Aflimanir ofan ökkla 2010-2019 vegna útæðasjúkdóms og/eða sykursýki Aðdragandi og áhættuþættir
Publisher Copyright: © 2024 Laeknafelag Islands. All rights reserved. INNGANGUR Ekki eru til nýlegar rannsóknir um tíðni aflimana hérlendis. Tilgangur þessarar rannsóknar var að athuga fjölda og aðdraganda aflimana ofan ökkla á grunni útæðasjúkdóms og/eða sykursýki á Íslandi 2010-2019. EFNIVIÐUR OG...
Published in: | Læknablaðið |
---|---|
Main Authors: | , , , |
Other Authors: | , , , |
Format: | Article in Journal/Newspaper |
Language: | Icelandic |
Published: |
2024
|
Subjects: | |
Online Access: | https://hdl.handle.net/20.500.11815/4717 https://doi.org/10.17992/lbl.2024.01.776 |
id |
ftopinvisindi:oai:opinvisindi.is:20.500.11815/4717 |
---|---|
record_format |
openpolar |
spelling |
ftopinvisindi:oai:opinvisindi.is:20.500.11815/4717 2024-05-12T07:52:16+00:00 Aflimanir ofan ökkla 2010-2019 vegna útæðasjúkdóms og/eða sykursýki Aðdragandi og áhættuþættir Lower Limb Amputations in Patients with Peripheral Arterial Disease and/or Diabetes in Iceland 2010-2019; revascularisation, comorbidities and risk factors Arnadottir, Solrun Dogg Pálsdóttir, Guðbjörg Logason, Karl Arnardóttir, Ragnheiður Harpa Hjúkrunar- og ljósmóðurfræðideild Læknadeild Framhaldsdeild í heilbrigðisvísindum Landspítali 2024-01-01 8 1366668 20-27 https://hdl.handle.net/20.500.11815/4717 https://doi.org/10.17992/lbl.2024.01.776 is ice Læknablaðið; 110(1) http://www.scopus.com/inward/record.url?scp=85180755340&partnerID=8YFLogxK Arnadottir , S D , Pálsdóttir , G , Logason , K & Arnardóttir , R H 2024 , ' Aflimanir ofan ökkla 2010-2019 vegna útæðasjúkdóms og/eða sykursýki Aðdragandi og áhættuþættir ' , Læknablaðið , bind. 110 , nr. 1 , bls. 20-27 . https://doi.org/10.17992/lbl.2024.01.776 0023-7213 215143887 fefeb823-3106-4cd4-a1f6-067ab54125b0 85180755340 38126793 unpaywall: 10.17992/lbl.2024.01.776 https://hdl.handle.net/20.500.11815/4717 doi:10.17992/lbl.2024.01.776 info:eu-repo/semantics/openAccess Hjúkrun aðgerðasjúklinga Bráðahjúkrun Æðaskurðlæknisfræði lower limb amputation comorbidities diabetes mellitus peripheral arterial disease revascularisation risk factors Humans Male Treatment Outcome Diabetes Mellitus/diagnosis Peripheral Arterial Disease/diagnosis Amputation Surgical/adverse effects Female Vascular Surgical Procedures/adverse effects Iceland/epidemiology Retrospective Studies Lower Extremity/surgery Almenn læknisfræði /dk/atira/pure/researchoutput/researchoutputtypes/contributiontojournal/article 2024 ftopinvisindi https://doi.org/20.500.11815/471710.17992/lbl.2024.01.776 2024-04-14T23:54:21Z Publisher Copyright: © 2024 Laeknafelag Islands. All rights reserved. INNGANGUR Ekki eru til nýlegar rannsóknir um tíðni aflimana hérlendis. Tilgangur þessarar rannsóknar var að athuga fjölda og aðdraganda aflimana ofan ökkla á grunni útæðasjúkdóms og/eða sykursýki á Íslandi 2010-2019. EFNIVIÐUR OG AÐFERÐIR Afturskyggn rannsókn, byggð á sjúkraskrárgögnum allra aflimaðra ofan ökkla á Landspítala og á Sjúkrahúsinu á Akureyri á rannsóknartímanum. Útilokaðir frá rannsókn voru fullorðnir aflimaðir vegna annars en ofangreindra sjúkdóma og börn. Tveir tímapunktar voru skoðaðir í aðdraganda aflimunar varðandi einkenni, mat á blóðflæði og lyfjanotkun. Annars vegar við fyrstu komu á sjúkrahús vegna blóðþurrðareinkenna og/eða sáramyndunar og hins vegar fyrir síðustu aflimun. Einnig voru skráðar áður framkvæmdar æðaaðgerðir og aflimanir. NIÐURSTÖÐUR Alls voru 167 einstaklingar aflimaðir á rannsóknartímanum, þar af 134 (80%, meðalaldur 77 ± 11 ár, 93 karlmenn og 41 kona) á grunni sykursýki og/eða útæðasjúkdóms. Aflimunum vegna sjúkdómanna fjölgaði úr að meðaltali 4,1/100.000 íbúa 2010-2013 í 6,7/100.000 2016-2019 (p=0,04). Algengustu áhættuþættir voru háþrýstingur 84% og reykingasaga 69%. Langvinn tvísýn blóðþurrð var í 71% tilfella ástæða fyrstu komu á sjúkrahús. Æðaaðgerðir voru framkvæmdar hjá 101 einstaklingi (66% innæðaaðgerðir). Með útæðasjúkdóm án sykursýki voru 52% en þeir voru sjaldnar skráðir á blóðfitulækkandi lyf en þeir sem voru með sykursýki (45:26, p<0,001). ÁLYKTUN Sykursýki og/eða útæðasjúkdómur eru helstu ástæður aflimana neðri útlima ofan ökkla á Íslandi. Aflimunum fjölgaði á tímabilinu, en tíðnin er lág í alþjóðlegum samanburði. Í flestum tilfellum eru æðaaðgerðir gerðar áður en til aflimunar kemur. Sykursýki er undirliggjandi í tæpum helmingi tilfella sem er svipað eða lægra en í öðrum löndum. Möguleg sóknarfæri varðandi greiningu og forvarnir eru hjá einstaklingum með útæðasjúkdóm án sykursýki. INTRODUCTION: No recent studies exist on lower extremity amputations (LLAs) in Iceland. The aim of this ... Article in Journal/Newspaper Akureyri Akureyri Akureyri Iceland Opin vísindi (Iceland) Akureyri Gerðar ENVELOPE(-20.878,-20.878,63.834,63.834) Lægra ENVELOPE(9.298,9.298,62.700,62.700) Læknablaðið 110 01 20 27 |
institution |
Open Polar |
collection |
Opin vísindi (Iceland) |
op_collection_id |
ftopinvisindi |
language |
Icelandic |
topic |
Hjúkrun aðgerðasjúklinga Bráðahjúkrun Æðaskurðlæknisfræði lower limb amputation comorbidities diabetes mellitus peripheral arterial disease revascularisation risk factors Humans Male Treatment Outcome Diabetes Mellitus/diagnosis Peripheral Arterial Disease/diagnosis Amputation Surgical/adverse effects Female Vascular Surgical Procedures/adverse effects Iceland/epidemiology Retrospective Studies Lower Extremity/surgery Almenn læknisfræði |
spellingShingle |
Hjúkrun aðgerðasjúklinga Bráðahjúkrun Æðaskurðlæknisfræði lower limb amputation comorbidities diabetes mellitus peripheral arterial disease revascularisation risk factors Humans Male Treatment Outcome Diabetes Mellitus/diagnosis Peripheral Arterial Disease/diagnosis Amputation Surgical/adverse effects Female Vascular Surgical Procedures/adverse effects Iceland/epidemiology Retrospective Studies Lower Extremity/surgery Almenn læknisfræði Arnadottir, Solrun Dogg Pálsdóttir, Guðbjörg Logason, Karl Arnardóttir, Ragnheiður Harpa Aflimanir ofan ökkla 2010-2019 vegna útæðasjúkdóms og/eða sykursýki Aðdragandi og áhættuþættir |
topic_facet |
Hjúkrun aðgerðasjúklinga Bráðahjúkrun Æðaskurðlæknisfræði lower limb amputation comorbidities diabetes mellitus peripheral arterial disease revascularisation risk factors Humans Male Treatment Outcome Diabetes Mellitus/diagnosis Peripheral Arterial Disease/diagnosis Amputation Surgical/adverse effects Female Vascular Surgical Procedures/adverse effects Iceland/epidemiology Retrospective Studies Lower Extremity/surgery Almenn læknisfræði |
description |
Publisher Copyright: © 2024 Laeknafelag Islands. All rights reserved. INNGANGUR Ekki eru til nýlegar rannsóknir um tíðni aflimana hérlendis. Tilgangur þessarar rannsóknar var að athuga fjölda og aðdraganda aflimana ofan ökkla á grunni útæðasjúkdóms og/eða sykursýki á Íslandi 2010-2019. EFNIVIÐUR OG AÐFERÐIR Afturskyggn rannsókn, byggð á sjúkraskrárgögnum allra aflimaðra ofan ökkla á Landspítala og á Sjúkrahúsinu á Akureyri á rannsóknartímanum. Útilokaðir frá rannsókn voru fullorðnir aflimaðir vegna annars en ofangreindra sjúkdóma og börn. Tveir tímapunktar voru skoðaðir í aðdraganda aflimunar varðandi einkenni, mat á blóðflæði og lyfjanotkun. Annars vegar við fyrstu komu á sjúkrahús vegna blóðþurrðareinkenna og/eða sáramyndunar og hins vegar fyrir síðustu aflimun. Einnig voru skráðar áður framkvæmdar æðaaðgerðir og aflimanir. NIÐURSTÖÐUR Alls voru 167 einstaklingar aflimaðir á rannsóknartímanum, þar af 134 (80%, meðalaldur 77 ± 11 ár, 93 karlmenn og 41 kona) á grunni sykursýki og/eða útæðasjúkdóms. Aflimunum vegna sjúkdómanna fjölgaði úr að meðaltali 4,1/100.000 íbúa 2010-2013 í 6,7/100.000 2016-2019 (p=0,04). Algengustu áhættuþættir voru háþrýstingur 84% og reykingasaga 69%. Langvinn tvísýn blóðþurrð var í 71% tilfella ástæða fyrstu komu á sjúkrahús. Æðaaðgerðir voru framkvæmdar hjá 101 einstaklingi (66% innæðaaðgerðir). Með útæðasjúkdóm án sykursýki voru 52% en þeir voru sjaldnar skráðir á blóðfitulækkandi lyf en þeir sem voru með sykursýki (45:26, p<0,001). ÁLYKTUN Sykursýki og/eða útæðasjúkdómur eru helstu ástæður aflimana neðri útlima ofan ökkla á Íslandi. Aflimunum fjölgaði á tímabilinu, en tíðnin er lág í alþjóðlegum samanburði. Í flestum tilfellum eru æðaaðgerðir gerðar áður en til aflimunar kemur. Sykursýki er undirliggjandi í tæpum helmingi tilfella sem er svipað eða lægra en í öðrum löndum. Möguleg sóknarfæri varðandi greiningu og forvarnir eru hjá einstaklingum með útæðasjúkdóm án sykursýki. INTRODUCTION: No recent studies exist on lower extremity amputations (LLAs) in Iceland. The aim of this ... |
author2 |
Hjúkrunar- og ljósmóðurfræðideild Læknadeild Framhaldsdeild í heilbrigðisvísindum Landspítali |
format |
Article in Journal/Newspaper |
author |
Arnadottir, Solrun Dogg Pálsdóttir, Guðbjörg Logason, Karl Arnardóttir, Ragnheiður Harpa |
author_facet |
Arnadottir, Solrun Dogg Pálsdóttir, Guðbjörg Logason, Karl Arnardóttir, Ragnheiður Harpa |
author_sort |
Arnadottir, Solrun Dogg |
title |
Aflimanir ofan ökkla 2010-2019 vegna útæðasjúkdóms og/eða sykursýki Aðdragandi og áhættuþættir |
title_short |
Aflimanir ofan ökkla 2010-2019 vegna útæðasjúkdóms og/eða sykursýki Aðdragandi og áhættuþættir |
title_full |
Aflimanir ofan ökkla 2010-2019 vegna útæðasjúkdóms og/eða sykursýki Aðdragandi og áhættuþættir |
title_fullStr |
Aflimanir ofan ökkla 2010-2019 vegna útæðasjúkdóms og/eða sykursýki Aðdragandi og áhættuþættir |
title_full_unstemmed |
Aflimanir ofan ökkla 2010-2019 vegna útæðasjúkdóms og/eða sykursýki Aðdragandi og áhættuþættir |
title_sort |
aflimanir ofan ökkla 2010-2019 vegna útæðasjúkdóms og/eða sykursýki aðdragandi og áhættuþættir |
publishDate |
2024 |
url |
https://hdl.handle.net/20.500.11815/4717 https://doi.org/10.17992/lbl.2024.01.776 |
long_lat |
ENVELOPE(-20.878,-20.878,63.834,63.834) ENVELOPE(9.298,9.298,62.700,62.700) |
geographic |
Akureyri Gerðar Lægra |
geographic_facet |
Akureyri Gerðar Lægra |
genre |
Akureyri Akureyri Akureyri Iceland |
genre_facet |
Akureyri Akureyri Akureyri Iceland |
op_relation |
Læknablaðið; 110(1) http://www.scopus.com/inward/record.url?scp=85180755340&partnerID=8YFLogxK Arnadottir , S D , Pálsdóttir , G , Logason , K & Arnardóttir , R H 2024 , ' Aflimanir ofan ökkla 2010-2019 vegna útæðasjúkdóms og/eða sykursýki Aðdragandi og áhættuþættir ' , Læknablaðið , bind. 110 , nr. 1 , bls. 20-27 . https://doi.org/10.17992/lbl.2024.01.776 0023-7213 215143887 fefeb823-3106-4cd4-a1f6-067ab54125b0 85180755340 38126793 unpaywall: 10.17992/lbl.2024.01.776 https://hdl.handle.net/20.500.11815/4717 doi:10.17992/lbl.2024.01.776 |
op_rights |
info:eu-repo/semantics/openAccess |
op_doi |
https://doi.org/20.500.11815/471710.17992/lbl.2024.01.776 |
container_title |
Læknablaðið |
container_volume |
110 |
container_issue |
01 |
container_start_page |
20 |
op_container_end_page |
27 |
_version_ |
1798849869765410816 |