| Summary: | Thesis for the Degree of Philosophiae Doctor Bakgrunnur: Þegar sami einstaklingur þjáist af tveimur eða fleirum langvinnum sjúkdómum er það kallað fjölveikindi (e.multimorbidity). Á undanförnum árum hefur rannsóknum á fjölveikindum fleygt fram og algengi þeirra verið metið svo mikið að fjölveikindi hafa verið nefnd ein stærsta áskorun læknisfræðinnar á 21.öldinni. Sýnt hefur verið fram á að fjölveikir einstaklingar krefjast annarrar og flóknari nálgunar við læknisfræðilega meðhöndlun og meðferð og þurfa oftar að þyggja þjónustu á öllum stigum heilbrigðiskerfisins. Samt sem áður er lítið vitað um mögulega orsakaþætti fjölveikinda, sérstaklega hjá yngra fólki. Í reynsluheimi heimilislækna er það vel þekkt að flókinni sjúkdómsmynd fylgir oft flókin og erfið reynslusaga einstaklings. Rannsóknir hafa í vaxandi mæli sýnt fram á að langvinn uppsöfnuð streita eða streita yfir þeim mörkum sem einstaklingurinn þolir, veldur vanstillingu á öllum helstu líffræðilegu stjórnkerfum líkamans. Sú vanstilling hefur verið kölluð allostatískt ofálag (e. allostatic overload) og getur með tímanum leitt til sjúkdómsástands. Það mætti því mögulega segja að allostatískt ofálag sé líkamleg birtingarmynd erfiðrar lífsreynslu eða tilvistarkreppu einstaklings og þannig möguleg undirliggjandi orsök flókinnar sjúkdómsþróunar eða fjölveikinda. Markmið: Megin markmið þessa doktorsverkefnis var að meta algengi og mynstur fjölveikinda hjá almennu norsku þýði og skoða möguleg tengsl milli fjölveikinda og erfiðra aðstæðna, bæði í barnæsku og á fullorðinsárum, með hliðsjón af hugmyndafræði allostatísks ofálags. Efni og aðferðir: Notaðar voru upplýsingar úr Nord-Trøndelag Health Study (HUNT), fasa 2 (1995-97) og fasa 3 (2006-8). Samtals tóku 47 959 einstaklingar 20-79 ára þátt í HUNT3 og 73% þeirra tóku einnig þátt í HUNT2 ellefu árum áður. Til mats á fjölveikindum var skoðaður 21 langvinnur sjúkdómur út frá spurningalista. Allostatískt álag var metið út frá 12 líffræði-og lífeðlisfræðilegum þáttum sem mældir voru hjá þátttakendum. Upplifun á æsku ...
|
|---|