| Summary: | Reżyser i producent pełnią dwie najważniejsze funkcje w procesie tworzenia filmu. Odpowiednia relacja między nimi prowadzi do powstania najlepszej produkcji pod względem zarówno artystycznym, jak i finansowym. Jednakże stosunki między tymi dwoma osobami przez lata prowadziły do licznych konfliktów, które powodowały spadek wartości filmów lub ich porażki kasowe. Lata 40-te XX wieku w kinie amerykańskim stanowiły moment zmian w relacjach między reżyserem i producentem. Zaczęto zwracać uwagę na wagę pozycji twórcy filmu, a sami artyści zaczęli walczyć o swoje prawa. Wydarzenia te zbiegły się w czasie z pojawieniem się w Hollywood Orsona Wellesa - "cudownego dziecka", który wcześniej zrewolucjonizował świat teatru i radia. Wellesowi dostał kontrakt, który zapewniał mu bezprecedensowe prawo do ostatecznej wersji montażowej, a więc mógł decydować o ostatecznym kształcie filmu. Reżyser ten stał się symbolem zwiększającej się niezależności twórców filmowych i jego debiut przeszedł do historii jako produkcja przełomowa właśnie dzięki zapewnionym mu możliwościom. Jednakże z powodu braku sukcesu kasowego pierwszego filmu Wellesa ograniczono jego prawa i w każdych kolejnych produkcjach producenci ingerowali w działania reżysera. Doprowadziło to do licznych zmian w jego pomysłach, które wpłynęły negatywnie na jakość filmu oraz jego zyski. Konflikt reżysera z producentami spowodował, że kojarzymy postać Orsona Wellesa tylko z jego pierwszym filmem, chociaż zrobił ich dużo więcej.W pierwszym rozdziale autorka pracy omawia biografię reżysera zanim trafił do Hollywood. Przedstawia także debiut reżysera, jakim był "Obywatel Kane" - zdecydowane zwycięstwo wizji artystycznej Wellesa nad żądaniami producentów. W drugim rozdziale przedstawione zostały filmy powstałe po debiucie w Hollywood, takie jak "Wspaniałość Ambersonów", "Intruz" i "Dama z Szanghaju", które napotkały wiele ograniczeń ze strony producentów. Spowodowało to zdecydowane problemy jakościowe i finansowe wymienionych filmów oraz niekojarzenie ich z osobą Wellesa. W trzecim rozdziale autorka omawia filmy zrealizowane przez reżysera po przeprowadzce do Europy, które mają inny charakter, jednakże te również spotkały się z konfliktami na linii Welles - producenci. "Otello", "Pan Arkadin", "Dotyk zła" i "Proces" pokazały, że do sporów doprowadzał także sam reżyser, a producent czasem miał rację odnośnie swoich wymagań.Orson Welles stanowił świetny przykład wpływu ograniczeń narzucanych przez producentów na negatywny odbiór stworzonych przez niego filmów oraz nieprzychylne postrzeganie jego osoby. Jego przypadek pokazuje też, że jeśli funkcje reżysera i producenta są jasno określone i w ten sam sposób realizowane, może powstać film przełomowy, jakim był "Obywatel Kane". Jednakże gdy kompetencje są przekraczane kolejne znaczące produkcje nie mogą powstać, dlatego też Orsona Wellesa pamiętamy tylko z jego debiutu, a nie z całej jego filmografii. The director and producer are two of the most important functions in the process of creating a movie. Good relations between them usually produce a very well received picture that is appreciated both critically and is a financial success. On the contrary, conflicts on the director–producer line can cause a movie to become a disaster in the eyes of critics and fans alike. In American cinema, fourth decade of 20th century marked a time of changes in director–producer relations. Movie creators – and not just producers – started becoming appreciated more and artists themselves begun fighting for their rights. That change coincided with Hollywood arrival of Orson Welles, the „wonder child”, who previously revolutionized worlds of both radio and theater. Welles, in an unprecedented way, was given a contract that allowed him to have full control over the final cut of the movie which consequently allowed him to fully realize his vision. Said director became a symbol of increasing independence enjoyed by movie creators and his first movie is remember as a groundbreaking production thanks to said independence. However, due to a lack of financial success of Welles’ movie, his rights were limited again and in every subsequent movie producers interfered with his work. That in turn caused many changes in his ideas which resulted in lowered quality of the picture and its’ financial failure. The conflict between him and producers also hurt his legacy – we associate Welles with his first movie even though he has made much more in his lifetime.In the first chapter the author talks about the director’s life before he arrived at Hollywood. She also showcases his debut which was „Citizen Kane” – definitely a triumph of Welles’ artistic vision over producers’ demands. In the second chapter author concentrates on movies made after creator’s Hollywood debut such as „The Magnificent Ambersons”, „The Stranger” or „The Lady from Shanghai” which are results of producers influencing the final state of aforementioned pictures. The finished products therefore had quality and financial problems and ended up not being associated with Orson Welles. The third chapter talks about movies filmed after director’s move to Europe which, despite having a different atmosphere, also showed the taint of director–producers conflict. „Othello”, „Mr. Arkadin”, „Touch of Evil” and „The Trial” showed that Welles was also guilty of inciting arguments and that sometimes producers were right and not the creator. Orson Welles was an ideal example of producer–sourced limitations influencing the negative perception of his movies and unfavorable views about his own character. His example shows also that if director’s and producer’s responsibilities are clearly divided and realized, the result can become a revolutionary movie such as „Citizen Kane” was. However, when one side’s influence over the other is too great, groundbreaking productions cannot be made and this is precisely the reason why we remember Orson Welles only because of his debut and not his entire filmography.
|
|---|