| Summary: | Od końca lat 60-tych ubiegłego wieku do 2013 r. przygotowano i zrealizowano trzy ogólnoświatowe programy wierceń głębokomorskich: Deep Sea Drilling Project (DSDP), Ocean Drilling Program (ODP) oraz Integrated Ocean Drilling Program (IODP). Programy te przyczyniły się nie tylko do pełniejszego rozpoznania procesów i środowisk współczesnych oceanów, ale także do lepszego poznania historii naszej planety. W niniejszej pracy, przygotowanej w oparciu o dostępne raporty, publikacje i źródła internetowe, przedstawiono kilka z najważniejszych osiągnięć i odkryć dokonanych podczas każdego z wymienionych programów. Podczas realizacji pierwszego z nich (DSDP) znaleziono dowody spredingu dna oceanicznego, które potwierdziły teorię wędrówki kontynentów Alfreda Wegenera, a także odkryto wypływy hydrotermalne oraz bujne ekosystemy występujące wokół nich. W trakcie drugiego programu (ODP) przeanalizowano zapis wydarzeń na granicy kredy i paleogenu, podczas których miało miejsce jedno z największych masowych wymierań w fanerozoiku, a także poznano mechanizm tworzenia się wielkich prowincji magmowych i ich wpływ na środowisko. Zbadano również przebieg wydarzeń maksimum termicznego z przełomu paleocenu i eocenu. Trzeci, zakończony w 2013 r, program wierceń głębokomorskich (IODP), podczas Arctic Coring Expedition, objął swoim zasięgiem, praktycznie dotychczas nierozpoznany obszar Arktyki. Dzięki temu zgłębiono historię Oceanu Arktycznego, która wybiega daleko poza obszar bieguna północnego. Ostatni program wierceń głębokomorskich pozwolił również opracować nowy model tworzenia się hydratów metanowych w obszarach pryzm akrecyjnych, który znacznie różni się od dotychczas przyjmowanego schematu. Since late 60-ties of the XXth century till 2013 three global deep sea drilling programs were conducted: Deep Sea Drilling Project, Ocean Drilling Program and Integrated Ocean Drilling Program. These projects have greatly contributed not only to better recognition of the processes and environments of the present day oceans but also to better understanding the history of our planet. Some of the most important results and discoveries of each of the mentioned projects are presented in this work. During the first one (DSDP), the evidence of the ocean floor spreading has been found which has proved the Wegener’s theory about continental drift. Hydrothermal vents and rich ecosystem around them have been also discovered. During the second program (ODP) the records of the Cretaceous-Paleogene global extinction event, formation of Large Igneous Provinces (LIP) and their influence on the environment as well as the Paleocene-Eocene Thermal Maximum event were analysed. The third program (IODP), finished two years ago, has explored, so far the least recognized areas of the Arctic. Due to this Arcting Coring Expedition the history of the Arctic Ocean is better understood going significantly farther beyond the area of the North Pole. The results of IODP let the scientists to propose a new model of gas hydrates formation in the accretionary prisms, which considerably differs from hitherto accepted.
|
|---|