CONTRIBUTO ALLA CONOSCENZA DELL'IDRAULICA VENETA IN ISTRIA: UNO STUDIO SULLA SISTEMAZIONE DELLA VALLE DEL QUIETO DEGLI ANNI OTTANTA DEL SECOLO XVIII

• Main Author: Budicin, Marino
• Format: Article in Journal/Newspaper
• Language: Italian
• Published: Center for historical research 2006
• Subjects: artico
• Online Access: https://hrcak.srce.hr/242069; https://hrcak.srce.hr/file/351610

Il testo che in trascrizione si dà alle stampe (custodito presso la Biblioteca civica di Padova) è, in effetti, una perizia tecnica di Paulo Artico, ingegnere idraulico, che descrisse con qualificata cognizione i principali fenomeni idrologici a cui dava luogo la continua opera della natura lungo la Valle del Quieto. Considerando la rilevanza di questi aspetti tecnici, il testo del documento patavino rappresenta un notevole contributo alla conoscenza dell'idraulica veneta in !stria di fine Settecento. I numerosi toponimi, poi, che si riscontrano arricchiscono notevolmente il registro toponomastico dell'intera valle del Quieto e del bosco di Montona. U XVII. i XVIII. stoljeéu, zastita, obnova i upravljanje motovunskom sumom ovisila je i bila usko vezana uz uvjete odnosno uredivanje i regulaciju vodotoka Mirne i gorskih potoka. Sve inicijative, projekti i zahvati vodogradnje kao osnovni cilj imali su postizanje veée plovidbe Mirne i smanjenje poplava kojima je dolina bila izlozena u razdoblju od listopada do travnja. Tijekom cijelog XVIII. stoljeéa vrsni su se arhitekti i inzenjeri Mletacke Republike svojim misljenjima i tehnickim izvjeséima zalagali za rjesavanje pitanja doline Mirne i posredno njezine sume. Medu njima bio je i inzenjer Paulo Artico, vjerojatno autor izvjeséa o rijeci Mimi ciji se rukopis (bez datuma i imena autora) cuva u Gradskoj knjiznici u Padovi. U stvari, radi se o "tehnickom misljenju" sastavljenom najvjerojatnije krajem 1786. godine po narudzbi Ureda izaslanika za motovunsku dolinu (Deputati alla valle di Montona), kako bi mogli ocijeniti ranije dostavljeni projekt Barbona Vincenza Morsinija IV o uredenju sredisnjeg i donjeg toka glavne istarske rijeke. Tekst koji se objavljuje vrijedan Je rezultat vjestacenja tada uglednog "inzenjera strucnjaka za vode", koji je, obzirom na izvrsno poznavanje cinjenica, opisao osnovne hidroloske pojave kojima je, uslijed djelovanja prirode, bila izlozena dolina Mirne. Imajuéi u vidu znacajnost ovog tehnickog gledista, tekst "padovanskog" dokumenta predstavlja znacajan doprinos poznavanju mletacke vodoprivrede Istre krajem XVIII. stoljeéa. Brojni toponimi i nazivi koje susreéemo u rukopisu (mnogi se vise ne koriste), u mnogome obogaéuju toponomasticki registar Citave doline Mirne i motovunske sume. Ovdje predstavljeno vjestacenje, kao i ostala mletacka vjestacenja iz druge polovine XVIII. stoljeéa, nije u praksi ostvareno, a zasigurno ni projekt Barbona Vincenza Morisinija IV, ciji prijedlozi nisu dobili podrsku od strane autora "padovanskog" spisa. Mozda ne toliko zbog troskova koje je takav projekt iziskivao, veé zbog toga sto krajem XVIII. stoljeéa nisu postojale stvarne prilike da bi se provele tako skupe "melioracije" i sanacije premda su one dolini Mirne i motovunskoj sumi bile potrebne u ono doba.