Frumkomin trefjunargallgangabólga á Íslandi 1992-2012

• Published in: Læknablaðið
• Main Authors: Guðnason, Hafsteinn Óli, Kristinsson, Jón Örvar, Bergmann, Óttar Már, Ólafsson, Sigurður, Jónasson, Jón Gunnlaugur, Björnsson, Einar Stefán
• Other Authors: Lyflækninga- og bráðaþjónusta, Læknadeild, Rannsóknaþjónusta, Skrifstofa meðferðarsviðs, Landspítali
• Format: Article in Journal/Newspaper
• Language: Icelandic
• Published: 2019
• Subjects: Meltingarlæknisfræði; Meinafræði; Epidemiology; Incidence; Primary sclerosing cholangitis; PSC; Sclerosing cholangitis; Meltingarfærasjúkdómar; Lifrarsjúkdómar; Lifur; Cholangitis; Sclerosing; Læknisfræði (allt); Akureyri; Halda; Hæsta; Lægra; Iceland
• Online Access: https://hdl.handle.net/20.500.11815/3594; https://doi.org/10.17992/lbl.2019.09.245

Publisher Copyright: © 2019 Laeknafelag Islands. All rights reserved. INNGANGUR Frumkomin trefjunargallgangabólga er langvinnur bólgusjúkdómur í gallvegum innan og/eða utan lifrar sem getur valdið skorpulifur, lokastigs lifrarbilun og leitt til lifrarígræðslu. Bólgusjúkdómar í meltingarvegi, fyrst og fremst sáraristilbólga, er algengur áhættuþáttur. Hæsta nýgengi fullorðinna sem hefur verið birt var 1,2- 1,3/100.000 í Noregi og Svíþjóð og 60-76% höfðu bólgusjúkdóm í meltingarvegi. Markmið þessarar fyrstu rannsóknar sjúkdómsins á Íslandi var að kanna faraldsfræði hans frá árunum 1992-2012 og afdrif sjúklinganna. AÐFERÐIR Leit var framkvæmd í gagnagrunnum Landspítala og Sjúkrahússins á Akureyri að sjúkdómsgreiningunni: K83.0, „Gallgangabólga“, frá 1992 til 2012. Að auki var gerð leit að sjúklingum með yfirferð á öllum gallvegaspeglunum og segulómunum af gallvegum sem framkvæmdar voru á Landspítala 1992-2012. Einnig var gerð textaleit bæði í gagnagrunnum beggja spítalanna og í gagnagrunni meinafræðinnar fyrir lifrarsýni. NIÐURSTÖÐUR Alls fundust 42 sjúklingar með sjúkdóminn innan umrædds tímabils. Miðgildi aldurs við greiningu var 34 ára, 67% voru karlkyns og 90% fullorðnir (≥18 ára). Meðalnýgengi á ári var 0,69/100.000 manns á rannsóknartímabilinu. Alls 88% sjúklinga reyndust vera með bólgusjúkdóm í meltingarvegi, þar af 89% sjúklinga með sáraristilbólgu. Sjö sjúklingar hafa verið greindir með krabbamein, þar af fjórir með meinið í gallgöngum og einn í gallblöðru. Innan tímabilsins dóu 5 sjúklingar (12%), 51 mánuði (miðgildi) frá greiningu og þar af þrír úr gallgangakrabbameini 51 mánuðum (miðgildi) frá greiningu. Þrír (7%) þurftu lifrarígræðslu, þar af einn í tvígang. ÁLYKTANIR Nýgengi á Íslandi reyndist lægra en í nágrannalöndum okkar í Skandinavíu. Það er óljóst hvort það stafar af vangreiningu tilfella og/eða að sjúkdómurinn sé sjaldgæfari á Íslandi en í Noregi og Svíþjóð. Alls 7% þurftu á lifrarígræðslu að halda og 12% dóu úr sjúkdómnum, aðallega vegna gallgangakrabbameins. Background: Primary sclerosing ...