak temasa geçer. Çeviriler, Yunan mitolojisinin ilk yansıdığı verilerdir. Telif eserlerde de mitolojik imajlar görülmeye başlar. Bu eğilim başlangıçta bilinçli ve güçlü bir kanal oluşturmaz. Fakat Şemseddin Sami ile Nabizâde Nâzım’ın Esâtir adlı çalışmaları, Abdülhak Hâmit’in şiirlerine ve tiyatrolarına, Ahmet Mithat Efendi’nin romanlarına yansıyan mitolojik unsurlar Yunan mitolojisini Türk edebiyatına açar. Bu ilk dönem eserlerinde mitolojiye karşı ihtiyatlı bir tutum gözlenir. Klasikler tartışmasıyla mesele edebiyat ortamında yer edinmeye başlar. Yahya Kemal ve Yakup Kadri’nin Nev-Yunanilik oluşumu mitolojinin daha etraflı şekilde incelenmesine zemin hazırlar. Yahya Kemal Yunan mitolojisini Akdeniz havzası medeniyetinin sonucu olarak değerlendirir. Nev-Yunanilik, mitolojiye, Tanzimat’taki aktarmacılığın ötesinde, bilinçli bir kaynaklara gitme anlayışı, Yahya Kemal’in, şiirini üzerine kuracağı sağlam bir temel arayışıdır. Fakat arayış düzeyinde kalır. Yakup Kadri ise eski Yunan’a bağlılığını, romanlarında üslup özelliği olarak sürdürür. Salih Zeki Aktay’ın mitolojik şiirleri Türk edebiyatında farklı bir hat oluşturur. Türk edebiyatının Yunan mitolojisine kayan doğrultusu, Yunan mitolojisinin kaynağı durumundaki Yunan klasiklerini örnek almasını öngören Türkçü yazarlar tarafından da pekiştirilir. Türk mitolojisi de Ziya Gökalp tarafından gündeme getirilir ve ana hatları belirlenir. 1940’lar, Türk edebiyatında hümanizma ve onun sanatsal karşılığı olan mitolojinin yükselişe geçtiği yıllardır. Hasan Âli Yücel’in iradesiyle devlet politikası olarak başlatılan yoğun tercüme faaliyetiyle Yunan klasikleri herkes için okunur hale gelir. İnsan ve Yücel dergileri hümanist düşüncenin lokomotifi olur. Bu dergiler etrafında Hilmi Ziya Ülken, Sabahattin Eyuboğlu, Orhan Burian, Selahattin Batu, Füruzan Hüsrev Tökin gibi aydınlanmacı ...
|
|---|