1953-1993 : Blóðbankinn 40 ára
Neðst á síðunni er hægt að nálgast greinina í heild sinni með því að smella á hlekkinn View/Open Tuttugasta öldin hefur verið kölluð ýmsum nöfnum eins og atómöld, geimferðaöld og öld erfðafræðinnar vegna mikilla viðburða í þeirri grein á seinustu árum. Erfðafræðin hefur veitt mikilvæga leiðsögn í læ...
Main Author: | |
---|---|
Format: | Article in Journal/Newspaper |
Language: | Icelandic |
Published: |
Læknafélag Íslands, Læknafélag Reykjavíkur
2009
|
Subjects: | |
Online Access: | http://hdl.handle.net/2336/75899 |
id |
ftlandspitaliuni:oai:www.hirsla.lsh.is:2336/75899 |
---|---|
record_format |
openpolar |
spelling |
ftlandspitaliuni:oai:www.hirsla.lsh.is:2336/75899 2023-05-15T16:51:49+02:00 1953-1993 : Blóðbankinn 40 ára Ólafur Jensson 2009-07-30 http://hdl.handle.net/2336/75899 is ice Læknafélag Íslands, Læknafélag Reykjavíkur http://www.laeknabladid.is Læknablaðið 1994, 80(2):81-90 0023-7213 http://hdl.handle.net/2336/75899 Læknablaðið Vísindasaga Blóðbankinn Blóðgjöf Blood Banks History 20th Century Iceland Article 2009 ftlandspitaliuni 2022-05-29T08:21:23Z Neðst á síðunni er hægt að nálgast greinina í heild sinni með því að smella á hlekkinn View/Open Tuttugasta öldin hefur verið kölluð ýmsum nöfnum eins og atómöld, geimferðaöld og öld erfðafræðinnar vegna mikilla viðburða í þeirri grein á seinustu árum. Erfðafræðin hefur veitt mikilvæga leiðsögn í læknisfræðinni frá síðustu aldamótum. Austurríski læknirinn Karl Landsteiner gerði grein fyrir ABO blóðflokkakerfmu um aldamótin 1900 og áratugi síðar, árið 1910, var sýnt fram á að þetta blóðflokkakerfi hagaði sér samkvæmt erfðalögmáli Mendels. Þessi þekking gerði sig gildandi með tvennum hætti í fyrra heimsstríði. Í fyrsta lagi var hægt að bjarga mannslífum með blóðgjöf, sem var valin samkvæmt réttum ABO blóðflokki. Í öðru lagi var greindur mismunur í blóðflokkatíðni eftir þjóðerni. Stofnerfðafræðin varð til, þegar Lúðvík og Hanka, kona hans, Hirschfeld greindu mismunandi tíðni ABO blóðflokka hjá hermönnum af ólíku þjóðerni á Makedóníuvígstöðvunum 1917 og birtu sígilda grein um niðurstöðurnar í Lancet 1919. Frá þessum tíma hafa blóðflokkarnir skipað tignarsess í mannerfðafræði og læknisfræði. Fyrsti íslenski læknirinn sem greindi blóðflokka hérlendis var Stefán Jónsson meinafræðingur. Hann rannsakaði um 800 Íslendinga árið 1921 og komst að þeirri niðurstöðu að O blóðflokkurinn væri tiltölulega algengur hjá Íslendingum í samanburði við það sem fannst hjá Dönum. Prófessor Niels Dungal hafði alla tíð mikinn áhuga á blóðflokkafræðum og skrifaði hann grein um þau þegar 1928 og notaði blóðflokkun við lausn mála í réttarlæknisfræði. Árið 1935 hófu Roverskátar hérlendis skipulagt blóðgjafastarf undir leiðsögn Guðmundar Thoroddsen prófessors á handlækningadeild Landspítalans. Þeir sóttu fyrirmynd að stofnun blóðgjafasveitar til danskra skáta sem höfðu verið brautryðjendur á þessu sviði í Danmörku. Blóðgjafasveit skáta var öðrum fyrirmynd þar til Blóðbankinn var stofnaður og reyndar lengi eftir það. Article in Journal/Newspaper Iceland Hirsla - Landspítali University Hospital research archive Hanka ENVELOPE(-62.804,-62.804,-64.862,-64.862) Smella ENVELOPE(29.443,29.443,69.896,69.896) |
institution |
Open Polar |
collection |
Hirsla - Landspítali University Hospital research archive |
op_collection_id |
ftlandspitaliuni |
language |
Icelandic |
topic |
Vísindasaga Blóðbankinn Blóðgjöf Blood Banks History 20th Century Iceland |
spellingShingle |
Vísindasaga Blóðbankinn Blóðgjöf Blood Banks History 20th Century Iceland Ólafur Jensson 1953-1993 : Blóðbankinn 40 ára |
topic_facet |
Vísindasaga Blóðbankinn Blóðgjöf Blood Banks History 20th Century Iceland |
description |
Neðst á síðunni er hægt að nálgast greinina í heild sinni með því að smella á hlekkinn View/Open Tuttugasta öldin hefur verið kölluð ýmsum nöfnum eins og atómöld, geimferðaöld og öld erfðafræðinnar vegna mikilla viðburða í þeirri grein á seinustu árum. Erfðafræðin hefur veitt mikilvæga leiðsögn í læknisfræðinni frá síðustu aldamótum. Austurríski læknirinn Karl Landsteiner gerði grein fyrir ABO blóðflokkakerfmu um aldamótin 1900 og áratugi síðar, árið 1910, var sýnt fram á að þetta blóðflokkakerfi hagaði sér samkvæmt erfðalögmáli Mendels. Þessi þekking gerði sig gildandi með tvennum hætti í fyrra heimsstríði. Í fyrsta lagi var hægt að bjarga mannslífum með blóðgjöf, sem var valin samkvæmt réttum ABO blóðflokki. Í öðru lagi var greindur mismunur í blóðflokkatíðni eftir þjóðerni. Stofnerfðafræðin varð til, þegar Lúðvík og Hanka, kona hans, Hirschfeld greindu mismunandi tíðni ABO blóðflokka hjá hermönnum af ólíku þjóðerni á Makedóníuvígstöðvunum 1917 og birtu sígilda grein um niðurstöðurnar í Lancet 1919. Frá þessum tíma hafa blóðflokkarnir skipað tignarsess í mannerfðafræði og læknisfræði. Fyrsti íslenski læknirinn sem greindi blóðflokka hérlendis var Stefán Jónsson meinafræðingur. Hann rannsakaði um 800 Íslendinga árið 1921 og komst að þeirri niðurstöðu að O blóðflokkurinn væri tiltölulega algengur hjá Íslendingum í samanburði við það sem fannst hjá Dönum. Prófessor Niels Dungal hafði alla tíð mikinn áhuga á blóðflokkafræðum og skrifaði hann grein um þau þegar 1928 og notaði blóðflokkun við lausn mála í réttarlæknisfræði. Árið 1935 hófu Roverskátar hérlendis skipulagt blóðgjafastarf undir leiðsögn Guðmundar Thoroddsen prófessors á handlækningadeild Landspítalans. Þeir sóttu fyrirmynd að stofnun blóðgjafasveitar til danskra skáta sem höfðu verið brautryðjendur á þessu sviði í Danmörku. Blóðgjafasveit skáta var öðrum fyrirmynd þar til Blóðbankinn var stofnaður og reyndar lengi eftir það. |
format |
Article in Journal/Newspaper |
author |
Ólafur Jensson |
author_facet |
Ólafur Jensson |
author_sort |
Ólafur Jensson |
title |
1953-1993 : Blóðbankinn 40 ára |
title_short |
1953-1993 : Blóðbankinn 40 ára |
title_full |
1953-1993 : Blóðbankinn 40 ára |
title_fullStr |
1953-1993 : Blóðbankinn 40 ára |
title_full_unstemmed |
1953-1993 : Blóðbankinn 40 ára |
title_sort |
1953-1993 : blóðbankinn 40 ára |
publisher |
Læknafélag Íslands, Læknafélag Reykjavíkur |
publishDate |
2009 |
url |
http://hdl.handle.net/2336/75899 |
long_lat |
ENVELOPE(-62.804,-62.804,-64.862,-64.862) ENVELOPE(29.443,29.443,69.896,69.896) |
geographic |
Hanka Smella |
geographic_facet |
Hanka Smella |
genre |
Iceland |
genre_facet |
Iceland |
op_relation |
http://www.laeknabladid.is Læknablaðið 1994, 80(2):81-90 0023-7213 http://hdl.handle.net/2336/75899 Læknablaðið |
_version_ |
1766041915884568576 |