| Summary: | Rezultatem wprowadzenia historii Ani Shirley do zróżnicowanych kulturowo i historycznie miejsc na świecie są jej różne kulturowe twarze. Od autora poczynając, poprzez wydawcę, ilustratora, tłumacza, recenzentów, a na czytelnikach kończąc, na każdym z etapów refrakcji książka rodzi się na nowo, a Ania staje się nową osobą. Pisząc Anię z Zielonego Wzgórza Lucy Maud Montgomery czerpała z biblioterapeutycznych właściwości literatury; główna bohaterka powieści stała się dla autorki swoistym alter ego, a jej zadaniem było przedstawić Montgomery alternatywny świat pełen miłości i akceptacji dla jej odmienności. Choć sama autorka nie do końca wierzyła w literacki potencjał swojego dzieła, w 1908 roku jej wydawca L. C. Page przekształcił jej rudowłosą sierotkę w nowoczesną, stylową kobietę, a historię o niej w opowieść czytaną przez ludzi w każdym wieku. Pierwsi recenzenci dojrzeli w Ani Shirley bohaterkę, której gadatliwość i oryginalność polecały ją szerokiemu gronu czytelników. Po raz pierwszy zaadoptował do Polski Anię Shirley Michał Arct w 1911 roku. Poprzez tłumaczenie Rozalii Bernsteinowej i odpowiednią realizację wizualną, wydawca chciał przedstawić młodym czytelnikom optymistyczną i mobilizującą opowieść, różniącą się od typowej, ponurej polskiej powieści sierocej tamtych czasów. Innowacyjny element jego skoposu zagubił się w tłumaczeniu; Bernsteinowa stosowała się do norm polskiej kultury i ukształtowała Anię jako modelową dziewczynkę, której dobre serce, wrażliwość i zdolność do poświęcenia miały zapalić nadzieje w Polakach. Recenzenci okrzyknęli powieść typową umoralniającą książką dla młodzieży. W ciągu stu lat obecności Ani w Polsce, jej postać stała się niezwykle popularna i zadomowiła się w literackim kanonie. Wydanie Ani przez wydawnictwo Skrzat w roku 2012 opierało się na skoposie łączenia starego z nowym i uznaniu wagi, jaką posiadał polski fandom Lucy Maud Montgomery. Tłumaczenie Pawła Beręsewicza i ilustracje Sylwii Kaczmarskiej, pełne osobistego podejścia i jedynie lekko naznaczone wpływem poprzednich wydań, odmalowały Anię jako porywczą dziewczynkę o trudnym charakterze; nie do końca postać poetycką, a raczej psotne, normalne dziecko. Recenzenci, sami wychowani na powieści o Ani Shirley, bez trudu rozpoznali te nowe cechy ulubionej bohaterki. Different cultural faces of Anne Shirley are a result of introducing her story into culturally and historically diverse countries. Beginning with the author, through the publisher, illustrator, translator, reviewers and ending on the readers, a refraction of the book in each of these stages is given a new life, and Anne becomes a new person. While writing Anne of Green Gables Lucy Maud Montgomery was benefiting from the bibliotherapeutic property of literature; the novel’s heroine was Montgomery’s alter ego who was supposed to present Maud with an alternative world of love and acceptance of her quaint ways. Although the writer did not believe the book to have a great literary potential, in 1908 the Boston publisher L. C. Page transformed the red-headed orphan girl into a modern, fashionable woman, and her story into one to be read by people of all ages. The first reviewers of the novel saw in Anne Shirley a heroine whose talkativeness and general queerness recommended her to a wide readership. Anne Shirley was adopted in Poland for the first time in 1911 by Michał Arct. Through Rozalia Bernsteinowa’s translation and the proper visual execution, the publisher wanted to present the young readers with an optimistic and encouraging tale, different from the gloomy orphan stories of the period. The innovative element of his skopos was lost in the translation; Bernsteinowa conformed to the norms of the source culture and shaped Anne into a model girl whose goodheartedness, sensitivity and ability to sacrifice were supposed to bring hope into Poland. The reviewers labelled the book as a typical moralistic juvenile novel which met all of the expectations of the genre. Throughout 100 years of Anne’s presence in Poland, her person became extremely important and gained a/the canonical status. The 2012 publication of Anne by Skrzat publishing house was based on the skopos of connecting the old with the new and acknowledging the importance of Montgomery’s fandom. Paweł Beręsewicz’s translation and Kaczmarska’s illustrations, personal and only slightly influenced by the previous versions, created Anne as an impetuous, difficult child, not exactly a poetic figure, but rather a typical, mischievous girl, new traits recognized instantly by the reviewers, who themselves were raised on the story of favourite Anne Shirley.
|
|---|