| Summary: | Tematem niniejszej pracy jest historia szkoły rzeźbiarskiej w Zakopanem (w latach 1876-1989), dziś zwanej popularnie szkołą Kenara. To określenie powstało w czasach, kiedy dyrektorem placówki był Antoni Kenar, czyli w latach 1948-59. Nazwa ta przylgnęła do szkoły i do dziś jest jej wizytówką. W pracy badam genezę mitu szkoły Kenara. Czy zakorzenienie w tradycji ma tu znaczenie, jaka jest specyfika tego miejsca? Jakie miało znaczenie dla jej rozwoju miejsce w którym powstała – Tatry, Zakopane? Czy istnieje poczucie wspólnoty, tożsamość jej absolwentów nazywających siebie Kenarowcami? I jakie są komponenty tej tożsamości, jeśli jest. Na całość składa się pięć rozdziałów, które są ułożone chronologicznie. Pierwszy dotyczy lat 1876-1922, drugi 1923-1939, trzeci 1939-1945, czwarty 1945-1959 a piąty 1959-1989. Podział podyktowany jest głównie prądami w myśleniu pedagogicznym, na które oddziałuje sytuacja dziejowa i prądy w sztuce. Nie każda epoka w życiu szkoły pokrywa się z epoką historyczną. Ostatni rozdział najmocniej dotyka problematyki tożsamości, jest to naturalnie konsekwencją tego, że udało mi się porozmawiać osobiście z ludźmi związanymi ze szkołą między rokiem 1959 a 1989.Wyjątkowość tej szkoły niewątpliwie wynika po części z jej niezwykłego położenia. Pod koniec XIX wieku, kiedy szkoła powstała, Zakopane dopiero zaczynało funkcjonować w świadomości Polaków jako miejsce szczególne. Zaczęli tam zjeżdżać ludzie z trzech zaborów, głównie intelektualiści i artyści. Sprzyjały temu zarówno warunki polityczne – autonomia, jak i warunki przyrodnicze – niezwykła aura gór i ciekawe otoczenie kulturowe. To zetknięcie z górami i góralską kulturą zaowocowało stylem zakopiańskim, promowanym przez Stanisława Witkiewicza na styl narodowy. Pojmowano wtedy Zakopane i Tatry jako enklawę wolności. Zakopane było takim miejscem również w PRL’u, kiedy szkołą kierował Antoni Kenar (absolwent tej samej szkoły z roku 1926).Magnetyzm Zakopanego powoduje spotkania różnych kultur, niekiedy bardzo trudne, co wymusza ciągłe redefiniowanie swoich poglądów i nawyków kulturowych. Właśnie to jest specyfiką szkoły Kenara i było nią właściwie od momentu powstania - pod koniec XIX wieku. Poczucie bycia enklawą, czyli miejscem różnym i niezależnym kulturowo od otoczenia. Absolwenci szkoły, którzy sami nazywają siebie Kenarowcami, wyznają wspólny pogląd na sztukę i deklarują wspólne korzenie. Spotkałam się również ze stwierdzeniem, że siebie nawzajem poszukują.Wybitni artyści, którzy mieli swój udział w historii szkoły to między innymi: Stanisław Witkiewicz, Władysław Skoczylas, Antoni Kenar, Władysław Hasior, Tadeusz Brzozowski, Władysław Klamerus a dziś Stanisław Cukier. This work is about the history of The school of sculpture in Zakopane (from 1876 till 1989), popularly known as Kenar school. This term was formed, when the school’s headmaster was Antoni Kenar, between 1948 and 1959. This name fit the school and till today is its trademark. In my work I study the origins of the myth of Kenar school. Is the settlement in tradition of any importance? What is the particularity of this place? What was the meaning of its location – the Tatras, Zakopane? Is there a sense of community, an identity of its graduates, who call themselves Kenarowcy(People of Kenar). And what are the components of this identity, if it exists. The work consist of five chapters, in chronological order. The first is about the period from 1876 till 1922, the second from 1923 till 1939, the third from 1939 till 1945, the fourth from 1945 till 1959, and the fifth from 1959 till 1989. The division was dictated by the trends in educational thought, that were influenced by the historical situation and trends in art. Not all periods mentioned correspond the historical periods. The last chapter is concerned at most about the question of identity, it is naturally caused by the fact that I managed to talk in person to people, who were bound up with the school between 1959 and 1989.What makes the school special is undoubtedly its exceptional location. By the end of the nineteenth century, when the school was founded, Zakopane was beginning to function as a special place in the consciousness of poles. People from three partitions were coming, mainly intellectuals and artists. In favour of this migration were the political status – the autonomy and also the natural conditions – an unusual mountain surrounding and an interesting cultural background. This contact with the mountains and the highland culture resulted in Zakopane Style, popularized by Stanisław Witkiewicz to become the national style. Zakopane and the Tatras were an enclave of freedom. Zakopane was still such a place in the communist era, when the headmaster was Antoni Kenar (the schools graduate from 1926).Zakopane has the force to attract different cultures to meet, sometimes this encounter is very difficult, which involves a permanent revision of ones opinions and cultural habits. That’s the characteristic of Kenar school and has not changed from its foundation at the end of the nineteenth century. The feeling of being an enclave, a separate and autonomous place. The schools graduates, who call themselves Kenarowcy, have a common sense of art and declare a common origin. I encountered a statement, that they are searching for one another.Prominent artists, who share the schools history are: Stanisław Witkiewicz, Władysław Skoczylas, Antoni Kenar, Władysław Hasior, Tadeusz Brzozowski, Władysław Klamerus, and today Stanisław Cukier.
|
|---|