Yunus Emre’nin Divân- ı İlâhiyatı’nda Astronomi, Maden ve Musıkî Âleti Terimleri

• Published in: ODÜ Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi (ODÜSOBİAD)
• Main Author: SOYDAN, Serpil
• Format: Article in Journal/Newspaper
• Language: Turkish
• Published: Ordu Üniversitesi 2021
• Subjects: Yunus Emre,Divân-ı İlâhiyat,astronomi,maden,musikî,terimler; Ynus Emre,Divân-ı Theology,astronomy,mine,musical,terms; Altun; Yakut
• Online Access: https://dergipark.org.tr/tr/pub/odusobiad/issue/67244/962690; https://doi.org/10.48146/odusobiad.962690

XIII. yüzyılda Anadolu’da yeni bir edebiyat dilinin doğuşunda en mühim rolü oynayanlardan biri de Yunus Emre’dir. Ayrıca şiirlerinden hareketle Yunus Emre’nin, Arapça, Farsça, İslâmî ilimler, İslam tarihi ve devrin bütün ilimlerinden haberdâr olduğunu söylemek mümkündür. İslam tasavvufunun inceliklerini sadelikle dile getirmiş mutasavvıf halk şairi Yunus Emre’dir. Bu çalışmada, Yunus Emre’nin Divân-ı İlâhiyat adlı eseri kaynak eser olarak incelenmiştir. Çalışmanın amacı, Divân-ı İlahiyat adlı eserin sözvarlığı içerisinde yer alan astronomi, maden ve musıkî âleti terimlerini tespit etmektir. On üçüncü yüzyıla kadar ortaya konulmuş tarihî dönemlere ait eserlerde tanıklanıp tanıklanmadığı da incelemeye çalışmaktır. Eser taranmış, söz varlığı içerisinde yer alan astronomi, maden, musıkî âleti terimleri tespit edilmiş, terimlerin yer aldığı beyitlerin sayfa sayısı, gazel ve beyit numarası hemen yanında gösterilmiştir. Astronomi terimleri olarak, on üç (13) terim tespit edilmiştir. Bu terimlerden sekizi (8) Arapçadır. Bu terimler şöyledir: Ay (T), Bedr (A), Hilâl (A), Dünya (A), Felek (A), Gök (T), Güneş (T), Şems (A), Yıldız (T), Ilduz (T), Mirrîh (A), Bercîs (A), Zühre (A). Maden terimleri olarak on dört (14) terim tespit edilmiştir. Bu terimlerden beşi (5) Arapça, ikisi (2) Farsçadır. Bu terimler; Altun (T), Bakır (T), Cevher (A), Demir / Demür (T); Gevher (F), Güher (F), Kân (F), Sadef, (A); Gümüş (T), İnci (T), Maden (A), Mercan (A), Tunç, Yakut (A)’tur. Musikî terimleri olarak altı (6) terim tespit edilmiştir. Biri (1) Arapça, üçü (3) Farsça, ikisi (2) Türkçedir. Bu terimler, Rebâb (A), Şeşte /Şeştâ (F), Ceng (F), Çalgu (T), Saz (F), Kopuz (T)’dur. Yunus Emre is one of those who played the most important role in the birth of a new literary language in Anatolia in the 13th century. In addition, based on her poems, it is possible to say that Yunus Emre knew Arabic, Persian, Islamic sciences, Islamic history and all the sciences of the period well. Yunus Emre is the sufi folk poet who expressed the subtleties of Islamic mysticism with simplicity. In this study, Yunus Emre's Divân-ı İlâhiyat has been examined as a source work. The aim of the study is to determine the terms of astronomy, metal and music in the vocabulary of the work called Dîvân-ı Theology. It is also trying to examine whether it is witnessed in the works of historical periods revealed until the thirteenth century. The work was scanned, the terms of astronomy, metal, and music instrument in the vocabulary were determined, the number of pages, ghazal and couplet numbers of the couplets in which the terms are included are shown right next to it. Thirteen (13) terms have been identified as astronomy terms. Eight (8) of these terms are in Arabic. These terms are: Moon (T), Bedr (A), Crescent (A), Earth (A), Falek (A), Sky (T), Sun (T), Shams (A), Yıldız (T), Ilduz (T), Mirrîh (A), Bercîs (A), Zühre (A). Fourteen (14) terms were identified as mineral terms. Five (5) of these terms are Arabic and three (3) are Persian. These terms are: Gold (T), Copper (T), Ore (A), Iron / Iron (T); Gevher (F), Güher (F), Kân (F), Sadef, (A); Silver (T), Pearl (T), Metal (A), Coral (A), Bronze (T), Ruby (A). Six (6) terms have been identified as musical instrument terms. One (1) is Arabic, three (3) are Persian, two (2) are Turkish. Rebab (A), Şeşte / Şeşta (F), Ceng (F), Çalgu (T), Saz (F), Kopuz (T).