000094
1 4 S тАтеттшттшштшшштттшШшш&т STRANA 2 — Jedinstvo, 27. marta, 1964. Л iiOLJA' HAZUMUEVANJE XACIOXALXOG Guy Favreau: Zasto su Francuzi nezadovoljni i sta zele? Guy Favreau, mlnlstar pravde (ranije minlstar imi-graci- je i drzavljanstva) odrzao je govor u Empire Club-- u u Torontu. Govor je...
| Language: | Ukrainian |
|---|---|
| Published: |
2010
|
| Subjects: | |
| Online Access: | https://arcabc.ca/islandora/object/au%3A288539 http://digicon.athabascau.ca/cdm/ref/collection/vilne/id/1411 |
| Summary: | 1 4 S тАтеттшттшштшшштттшШшш&т STRANA 2 — Jedinstvo, 27. marta, 1964. Л iiOLJA' HAZUMUEVANJE XACIOXALXOG Guy Favreau: Zasto su Francuzi nezadovoljni i sta zele? Guy Favreau, mlnlstar pravde (ranije minlstar imi-graci- je i drzavljanstva) odrzao je govor u Empire Club-- u u Torontu. Govor je protumaCen kao napad na francuske separatisle. ЛН nlje bio samo lo. On Je takodjer pokuSao da Clanove ovog kiuba (kulu anglosaksonlzma) uvjeri da Francuzi imaju razloga da budu nezadovoljni. Favreau Je ukazno na mail broj Francuza, u drzavnoj slu-zbl, i to ne samo na vlSlm ne-g- o 1 nizlm polozajima. Mozda Je prlje 15 ill 20 godlna bllo opravdanja za mall broj Fra-ncu- sa na vlsoklm polozajima, Jer lh je bllo malo sa odgova-rajud- m kvallflkacljama, a u koliko su lh 1 imall, nisu bill spremnl da prosele u Ottawu. All Je "nemoguCe raclonalno objasnltl zaSto je tako mall broj Francuza puStan na ju-ulors- ke polozaje". Drugim rl-Jedl- ma bill su dlskriminlranl. Favreau je zatlm ukazao na "iridlferentnost" Knglesklh Ka'nadjana prema Francuzl-ma" u drzavnoj sluzbl i njlho-- vom sluzenju svojim materln-skl- m Jezikom. "Gotovo potpuna odsutnost francuskog kao sredstva u svakodnevnoj admlnlstracljl 1 komunlclranju u kanadskom glavnom gradu, 1 ravnoduS-no- st prema upotrebl francus-kog Cak 1 u Quebecu, stvorlll su kod Francusklh Kanadja-n- a oeJcCaJ da su strand u vla-stlt- oj kucl", rekao Je Favreau. Mnogl ljudl u Engleakoj Ka- - nadl smatraju ovo roaglranje Francuea "pretjeranlm, sen-tlmentaln- lm, temeljenlm na laznom Hi emoclonalnom po-поб- и". On to smatra pogres-nl- m. Istlna Je da Je to reagl-ran- je "temeljeno na krutoj stvarnoetl I dubokom razoCa-ronju- ". Favreau Je zatlm pozvao En#leeke Kanadjane da zaml- - sle sebc u poloiaju Francuza tj. naclonalne manjlne, kojoj je sporasumom od 1857. godl-n- e iaJamCeno pravo upotrebe svog Jezika na svim federal-nl- m poljlma. . . Kako bl se onl osjeCall kad bi godlnama kas-nl- je na svoja plsma federal-nl- m vlaetlma odgovore dobl-va- ll na drugom Jezlku, kad bl lm prlllkom telefonlranja u Ottawu bllo reCeno da opera-tor nc zna njihov Jezlk 1, ko-naC- no, kad bl prlllkom posje-t- e u Ottawu pronaSU da svi govorc samo francuskl 1 da njlh smatraju drsklm zato Sto ocekuju da budu posluzenl ill doblju informacije na svom Jezlku. Favreau je zatlm spomenuo 4,jednu vaznu stvar koju Fra- - ncueki Kanadjanl nc traze" (njogov naglasak), a to Je ovo: "Onl ne nastoje nametnut blllnguallzam (upotrebu dva-J- u Jeelka) po cijeloj Kanadl; onl samo traze restauraclju — 1 oslguranje — onog billn-guallz- ma kojl nikad nlje smlo nestatl lz admlnlstraclje ka-nads- klh poslova, nltl lz opCe-n- ja medju Francuzlma 1 En- - glezlma u provlnclji Quebec." Favreau je lznlo "asplraclje (teznje) Francuske Kanade ill uvjete pod kojima Francus-kl Kanadjanl temelje svoj da-U- nl opstanak u Konfederacl-J- l — o to su: "Njlma treba da oejete du-bo- ko u svom sreu, da su onl u Kanadl kod svoje kuce; da Je Ottawa njihov glavnl grad Isto koliko englesko-govoreC- lh ' Kanadjana. da su c.U puni l ИвуввмКгдјг-- ' сЧтРг! & eggs '€Ht~ & Guy Favreau sudlonlcl u polltiCkom 1 eko- - nomskom zlvotu Kanade; da njlhova sudbina vise ne zavl-- sl — 111 lzgleda da ne zavlsl — od drugoga. "Neka c. i Kanada pruzl Francuskoj Kanadl dokaze da su svl Kanadjanl stvarno par-tne- rl, Jednakopravnl u eko-nomsko- m, trgovackom, lndus-trijsko- m, kulturnom 1 pollti- Ckom zlvotu naSe zemlje." Favreau Je zatlm kazao da U TARLAMENTU opet ajevvx%%i%xviv%Avk3KaJX$a JedimStvO PltOBLEMA svl Kanadjanl trebaju osudlti "one sICuSne ljude" kojl huS-ka- ju Francuske Kanadjane protiv ostalih, lstlcuCl Cak 1 rasne razlike. Svl takodjer trebaju raskrinkavatl one kojl lz "oportuntetlCklh razloga medju novlm Kanadjanlma (slgurno misll na doseljenlke lz druglh zemalja) rasplruju strah 1 neeadovoljstvo zbog upotrebe rljeci bllingualizam 1 blkulturallzam" (bllinguali-zam znaCl dva Jezlka, blkul-turallzam dvlje kulture). Za-tlm Je rekao da "ovo pltanje Clju suStlnu Cine vlSe-kultur-n- ost Kanade — zasluzuje mnogo duzu dlskuslju." Kao blvSI mlnlstar drzavljanstva 1 lmlgraclje on smatra da Je "taktlka dljeljenja upotreb-ljavan- a zato da se stvorl ne- - Jasnoda 1 sumnja sltna, opa- - ka, llcemjerna 1 opasna za sve Kanadjane". Ako smo pravllno shvatlll, FavTeau Je protiv francusko-kanadsko- g separatlzma, all za ravnopravnost francusklh 1 englesko-govorec- lh Kanadja-n- a, sto bl znaCllo prlznavanje o Kin a U kanadskom parlamentu Je opet bllo govora o Klnl. Jedan konzervatlvni zastupnlk je htjeo da zna da 11 Je vlada temljenlla stanovlSte prema toj zemljl tj. kada Ce s njom uepostavltl dlplomateke odnose. Odgovorio mu je zamjenik mlnlstra vanjsklh poslova, kojl Je rekao da u vladlnu stavu nema nikakve promjene; ona je za trgovlnu 1 kulturnu razmjenu sa Klnom, all pro-tiv diplomatekih odnosa. Vladln predstavnlk Je pokuSao lznljetl neke nove ar-gume- nte, all je opet zaoblSao glavnl, a taj Je da Kanada u ovom pltanju slljedl Washington. U parlamentu Je bllo govora 1 o trgovlnl sa Klnom. O tome su razgovarall vodja Nove demokrateke partl-J- e T. C. Douglas 1 mlnlstar trgovlne Mitchell Sharp. Douglas Je htjeo da zna da 11 J e americkl prltlsak sprl-Jec- lo prodaju automobllsklh dijelova Klnl, kao prlje ne-koll- ko godina, Fordovlh automoblla. Douglas Je rekao da Je Gain Import Co. lz Vancouvera doblla dozvolu od mlntetarstva trgovlne za lzvoz automo-bllsklh dijelova u Klnu, all kanadske podru2nlce General Motors, Forda 1 Chryslera su odblle IsporuCltl te dljelove, tvrdeel da lm nlje dozvoljeno da prodaju za lzvoz 1 neka se porucloc (Gain Import Co.) obratl njlhovlm glavnlm uredlma tj. "parent company" u SJed. Drfavama. Otamo Je doblven odgovor da lzvoz automobllsklh dijelova u Klnu nlje dozvoljen. Nastala je cudnovata sltuaclja: Kanadska vlada doz-volja- va lzvoz automobllsklh dijelova (mlnlstarstvo trgovlne je lzdalo Izvoznu dozvolu), all narudzba ne moze bltl lzvr-Sen- a, Jer odluka zavlsl od amerlcklh kompanlja, all ove se ravnaju prema politlcl amerlCke vlade — pollticl ekonom-sk- e blokade Klne. Douglas Je trazio obJaSnjenJe. Sharp je odgovorio da ga odmah ne moze dati, nego te to uraditi kasnlje. Sta te reel? Hoce 11 nareditl automobllsklm kompanl-Jam- a ovdje da lzvrSe narudzbu 111 Ce prlznatl da za njlh vazl amerlCka politlka? Ovo pltanje bllo Je pred vladom Jednom ranije. I ona se pokorila voljl amerlcklh kompanlja, odnosno vlade. All ako to opet sada uradl postavlt Ce se pltanje tko Je u Kanadl goepodar 1 CIJa politlka prevladava. Pokazat Ce se slaboet u vladlnu stavu u pltanju trgo-vlne sa Klnom. Ml stalno govorlmo: Kanada treba da vodl nesavisnu vanjsku politiku i u odnoslma sa drugim drzavama poloilt od svojlh lnteresa. Published every Friday, In Serbo-Croati- uj and Slovenian languages, by Jedinstvo Pub-lishing Company, 479 Queen Street West, Toronto 2B, Ontario, Canada; telephone EM 3-- 1 642. Editor Stjepan MioSid, Business Manager Ivan Stimae. Subscription rates: 14.09 per year. USA and other countries $7.00. Aat&orised as Second Class Mail, Post Office Dept Ottawa, and for payment of postage In cash. Vft naclonalnlh prava Francuza, kako Je odredjeno sporazu-mo- m dvaju kanadsklh naroda 1867. godlne. Samo nlje rekao na kojl naCln da se to postl-gn- e. Posljednje Favreauove rlje-ci uperene su protiv reakclo-narni- h elemenata u naclonal-ni- m ill etnlcklm grupama kojl ove grupe suproetavljaju 1 Francuzlma 1 Britanclma, pre- - mda 1 on (Favreau) upotreb-ljav- a rljeC "vise-kulturno- st" (multi-cultura- l), sto bl zna-Cl- lo da priznaje Kanadjanlma ukrajlnskog, njemaCkog, tall-Jansk- og ltd. porljekla, da pro-vo- de kultunie aktlvnostl na svom Jezlku. (Elemente toga gledlsta vldjell smo u govo-- ru senatora Yuzuka kojega smo nedavno prenljell u okvl-r- u nastojanja da Cltaoclma pruzlmo Sto Jasnlju sllku na- - clonalnog problema). Samo Je nerazumljlvo to Sto Favreau 1 Pearsonova vlada JoS uvijek pomazu baS grupama, koje teze za "balkanlzacljom" Ka-nade (ovaj lzraz se Cesto cuje u sadaSnjoJ dlskuslji naclonal-no- g problema). Mr. ' 'ШШШшШшШ ( ) Medju najnovijim kanad-ski- m driavljanima nalazi sc I'raskovia Doubina, koja ima 97 godina. Ona jc u Ka-na- du doSla iz Sovjetskog Saveza 1957. godinc svome sinu Mihajlu kojega nlje vl-dj- ela 41 godinu. (CP foto) 5 0 0 godina prije Kolumba Jednom norveskom ufienja-k- u nedavno Je poSlo za rukom da deflnitlvno i neoborlvo do-kaze da su preel danasnjlh Norvezana otkrlll 1 nasellll dljelove Sjeverne Amerike JoS pola mllenlja prije nego Sto Je Kristofor Kolumbo "otkrlo" Novl svljet. DugogodlSnJa u-po- rna traganja, Sto lh Je na dljelu atlanske obale Sjever-ne Amerike od Rhode Islanda pa sve do Newfoundlanda vr-S- lo norveSkl IstrazlvaC Helgo Ingstad, urodlla su plodom. Kod mjesta Anseaux-Mead-o- ws na Newfoundlandu eks-pedlc- lja ovog norveskog lstra-zlva- Ca nalSla je na tragove Jednog vlklnSkog naselja: po-ruSe- ne ostatke jedne kolibe koja Je po svoj prlllcl sluilla kao — kovaCnlca. Ispltlvanja pomoCu radloaktlvnog lzotopa ugljlka-1- 4, lzvrSena na Sveu-CillS- tu u Harvardu, dokazala su da se radl o ostaclma zda-n- ja koje je bllo podlgnuto I koje se upotrebljavalo oko go-dlne 1000. — dakle upravo u vrljeme kad se poznatl Lelf Erlcson, vlklnAkl pomorac, ot-pu- tlo od Grenlanda do Sjever-ne Amerike, pola mllenlja prlje Kolumba. Nadjenl su os-ta- cl Jednog kamenog nakov-nj- a, oveCl broj Cavala 1 osta-- ci nekadaSnJe vatre. Kaalva-nj- a 1 tvrdnje vlklnSklh I nor- - Pjesnik borbe i slobode 150-GODISNJI- CA UKRAJLNSKOG rJESXIKA TAKASA SEVCENKA SLAVI SE K0 MEDJUNAHODNI KULTURM DATUM StopcdestgodlSnJlca rodje-nj- a Tarasa SevCenka vellk Je datum u kulturnom zlvotu Cl-tav- og svljeta. U proslavl toga Jublleja sudjeluje 1 UNESCO. Sada prlpremamo za Stampu dva Jubllarna zbornlka rado-- va vellkog ukrajlnskog pjes-nlk- a. IzaCl Ce na francuskom Jezlku. Pored toga UNESCO prlpre- - ma na raznlm svjetsklm Jezl- - clma trl radlo-prljeno- sa pos-- veCena stvaralaStvu vellkog ukrajlnskog pjesnlka. Te eml-sl- je bit Ce poelane u sve zem-lje Clanlce UNESCO-- a 1 eml-tlr- at Ce lh domaCe stanlce. U Casoplsu "Courier UNESCO" 1 drugim lletovlma te organlza-clj- e bit Ce objavljenl materl-ja- ll povezanl s aktlvnoSCu 1 stvaralaStvom SevCenka. U stvaralaStvu SevCenka 21-- ve vellke ldeje sveCovJeCans-ko- g oslobodjenja, Jedlnstva 1 prljateljstva naroda 1 zato se on s punlm pravom moze sla- - vltl kao pjesnik Cltavog Covje-Canst- va. Od prve do posljed-nj- e strofe djelo Tarasa Sev Cenka prozeto Je plamenom ljubavl za slobodu naroda, za njlhovo prljateljstvo 1 brats-tv- o. Tl osJeCajl ilvjell su u pjes- - nlku, kmetskom slnu, od naj-rani- jih dana njegova zlvota. Kmetskl Jaram bio Je tezak svlma kojl su ga morall nosl-t- l. All narofilto tezak, moral-n- o nepodnoSlJlv bio je onlma kojl su uspjell uCl u redove kmetske lntelegenclje. Nekl veleposjednlcl lmall su svoj a kazallSta, orkestre, sllkare iz redova kmetova. Osobito tale-ntlranl- ma onl su katkad pru- - 2all moguCnost da se Skoluju. ilmena neklh sllkara kmetova postala su veoma poznata, all ,'saml umjetnlcl bill su potpu- - no svjesnl svog ponlzavaJuCeg polozaja. Svakog Casa mogao Je nalJuCenl mecena poslatl talentlranu glumlcu u staju, svoga lzvanrednog volllnlsta kaznltt Slbanjem 111 ga poslatl u vojnlke. Ruska napredna knjlfev-no- st oplsala Je to straSno sta- - nje. Cltaoce Je uzbudjlvala sudbina talentlranlh glumaca u pripovljestl Hercena "Svra-ka-kradljlvlc- a". U prlCi samog SevCenka "Muzlkant" govorl se o traglCnoJ sudblnl "kemt-sko- g Paganinlja". Toj grupl kmetova-lntelek-tuala- ca — prlpadao Je 1 Ta-r- as SevCenko. Bio Je mladiC kad ga Je njegov vlasnlk En-gelha- rdt poveo sa sobom u Petrograd I uplsao u radionl-c- u sobosllkara Slrjajeva. Me-djuti- m, SevCenko Je usplo uCI u krug petrogradskih umjet- - nlka 1 plsaca. Njegov talenat ocljenlll su pjesnik V. A. 2u-kov- skl 1 sllkar K. P. Brujlov. SevCenko Je bio prlmljen kao student u umjetnlCku akade-mlj- u. Tu Je teze озЈеСао kme-tske lance. Njenova rnrznja prema poretku kojl JoS trpl kmetstvo pojaCala se. PriJatelJI su skupili potreb-n- u svotu da bl otkuplll Sev- Cenka od njegova gospodara. ManJu svotu dodali su 1 dvo-ra- nl, pa Cak 1 clanovi carske porodlce. Nadall su se da Ce to "smekSatl stav" blvSeg kmeta. All Taras SevCenko nl- - ItllllllUlllllllllllllllllllltlllllllllllllllll cITAJTE I sIRITE JEDINSTVO! iiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiniu mansklh saga (legenda) o na-seljava- nju Amerike 1 u to vrl jeme tako su nedvoumno do- - kaaanl. Cak poetojl vellka vje-rojatn- ost da se radl o osta-clma kuCe samog Leifa Erlc-son- a. МЈ' У' L ' 4 Taras Je se osJeCao Slobodan dok Je JoS tollko njegovlh zcmljaka Camllo u ropstvu. I rodjena sestra bila je JoS uvijek Engel- - hardtova kmetlca. Revoluclonarno-demokrat-sk- e ldeje SevCenka CellCUe su se u druStvu napredne ruske 1 ukrajlnske lntelegenclje. On Je zivlo u ldejnoj atmosferl kruzoka BJellnskog 1 PetraSe-vsko- g. U toj atmosferl razvl- - jao se 1 uCvrSClvao njegov ma- - teriJalistlCki nazor na svljet. Godlne 1840. Taras SevCen ko stuplo Je u Kljevu u ile-gal- nu organlzaclju Clrllo-me-tods- ko bratetvo. Glavna taC-к- а u programu toga bratetva blla Je federaclja svlli Slave-n- a pod rukovodstvom Ruslje. Program Je bio umjereno llbe-rala- n. StuplvSl u bratstvo, SevCen-ko je sa soDom donlo neukro-ti- vl revoluclonarnl duh. Za njega Je federaclja slavensklh naroda blla samo prvl korak na putu prema svjetskom bra- - tstvu slobodnlh naroda. Odu - Sevljavao se ldejama revolu-clonarn- lh ustanaka protiv ug-nJeta- Ca. Te mlsll Jasno su vl-Se-m- anje lspoljene u njego-vl- m poemama "Heretlk", "Ka-vkaz- ", "San" 1 druglma. Poe-m- e SevCenka llegalno su se Slrlle na sve strane 1 za njlh su znale carlstlCke vlastl. UnlStlvSl Clrllo-metods- ko bratstvo, carska vlada naro-Clt- o Je okrutno kaznlla Tara-sa SevCenka. Llberalnl Clano-vi druStva Kostomarov, KullS 1 nekl drugl prognanl su u razllClte gradove centralne Ruslje, all su 1 dalje mogll ra-dl- tl u drzavnoj sluzbl. Sev- Cenko Je bio osudjen na izdr-zavan- je roblje kao nlkolajev-s- kl vojnlk u OrenburskoJ gu-bern- lji. Car je zabranlo pjes-nik- u da se bavl knJlievnoSCu 1 sllkanjem. VlastodrScl su htjell lzbrlsatl Iz knjizevnostl lme SevCenka 1 predatl ga za-bora- vu — u RuslJl 1 u lnoze-mstv- u. All, prevarlll su se. N1-S- ta nlje moglo slomltl neukro-tlv- u pjesnlkovu borbenost. NJegovl stlhovl 1 dalje su se llegalno Slrlll Cltavom Rusl-Jo- m. I kad se posllje desetak godina SevCenko vratlo u Pe-trograd, Cltava Ruslja slavlla ga Je kao vellkog pjesnlka. Proslava 150-godlSnJ- lce ro-dje- nja Tarasa SevCenka pada ii vrljeme kad se vodl posljed- - nja borba protiv kolonlzatora, robovlasnlka i raslsta. To da-J- e naroCltu aktuelnost motl-vlm- a SevCenkove poezlje. O-gran- lClt Cemo sc na Jedan ve oma karakterlstlCan 1 simbo-UCa- n trenutak. Godlne 1860. Marx Je u pls-m- u Engelsu upoeorlo na lnte-resant- nu paralelu u povjes- - nlm sudblnama Sjedlnjenlh Driava 1 Ruslje. Prema Mar-- SevCenko xovim rijeClma "najvellCan-stvenl- jl dogadjaj u svljetu u danaSnJe vrljeme — to Je po-bu- na amerlCkih robova. . . 1 pobuna robova u Rusijl". U Amerlcl se borba protiv ro-bovlasnl- Stva ubrzo pretvorUa u gradjanskl rat. U RuslJl su selJaCkl nemlrl protiv velepo-sjednl- ka 1 revoluclonarna ls-tupa- nja krufoka napredne ln-telegenclje traslrall revoluclo-narn- u sltuaclju joS polovicom proilog stolJeCa. U to vrljeme razvilo se uz-budlj- lvo prljateljstvo vellkog ukrajlnskog pjesnlka Tarasa SevCenka 1 glasovltog crnaC-ko- g glumca Ira Aldrlgea. Crnac amerlCkog porljekla Aldrige bio Je glumac svjet-sko- g glasa. LICno je bio slo-bodnj- ak, all Je poput SevCen-ka osjeCao tesku sudbinu svo-je braCe. NJegovo kazallSte, u kojem Je nostupao ansambl afrlCklh crnaca, razblll su ro-bovlas- nicl. On Je sam bio prl- - lsllJen da P°bJesne Amerike kako bl spaslo glavu. All 1 u "slobodnoj" EngleekoJ raslstl su ga lzopdll. Medjutlm, odu-Sevlje- no su ga prlmlli naprcd-n- l lntelektualcl u Moskvl 1 Pe-trogra- du. Ruslja Je postala druga domovlna genijalnog Ira Aldrlgea. Iskrenog 1 vjernog prljate-lj- a Aldrige Je nasao u Tarasu SevCenku. Sjedinlla ih Je za-Jednl- Cka rnrznja prema ugnje-taClm- a. Aldrigeovi rodjacl bill su robovl, a SevCenkovl zem-lja- cl kmetovl. Obojlcu Je uz-budjlvala ldeja o oelobodjenju svlh ugnjetenlh. Postall su ve-ll- kl prijateljl 1 duge sate u danu proboravlli bi zaJedno. SevCenko Je lzradlo 1 Aldrld-geo- v portret, 1 to Je Jedan od njegovlh najboljlh llkovnlh radova. "Novoje vrcmja" Moskva Gustavc Lanctot, star 80 godina iz Ottawe, dobio je ovogodUnju nagradu gene-ralno- g guvcrnora za djelo Ilistoirc du Canada (IILsto-rij- a Kanade), na francus-kom jezlku. Nagrada iznosi h 11 jail u dolara. i |
|---|