| Summary: | Yağış ve akımın gelecekteki davranışını tahmin etmek, tarım veya su kaynakları yönetiminin planlanması ve su yapılarının tasarlanması için son derece önemlidir. Yağış ve akımın okyanuslarla arasındaki ilişkilerin belirlenmesi, daha doğru tahminler sağlayabilir. Bu çalışmada, telebağlantı modelleri adı verilen okyanus salınımı indisleri ile Türkiye’deki yağış ve akımlar arasındaki ilişkiler araştırılmıştır. Bu amaçla Kuzey Atlantik salınımı (NAO), Hint Okyanusu dipolü (IOD), Güneyli Salınımı (SO), Antarktika Salınımı (AAO) ve Arktik Salınımı (AO) indisleri kullanılmıştır.Tez kapsamında, okyanus salınımı indislerinin Türkiye'deki yağış ve akım üzerindeki etkileri, hem aylık toplam yağış (mm) hem de aylık toplam akım (hm3) ile bu indisler arasında çapraz spektral analiz yapılarak araştırılmıştır. Yağış ve akımlar ile indisler arasında yapılan çapraz spektral analizler sonucunda aralarındaki frekans, periyot, çapraz güç spektral yoğunluğu (ÇGSY) ve faz farkları elde edilmiştir. Buna göre indisler ile yağışların ve indisler ile akımların ilişkilerinin güçlü olduğu periyotlardaki istasyonlar belirlenip ilgili periyotta aralarındaki faz farkları ve ÇGSY değerleri yağışlar için alansal interpolasyon yapılarak akımlar için ise noktasal olarak Türkiye haritası üzerinde gösterilmiştir. Çapraz spektral analiz sonucu belirlenen periyotlar ve faz farkları arasındaki ilişkiler istatistik analiz ile doğrulanmıştır. Bu amaçla, NAO ve IOD indisi için meteoroloji ve akım gözlem istasyonlarından örnekler belirlenerek bu istasyonlar ile NAO ve IOD indisleri arasında doğrusal model kurulmuş ve performans kriteri olarak determinasyon katsayısı (R2) ve Akaike bilgi kriteri (AIC) kullanılarak seçilen periyotlardaki faz farkı değerlerinin doğrulukları istatistiksel olarak değerlendirilmiştir. NAO, IOD, SO, AAO, AO indisleri ile yağış ve akım değerleri arasındaki ...
|
|---|