RRS "Discovery" og "Fram" – Utviklinga av dei første polarskutene, 1891–1901.

• Main Author: Osnes, Andreas Arnøy
• Format: Master Thesis
• Language: Norwegian Nynorsk
• Published: 2018
• Subjects: Fridtjof; Bak; Reine; Archer; Dundee; Bygd; Skuta; Løfta; Antarktis*; Arktis; Arktis*; Fridtjof Nansen
• Online Access: http://hdl.handle.net/10852/63075; http://urn.nb.no/URN:NBN:no-65670

Denne oppgåva ser på dei føresetnadane og prosessane på land, som førte til utviklinga av dei to første reine polarskutene, til Noreg og Storbritannia i perioden 1891–1901: Discovery og Fram. Problemstillinga spør òg om Noreg i grunn skulle hevda seg mot britane. Ho er delt inn i to hovudkapittel. Det første hovudkapittelet analyserer den britiske prosessen, mens det andre hovudkapittelet analyserer den norske, samstundes som det norske kapittelet til dels drøftar dei to skutene ut frå det britiske kapittelet. Oppsummert var det tale om to relativt like skuter som hadde like ambisjonar, men dei to skulene hadde ei ulik tilnærming til saka. Den britiske prosessen var basert på eit omfattande system av offiserar og leiarar som blei styrt frå London og admiralitetet underlagt riksadmiralen. Derimot var sjølve skuta eit produkt av dei skotske maritime tradisjonane med eit spesielt tyngdepunkt der Discovery blei bygd i Dundee og til dels Glasgow. I Noreg var det ingen militær tradisjon som låg til grunn, og store deler av prosessen bak Fram var eit resultat av arbeidet til Fridtjof Nansen, Colin Archer og Otto Sverdrup. I tillegg til dette var skuta løfta fram av den kulturelle og politiske venstreeliten i Noreg på 1890-talet. Både i Noreg og Storbritannia var heile skuteindustrien i ferd med å sakke akterut til fordel for den moderne stål- og dampflåten. Derfor hadde begge nasjonane vanskar med å finna kompetanse, struktur og trevirke til å byggje skuta. På grunn av dei tilhøva som var forventa i Arktis og Antarktis, og dei tiltenkte oppgåvene til begge skutene, kunne ikkje strukturen vere av metall. Dei økonomiske faktorane var spesielle for begge landa, men i Noreg var kystnæringa i større grad inne i ein periode som ikkje la opp til å byrje med kostnadskrevjande polarskuter. Derimot hadde staten gått inn både i Noreg og Storbritannia med finansiering for å få prosjektet på beina. Resultatet var to eksperimentelle skuter bygd eine og åleine for dei føremåla som var skissert i innleiinga. Det blei ein byttehandel med dårlegare sjøeigenskapar til fordel for sterkare motstand mot is. I så måte var det ikkje gode havseglarar som forlét hamna. Begge skutene var også sett saman med ukonvensjonelle metodar, men helst basert på god byggjetradisjon frå dei respektive landa. Noreg hevda seg delvis mot Storbritannia, men fleire faktorar peiker òg på at det var eit samarbeid mellom dei geografiske selskapa. Oppgåva har òg satt opp eit forslag til definisjon av polarskuter.