Εκτιμήσεις των μελλοντικών κλιματικών αλλαγών στη Μεσόγειο με τη χρήση περιοχικών κλιματικών μοντέλων:

• Main Author: Ρούση, Ευτυχία Μ.
• Format: Text
• Language: Greek
• Published: Aristotle University of Thessaloniki 2014
• Subjects: Κλιματικές αλλαγές; Κλιματικά μοντέλα; Τηλεσυνδέσεις; Αυτοοργανούμενοι χάρτες; Climate change; Climate models; Teleconnections; Self-Organizing Maps; North Atlantic; North Atlantic oscillation
• Online Access: https://dx.doi.org/10.26262/heal.auth.ir.135451; https://ikee.lib.auth.gr/record/135451

Στόχος της παρούσας διατριβής ειδίκευσης είναι η διερεύνηση των κλιματικών αλλαγών στην περιοχή της Μεσογείου με τη χρήση κλιματικών μοντέλων. Ο στόχος αυτός προσεγγίστηκε μέσω της μελέτης της συνοπτικής κυκλοφορίας της ατμόσφαιρας, και ειδικότερα των ατμοσφαιρικών τηλεσυνδέσεων πάνω από την ευρύτερη περιοχή της Ευρώπης, και της επίδρασής τους στις κλιματικές παραμέτρους της Μεσογείου. Στο πρώτο μέρος της διατριβής χρησιμοποιούνται ημερήσια δεδομένα αναδρομικής ανάλυσης (NCEP/NCAR) των γεωδυναμικών υψών στα 500hPa, για την περίοδο αναφοράς (1971-2000), αλλά και προσομοιωμένα δεδομένα από το Μοντέλο Γενικής Κυκλοφορίας ECHAM5, τόσο για την περίοδο αναφοράς, όσο και για μελλοντική περίοδο (2071-2100). Οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται για την αναγνώριση των χωρικών προτύπων στα δεδομένα είναι η Ανάλυση σε Κύριες Συνιστώσες με περιστροφή (rPCA) και οι Αυτοοργανούμενοι Χάρτες (SOM). Η δεύτερη μέθοδος είναι ένα είδος Τεχνητού Νευρωνικού Δικτύου. Μελετώνται τρία πρότυπα τηλεσύνδεσης, η Βορειοατλαντική Κύμανση (ΝΑΟ), η τηλεσύνδεση της Βόρειας Θάλασσας/Κασπίας (NCP) και η τηλεσύνδεση της Ανατολικής Μεσογείου (ΕΜΡ). Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, οι δύο μέθοδοι αποδίδουν ικανοποιητικά την τηλεσύνδεση ΝΑΟ που αποτελεί το βασικό σχήμα μεταβλητότητας στην περιοχή, αλλά η SOM καταφέρνει επιπλέον να αποδώσει πολλαπλές διαστάσεις της ατμοσφαιρικής κυκλοφορίας πάνω από την περιοχή μελέτης, απεικονίζοντας και μεταβατικές και λιγότερο συχνές καταστάσεις, όπως είναι τα πρότυπα ΝCP και EMP. Στα μελλοντικά σενάρια του μοντέλου, η ατμοσφαιρική κυκλοφορία και τα πρότυπα τηλεσύνδεσης παρουσιάζονται ενισχυμένα πάνω από την Ευρώπη. Στο επόμενο στάδιο η μέθοδος SOM χρησιμοποιήθηκε με στόχο τον επανακαθορισμό των κέντρων των δεικτών τηλεσύνδεσης. Με βάση τα νέα κέντρα υπολογίστηκαν οι χρονοσειρές των δεικτών και επιλέχθηκαν οι ημέρες εκείνες που χαρακτηρίζονται από ακραίες θετικές και αρνητικές τιμές. Μελετήθηκε η επίδραση των ημερών αυτών στις κλιματικές παραμέτρους της θερμοκρασίας, της βροχόπτωσης, του ανέμου (ταχύτητα και διεύθυνση) και της συχνότητας συστημάτων χαμηλής πίεσης στην περιοχή της Μεσογείου. Για το σκοπό αυτό χρησιμοποιήθηκαν προσομοιωμένα ημερήσια δεδομένα των παραμέτρων αυτών από τρία Περιοχικά Κλιματικά Μοντέλα (KNMI-RACMO2, MPI-M-REMO, ICTP-REGCM3) για την περίοδο αναφοράς και τη μελλοντική. Κατά την επικράτηση των ακραίων θετικών φάσεων των δεικτών, παρατηρούνται σε γενικές γραμμές ελαττωμένες θερμοκρασίες σε όλη τη Μεσόγειο, μικρότερα ύψη βροχής στο βορειοδυτικό της τμήμα, ενισχυμένοι άνεμοι στα βορειοανατολικά (Αιγαίο) και εξασθενημένοι στα κεντρικά και δυτικά (Αδριατική και κόλπος του Λέοντα). Τα συστήματα χαμηλής πίεσης είναι περισσότερα στην ανατολική Μεσόγειο και λιγότερα στη δυτική. Κατά την επικράτηση των ακραίων αρνητικών φάσεων, σημειώνονται αυξημένες θερμοκρασίες στην ανατολική Μεσόγειο, περισσότερη βροχόπτωση στην ίδια περιοχή αλλά και στα δυτικά, εξασθενημένοι άνεμοι στα ανατολικά και ενισχυμένοι στα δυτικά και τέλος, περισσότερα χαμηλά στην ίδια περιοχή. Σημαντικό είναι το γεγονός ότι η επίδραση των ακραίων δεικτών τηλεσύνδεσης παρουσιάζεται ενισχυμένη στο μέλλον. Συμπερασματικά, σύμφωνα με τα ευρήματα της παρούσας διατριβής, τα πρότυπα τηλεσύνδεσης παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του κλίματος στη Μεσόγειο. Η μέθοδος SOM που χρησιμοποιήθηκε, αποδείχθηκε χρήσιμη στη μελέτη των τηλεσυνδέσεων και στον καθορισμό των κέντρων τους. Προέκυψε πως τα κέντρα των τηλεσυνδέσεων δεν πρέπει να θεωρούνται σταθερά καθώς εξαρτώνται από τα δεδομένα και την περίοδο μελέτης που χρησιμοποιούνται. : The aim of this study is an analysis of present and future climate change in the Mediterranean with the use of climate models. In this direction, a recognition of important atmospheric circulation patterns dominating over Europe is attempted and further their effects to climate parameters of the Mediterranean are studied. The methods of pattern recognition used are the Rotated Principal Component Analysis (rPCA) and the Self Organizing Maps (SOM), a method based on Artificial Neural Networks. Three teleconnection patterns were chosen, the North Atlantic Oscillation (NAO), which is a basic variability mode that mostly affects the climate of Western Europe, the North Sea–Caspian Pattern (NCP) and the Eastern Mediterranean Pattern (EMP) that mainly affect eastern Mediterranean and the Balkan Peninsula. The patterns are studied on a seasonal basis for 500 hPa geopotential height anomalies over Europe based on both reanalysis (NCEP/NCAR) and simulated data of the ECHAM5/MPI General Circulation Model (GCM), for reference (1971-2000) and future period (2071-2100). According to the results, both PCA and SOM methodologies capture the main variability mode over the study area, represented by the NAO pattern, but SOM is capable of capturing even less pronounced patterns, such as the NCP and the EMP. In the future simulations, the atmospheric circulation seems to be more pronounced with stronger teleconnection patterns over Europe. On the next step, the SOM method was used in order to redefine the centers of the teleconnection indices for each dataset and their timeseries were calculated. Days characterized by extreme teleconnection indices were taken into consideration in order to examine their effects on the climate parameters of temperature, precipitation, wind (speed and direction) and frequency of low pressure systems in the Mediterranean. The data consists of 3 Regional Climate Models (RCM) simulations (KNMI-RACMO2, MPI-M-REMO, ICTP-REGCM3), that are all forced by the same GCM (ECHAM5) and cover the reference (1971-2000) and future period (2071-2100). According to the results, when extreme positive teleconnection phases prevail, there is a decrease of temperature in the Mediterranean along with a decrease in precipitation at its northwestern part. Winds are stronger (weaker) and low-pressure systems are more (less) frequent over eastern (central and western) Mediterranean. On the contrary, during days characterized by extreme negative phases, higher temperatures prevail over eastern Mediterranean along with more precipitation at the same area and also over western Mediterranean. Winds are stronger (weaker) over western (eastern) Mediterranean and there are also more low-pressure systems. One important fact is that the effects of the teleconnection indices are more pronounced in the future period. As a conclusion, teleconnection patterns play an important role in the climate variability of the Mediterranean. The SOM methodology captures well the teleconnection patterns and it is a useful tool in defining teleconnection centers. Most importantly, teleconnection centers should not be stable, they have to be redefined in every case, since they are highly depended on the data and period used.