Sámegielaid modelleren – huksen ja heiveheapmi duohta giellamáilbmái

• Main Author: Antonsen, Lene
• Format: Doctoral or Postdoctoral Thesis
• Language: Sami languages
• Published: UiT Norges arktiske universitet 2018
• Subjects: VDP::Humaniora: 000::Språkvitenskapelige fag: 010; VDP::Humanities: 000::Linguistics: 010; Čuolbma; Gielas; saami
• Online Access: https://hdl.handle.net/10037/12884

Nákkosgirjjis guorahalan leago grammatihkalaš giellamodealla vástádus sámegielaid ja eará davvimáilmmi eamiálbmotgielaid giellateknologalaš dárbbuide? Grámmatihkalaš giellamodealla lea huksejuvvon Finite state transduserin (FST:n). Suokkardalan hástalusaid mat čuožžilit go galgá hukset ja heivehit sámegielaid grammatihkalaš giellamodeallaid duohta giellamáilbmái. FST:in sáhttá modelleret morfofonologalaš rievddademiid ja analyseret teakstakorpusiid vaikko teavsttain lea ollu lingvisttalaš variašuvdna. FST:in sáhttá maiddái genereret sátnehámiid mat eai gávdno korpusis, muhto gávdnojit gielas. Syntávssalaš analysáhtor mii lea huksejuvvon Constraint Grammariin, ii gáibit stuorra teakstačoakkáldaga, ja lea gierdilis vuohki disambigueret morfologalaš analysaid gaskkas. Čájehan mo sáhttit ávkkástallat sámegielaid grámmatihkalaš giellamodeallain geavaheddjiidprográmmain. Grammatihkalaš gilkorat dahket vejolažžan addit metalingvisttalaš dieđuid ja máhcahaga geavaheddjiide. FST ferte heivehit nu ahte dat buorebut speadjalastá duohta giela. FST lahkonanvuogi čuolbma lea badjelmearálaš sátnehámiid genereren, ja dan dihte lea dehálaš gáržžidit giellamodealla. Go ráhkada giellateknologalaš reaidduid giellaoahpahallamii, de lea ávkkálaš dasa siskkildit giellaoahpahalli gaskagiela. Suokkardalan muhtun vugiid mo sáhttá gáržžidit ja viiddidit giellamodealla vai buorebut sulastahttá duohta giellamáilmmi. Čájehan ahte FST huksen vástida máŋgga davvimáilmmi eamiálbmotgiela dárbbuide oažžut giellateknologalaš reaidduid. FST lahkonanvuohki oktan buriin vuođđostruktuvrrain mainna ávkkástallá vuođđobarggus mii lea dahkkon sámegielaide, dahká alladásat geavaheddjiidprográmmaid olámuddui vehádatgielaide main lea rikkes morfologiija, vátna teakstakorpus ja unnán hállit. ENGLISH : In this thesis I investigate whether grammatical language modeling is an appropriate response to the need for language technology for the Saami languages and other circumpolar indigenous languages. The grammatical language models under investigation are built as ...