Sprachprobleme und Sprachplanung auf den Färöern

• Published in: Language Problems and Language Planning
• Main Authors: Hagström, Björn, Poulsen, Jóhan Hendrik W.
• Format: Article in Journal/Newspaper
• Language: English
• Published: John Benjamins Publishing Company 1978
• Subjects: Alian; Fontas; Islanda
• Online Access: http://dx.doi.org/10.1075/lplp.2.1.02hag; http://www.jbe-platform.com/deliver/fulltext/lplp.2.1.02hag.pdf

Lingvaj problemoj kaj lingvo-planado sur Feroaj Insuloj La nordatlantika insularo feroa estis sendependa vikinga lando sed perdis la sen-dependecon al la norvega kaj poste dana krono. Pro la dana biblio kaj alia influo, la dana igis la nura skriba lingvo. Gi ciam pli regis en administrado, komerco kaj ekde la meza 19-a jc. en la lernejo. En 1814 la malnovega legfarejo estis abolita kaj en 1816 Feroaj Insuloj igis dana graflando. Sed dum la 19-a jc. nacia movado ekkreskis. La legfara domo restarigis kaj reakiris povon. Ekde 1948 la insularo estas autonoma parto de la dana regno kaj la feroa ties cefa lingvo. La lingva evoluo respegulas la politikan evoluon. La feroano Svabo (18-a jc.) kredis la feroan tiel disfalita, ke gi ne pluvivos. Li rekomendis la zorgan lernadon de la dana, por eviti la tiaman intermikson de feroa kaj dana. Sed, malkiel la setlanda kaj orkada, la feroa pluvivis kaj igis normigita, generaligita lingvo en lernejo, pregejo, gazetaro, radio, administrado. La literaturo estas frape forta, kompare al la enlogantaro. La feroanoj taksas sin popolo kaj nacio. La feroa klare distingigas disde norvegaj dialektoj kaj la islanda. Energia kaj optimisma lingvoplanado realigis la revivigon de la feroa. Gi ne plu konsistas nur el parolaj dialektoj. Teorie bazita feroa lingvoplanado fontas el la mezo de la 19-a jc., dank'al la pensado de liberalaj feroaj studentoj en Danlando, kiuj notis la fakton, ke oni parolas unu lingvon sed skribas alian. La problemoj de la feroa lingvoplanado estas tri: 1. La kreo de ortografia normo por la fonetike apartaj feroaj dialektoj; 2. La rango de la dana kompare kun la feroa; 3. La daura gardado de la feroa de la daura dana influo, do la lingvozorgado. La ortografia tradicio komencigis ce Svabo (18-a jc), kiu alprenis fonetikan sistemon surbaze de sia okcidentferoa dialekto. Sed li estis antikvaro, ne lingvoplananto. Nolsøe, male, sugestis islandan ortografian modelon. Gravega jaro estis 1846. Tiam V.U. Hammershaimb kreis novan, etimologie bazitan ortografion, tipan produkton ...