Komunikacja językowa w osiemnastowiecznych francuskich wyprawach naukowych do Laponii, Peru i Afryki Południowej

• Published in: Między Oryginałem a Przekładem
• Main Author: Chrobak, Marzena
• Format: Article in Journal/Newspaper
• Language: Polish
• Published: 2021
• Subjects: historia komunikacji językowej; historia przekładu ustnego; francuskie wyprawy naukowe; Maupertuis; La Condamine; Le Vaillant; history of interlingual communication; history of the interpretation; French scientific missions; Lappland
• Online Access: https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/handle/item/286005; https://doi.org/10.12797/MOaP.27.2021.54.02; https://journals.akademicka.pl/moap/article/view/3974/3629

Artykuł stanowi próbę naszkicowania obrazu komunikacji językowej podczas wypraw naukowych poprzez tropienie i analizę wzmianek na ten temat w relacjach kierowników wypraw. Badaniu poddano jedną relację Maupertuisa z wyprawy do Laponii (1734-1735), dwie relacje La Condamine’a z wyprawy do Peru (1735-1743), dwie relacje Le Vaillanta z wy-praw po Afryce Południowej (1781-1784). Podczas krótkiego wyjazdu do Laponii Maupertuis wykorzystał możliwość współpracy z naukowcami - szwedzkim i lapońskim - godnymi zaufania, kompetentnymi pod względem językowym i merytorycznym. La Condamine i Le Vaillant starali się uczyć języków lokalnych (hiszpańskiego, keczua; hotentockiego, namaqua), pragnąc wyeliminować pośrednictwo tłumacza. Na terenach rozdrobnienia językowego obaj korzystali z usług przygodnych tłumaczy naturalnych. W komunikacji z autochtonami europejscy naukowcy wykorzystali także ich znajomość języków europejskich: urzędowych języków kolonii, czyli hiszpańskiego w Peru i holenderskiego w Afryce Południowej, oraz języka francuskiego jako dobrowolnie nabytego języka międzynarodowej wymiany towarzyskiej, kulturowej, naukowej. In this paper, I try to outline the image of the interlingual communication during scientific expeditions by detecting and analysing remarks about such instances in the narratives by the expeditions’ commanders. I analyse a narrative of Maupertuis on his geodesic mission to Lappland (1734-1735), two narratives of La Condamine on his geodesic mission to Peru (1735-1743), and two narratives of Le Vaillant on his travels across South Africa (1781-1784). During his short stay in Lappland, Maupertuis was assisted by a Swedish astronomer and by a Laponian, both speaking French and Finnish. La Condamine and Le Vaillant learned local languages (Span-ish, Quechua; Hottentot, Namaqua) in order to eliminate the intermedia-tion of an interpreter. In linguistically fragmented areas, they worked with random natural interpreters. French scientists also made use of the native inhabitants’ familiarity with ...