Jesteśmy sami, nikt nas nie usprawiedliwi. (A)teizm oraz jego etyczne konsekwencje w myśli Martina Bubera, Emmanuela Lévinasa i Jeana Paula Sartre’a

• Main Author: Kornacka-Sareło, Katarzyna
• Other Authors: Zakład Kultury Judaizmu Europejskiego, Instytut Kultury Europejskiej, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, dr Katarzyna Kornacka–Sareło jest doktorem nauk humanistycznych w zakresie filozofii i adiunktem w Zakładzie Kultury Judaizmu Europejskiego, UAM. Jej zainteresowania koncentrują się wokół zagadnień współczesnej filozofii ydowskiej, mistycyzmu żydowskiego, żydowskiej myśli feministycznej. W kręgu jej badań znaleźli się do tej pory Martin Buber, Eliezer Berkovits, Hans Jonas, Richard Rubenstein, Emmanuel Lévinas, Rachel Elior. Prowadzi także badania nad wybranymi dziełami literackimi (Elie’go Wiesela, Szymona Anskiego, Juliana Stryjkowskiego, Bułata Szałwowicza Okudżawy), starając się odsłonić filozoficzne założenia doktrynalne, które stanowią dominantę strukturalną świata przedstawionego analizowanych utworów, niezależnie od ich przynależności rodzajowej czy gatunkowej., [e-mail]
• Format: Article in Journal/Newspaper
• Language: Polish
• Published: Katedra Socjologii Polityki i Morlaności, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny UŁ 2016
• Subjects: Martin Buber; Emmanuel Lévinas; Jean-Paul Sartre; filozofia dialogu; egzystencjalizm; etyka odpowiedzialności; radykalizm etyczny; Martina; sami
• Online Access: http://hdl.handle.net/11089/20726

Celem autorki niniejszego artykułu było ukazanie podobieństw pomiędzy żydowską filozofią dialogu a doktryną egzystencjalną, na przykładzie myśli Martina Bubera, Emmanuela Lévinasa oraz Jeana-Paula Sartre’a. Wszyscy trzej filozofowie stoją na stanowisku radykalizmu etycznego. W ich doktrynach zachodzi silne sprzężenie zwrotne pomiędzy etyką a ontologią: zachowania godziwe w porządku etycznym pozwalają podmiotowi aktów moralnych na uzyskanie ontycznego statusu człowieka. Proces stawania-się-człowiekiem postrzegany jest przez myślicieli jako dynamiczny oraz trwały. Chociaż Lévinas i Buber opowiadają się za istnieniem niepoznawalnego bytu transcendentnego, to jednocześnie podkreślają oni w swoim dyskursie, że za stan świata odpowiedzialny jest każdy z nas, nie zaś bóstwo – transcendentne, odległe, właściwie nieobecne. Z kolei, oskarżany o anarchizm i nihilizm Sartre sformułował podobnie radykalną teorię etyczną. Deklarując zaś konsekwentny ateizm, sprawił, że jego myśl wydaje się pozbawiona jakichkolwiek aporii. Skoro bowiem Bóg nie istnieje, to po pierwsze nie mają znaczenia kwestie teodycealne, po drugie zaś każdy człowiek skazany jest na wolność, ponosząc całkowitą odpowiedzialność za swoje czyny. Tak więc, uprawomocniona wydaje się teza, że wszyscy trzej filozofowie dążyli do skonstruowania autonomicznych teorii moralnych, a także starali się odizolować porządek teologiczny od stricte filozoficznego dyskursu, niezależnie od własnych przekonań religijnych.