Sámebaromehter 2020 : Čilgehus sámegielagiid gielalaš vuoigatvuođaid ollašuvvamis

• Main Author: Arola, Laura
• Format: Journal/Newspaper
• Language: Northern Sami
• Published: Oikeusministeriö 2021
• Subjects: sámegielagat; sápmelaččat; sámi giellaláhka; gielalaš vuoigatvuođat; sámegielat bálvalusat; sámegielat Suomas; sápmelaččaid ruovttuguovlu; gávpotsápmelaččat; saamen kielilaki; kaupunkisaamelaiset; saamenkieliset; saamelaiset; palvelut; saamen kieli; saamelaisuus; kielelliset oikeudet; kotiseutu; ilmapuntarit; Suomi; Sámegiela
• Online Access: https://julkaisut.valtioneuvosto.fi/handle/10024/162982

Sámebaromehter 2020 čielggada sámegielagiid vásáhusaid sámegielat bálvalusain, gielalaš vuoigatvuođaid ollašuvvamis ja gielalaš dovdduin. Dutkamuša jearahallamii válljejuvvojedje vástideaddjin dat olbmot dievas agis (1430), geaid eatnigiellan lea merkejuvvon sámegiella álbmotregisttardieđuide. Dutkamuša jearahallamii vástide viđádas (291), geain 64 % ledje sápmelaččaid ruovttuguovllus ja 38 % ruovttuguovllu olggobealde. Sámegielat bálvalusat ja dain dieđiheapmi vásihuvvoje váilevažžan. Oppalaččat geahčadettiin bálvalusaid oažžašuvvan ii adnojuvvo buorrin, ja ruovttuguovllu gielddainge dušše 7 % atnet bálvalusaid oažžašuvvama buorrin. Measta bealli atnet dili heittohin. Deháleamos sámegielat bálvalussan vásihuvvojit dearvvašvuođa bálvalusat. Das čuovvovažžan leat čuvgehus- ja sosiálabálvalusat sihke boles. Buoremusat bálvalusat leat oažžunsajis ja dain dieđihuvvojit Ohcejoga gielddas. Anáraš- ja nuortalašgillii bálvalusat leat unnán oažžunsajis. Gielalaš vuoigatvuođat vásihuvvojit dehálažžan, muhto geavadis fuopmášahtti oassi vástideddjiin eai vikka oažžut sámegielat bálvalusaid. Dán sivvan leat čuolmmat bálvalusaid oažžašuvvamis ja doaibmamis, bálvalusain dieđiheamis ja vásihuvvon gielladovdduin. Vásáhus oktasaš gielladovdduin molsašuttai. Ruovttuguovllus goalmmádas vásihe suoma- ja sámegielagiid gaskavuođaid unnimusat buorrin ja measta bealli molsašuddin. Bealli ruovttuguovllus ja goalmmádas eará sajes Suomas eai leat muosáhan vealaheami, ovdagáttuid dahje heađušteami humadettiineaset sámegiela unnimusat ovttaskas háviid.