| Summary: | Koncepcja neutralności była od starożytności wielokrotnie rozbudowywana. Przyjmowana i odrzucana jako podstawa polityki niektórych państw, z czasem została również uregulowana w prawie międzynarodowym (Konwencje Haskie). Liczne klasyfikacje neutralności sprawiły, że każde z państw mogło wybrać politykę, która odpowiadała mu najbardziej – w zależności od okoliczności i korzyści. Głównym celem pozostawało jednak bezpieczeństwo państwa. Również tymi motywami kierowali się fińscy politycy rozstrzygając o statusie państwa niezaangażowanego po II wojnie światowej.Genezy fińskiej neutralności należy szukać w okresie zimnej wojny i specyficznych relacjach państwa ze Związkiem Radzieckim. Wzajemne konflikty z czasów caratu znalazły swoje odzwierciedlenie również w latach późniejszych (np. wojna zimowa). Doświadczenia te były na tyle przykre i silne, że władze fińskie czyniły wszystko, byle nie drażnić sąsiada. Dlatego tuż po zakończeniu II wojny światowej, Finlandia odrzuciła pomoc ekonomiczną w ramach Planu Marshalla i zdecydowała o większym przywiązaniu do struktur radzieckich. Podpisano także Układ o Przyjaźni, Współpracy i Pomocy Wzajemnej, który całkowicie uzależnił Finlandię od ZSRR w kwestii polityki zagranicznej. Nadał również kierunek tak zwanej Linii Paasikivi-Kekkonen, która opierała się na utrzymywaniu dobrych stosunków z ZSRR za wszelką cenę. Finlandyzacja kraju wyrażała się poprzez niemożność integracji z zachodnimi instytucjami politycznymi czy nawet gospodarczymi. Członkostwo w wielu z nich (np. EFTA, OECD, Rada Nordycka) zostało osiągnięte dopiero po kilku lub kilkunastu latach, po uzyskaniu wcześniejszego poparcia ze strony ZSRR. Do niektórych zaś Finlandia nigdy nie przystąpiła (NATO).W momencie upadku ZSRR Finlandia mogła odejść od swojej koncepcji. W 1992 r., po zawarciu nowego traktatu z Federacją Rosyjską, państwo zdecydowało się na integrację z Zachodem. Uzyskano akcesję do Wspólnot Europejskich i aktywnie uczestniczono w ich działaniach (fińskie prezydencje w Radzie UE, inicjatywa Wymiar Północnego, działania mediacyjne, misje humanitarne i ratunkowe w ramach WPZiB oraz WPBiO).Mimo, że państwo pozostaje poza sojuszami militarnymi, współczesne wyzwania integracyjne prowadzą do nowego podejścia na temat neutralności fińskiej. Poświadczają to debaty na temat możliwości przystąpienia Finlandii do NATO i współpraca z Sojuszem w zakresie Partnerstwa dla Pokoju. Państwo dobrowolnie uczestniczy w siłach KFOR i ISAF. Jednak władze fińskie stwierdziły, że o większym zaangażowaniu militarnym powinni zdecydować sami obywatele. A tu nadal przeważa opinia o pozostaniu poza Sojuszem. Dobrowolny udział wojsk w misjach stabilizacyjnych i pokojowych to jedno, ale zrzeczenie się statusu państwa neutralnego – drugie.Wszelkie przeszkody aby państwo fińskie odrzuciło neutralność przestały istnieć lub znacznie zmalały. Finlandia posiada unormowane stosunki z sąsiadami, również z Rosją. Świadczy o tym ilość zawartych umów dwustronnych, regularne spotkania najwyższych przedstawicieli państwowych i wzrost wzajemnych relacji handlowych. Finlandia wspiera też Moskwę na forum unijnym (weto wobec sankcji w konflikcie gruzińskim; kontrola budowy gazociągu Nordstream tylko pod kątem ekologii; poparcie dla zniesienia wiz dla Rosjan na wschodniej granicy UE). Finlandia nie musi się też obawiać bezpośredniej rosyjskiej interwencji w razie decyzji o członkostwie w NATO. Natomiast państwa skandynawskie zareagowałyby na to z radością – zwłaszcza należące już do Sojuszu Dania, Islandia i Norwegia. Póki co, działania fińskie w integracji ze strukturami międzynarodowymi pozwalają na wniosek, że neutralność państwa jest dziś obecna jedynie na papierze. Oficjalna deklaracja o rezygnacji z tego statusu i ewentualna decyzja o członkostwie w którymś z sojuszy militarnych stanie się w rzeczywistości tylko i wyłącznie kwestią czasu. The idea of neutrality was many times rebuilded in the ancient times. Accepted and rejected by some countries, was ultimately regulated in international law (Hague Conventions). Every country, because of the numer of classifications, could choose the best suitable policy – according to the circumstances and benefits. Although, the main goal remained the same – security of the country. Also these motives led the finnish politicians to the decision on taking the neutral status after the II World War.The genesis of the finnish neutrality comes from the Cold War and specific relations with the Soviet Union. Mutual conflicts existing during czarism were also reflected later (i.e. Winter War). The experiences were so unpleasant and strong that finnish authorities did everything just not to tease the neighbour. That is why after the II World War Finland rejected economic supprot of the Marshall Plan and decided on bigger commitment to the soviet structures. The signed Mutual Friendship, Co-operation and Help Treaty completely subjected Finland to SU in foreign policy. It also showed the direcion of Paasikivi-Kekkonen Line, which was based on sustaining good relations with SU at all costs. The finlandization was evident in the lack of integration with western economic and political structures. The membership in many of them (i.e. EFTA, OECD, Nordic Council) became real only after many years, after obtaining previous soviet support. To some of them Finland has never acceded (NATO).When the Soviet Union collapsed, Finland could reject its neutral concept. In 1992, after signing the new treaty with Russian Federation, country decided to integrate more with the West. It became a member of the European Communities and participated in their actions (finnish presidencies in the EU Council, Northern Dimension initiative; mediations; humanitarian and rescue missions in CFSP and CSDP).Finland still remains beyond the military alliances but the nowadays’ integration challanges lead to the new approach to the finnish neutrality, what is illustrated by the debates on the possibilities of finnish accession to NATO and its cooperation with the Alliance in Partnership for Peace. The country is a voluntary participant of KFOR and ISAF. Nevertheless, the finnish authorities stated that the decision about greater military commitment should be taken by the citizens. But among them there is still the opinion about staying away from the Alliance. The voluntary troops’ participation in stabilization and peace mission is one thing, but rejecting the status of neutral country is something completely different. All the obstacles to reject the neutrality by Finland stopped existing or diminished. Finland has regulated relations with its neighbours, also with Russia. That can be observed with the number of bilateral agreements, regular meetings of the most important state representatives and the increase of mutual trade relations. Finland also supports Moscow on the forum of EU (veto against sanctions in georgian conflict; only ecological control of building the gaspipe Nordstream; support for eliminating the visas for Russians on the eastern border of EU). Finland also does not need to be worried about direct russian intervention in case of membership in NATO. Moreover, the nordic countries would take such a decision with joy – especially the members of the Alliance – Denmark, Iceland and Norway. For now, finnish actions in integration with the international structures led us to the conclusion that the neutrality of the country exists only on paper. The official declaration of rejection this status and eventual decision about the membership in some of the military alliances will, in reality, become only the matter of time.
|
|---|