DUA (ALKIŞ) VE BEDDUALARDAKİ (KARGIŞ) YÖNELİM METAFORLARI ÜZERİNE BİR İNCELEME

• Published in: Motif Akademi Halk Bilimi Dergisi
• Main Authors: SAYGILI SAVAŞ, Yeliz, ÇAKIR, Muhammet Yasin
• Format: Article in Journal/Newspaper
• Language: Turkish
• Published: Motif Yayıncılık 2021
• Subjects: Metafor,Yönelim Metaforu,Çağdaş Metafor Teorisi,Alkış/Dua,Kargış/Beddua; Metaphor,orientation metaphor,contemporary metaphor theory,blessing,curse; Dua; sami
• Online Access: https://dergipark.org.tr/tr/pub/mahder/issue/64867/928070; https://doi.org/10.12981/mahder.928070

Metaforlar sayesinde zihinlerde oluşan özgün çağrışımlar, bireyin kendini ifade etmesinde dilin imkânlarının sınırlı olmadığını gösterecek boyuttadır. Metaforun bir türü olarak yönelim metaforları, bireylerin iletişimleri esnasında uzay/mekân yönelimli yön odaklı kelimeleri kullanması ile ortaya çıkmaktadır. Bu çalışmada tespit edilen malzemenin sınıflandırılması, yönelim metaforlarının işleyişi ve dua ve beddualarda nasıl yer edindiği kültürel temellendirmeler çerçevesinde ele alınmış bu sayede Türk düşünce sisteminin dile ne ölçüde yansıdığı tespit edilmeye çalışılmıştır. George Lakoff ve Mark Johnson’un Çağdaş Metafor Teorisinin yöntem model olarak kullanıldığı çalışmada, içerdiği zengin dua ve beddua malzemesiyle çalışmaya kaynaklık eden Levent Sami Akalın’ın Türk Dilek Sözlerinden Alkışlar Kargışlar, Doğan Kaya’nın Folklorumuzda Beddua Söyleme Geleneği ve Türk Halk Şiirinde Beddualar, Halil Ersoylu’nun Türk Dilince Dualar Beddualar Sözlüğü, Yaşar Kalafat ve Necdet Yaşar Bayatlı’nın Türk Kültürlü Halklarda Alkışlar Kargışlar, Ahmet Keskin’in Türk Kültüründe Alkışlar (Dualar/İyi Dilekler) ve Kargışlar (Beddualar/Kötü Dilekler), Orhan Şaik Gökyay’ın Dede Korkut Hikâyeleri ve Metin Ekici’nin Soylamalar ve 13. Boy Salur Kazan’ın Yedi Başlı Ejderhayı Öldürmesi isimli eserlerden faydalanılmıştır. The original associations formed in minds thanks to metaphors are of a size that show that the possibilities of language are not limited in the individual's self-expression. Orientation metaphors as a type of metaphor; It emerges when individuals use direction oriented words that are oriented in space/space during their communication. In this study, the classification of the material identified, the functioning of the orientation metaphors and how it took place in blessing-curse were discussed within the framework of cultural grounds, thus it has been tried to determine to what extent the Turkish thought system is reflected in the language. In the study, in which George Lakoff and Mark Johnson's Contemporary Metaphor Theory was used as a method model, the works of Levent Sami Akalın’s Türk Dilek Sözlerinden Alkışlar Kargışlar, Doğan Kaya’s Folklorumuzda Beddua Söyleme Geleneği ve Türk Halk Şiirinde Beddualar, Halil Ersoylu’s Türk Dilince Dualar Beddualar Sözlüğü, Yaşar Kalafat ve Necdet Yaşar Bayatlı’s Türk Kültürlü Halklarda Alkışlar Kargışlar, Ahmet Keskin’s Türk Kültüründe Alkışlar (Dualar/İyi Dilekler) ve Kargışlar (Beddualar/Kötü Dilekler), Orhan Şaik Gökyay’s Dede Korkut Hikâyeleri, Metin Ekici’s Soylamalar ve 13. Boy Salur Kazan’ın Yedi Başlı Ejderhayı Öldürmesi, which were the source of the work with the rich blessing and curse material included, were used.