Komnenoslar dönemi Bizans profan sanatında doğaüstü yaratıklar

• Main Author: Abbasoğlu, Gülşen
• Other Authors: Doğer, Lale, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
• Format: Doctoral or Postdoctoral Thesis
• Language: Turkish
• Published: Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü 2021
• Subjects: Doğaüstü Yaratıklar; Profan Sanat; Hristiyan; İkonografi; Simge; Supernatural Creatures; Profane Art; Christian; Iconography; Symbol; Orta; ejder
• Online Access: https://hdl.handle.net/11454/74762

Bu çalışmada, Bizans sanatının "ikinci altın çağı" nın zirve noktasını oluşturan Komnenoslar Dönemi'nin profan sanatında görülen doğaüstü yaratıklar araştırılmıştır. Araştırma sırasında hem Komnenoslar öncesi ve sonrası buluntular, hem de İran, Mısır, Transkafkasya, Ukrayna, Rusya, Balkan ülkeleri (Bulgaristan, Sırbistan) ve Batı ülkelerinin (Venedik, Floransa, Fransa, Alp ülkeleri) eserleri incelenmiştir. Araştırmamız, söz konusu döneme ait Bizans profan sanatında görülen grifon, çift başlı kartal, tek boynuzlu, kanatlı at, ejder, simurg, antropoidler (sirenler, kentaurlar, kanatlı aslan gövdeliler, sfenksler), kynokephalos'lar ve adı bilinmeyen diğer doğaüstü yaratık tasvirli eserler on bir gruba ayrılarak sürdürülmüştür. İncelemeler; gümüş, altın, bronz, seramik, fildişi, kemik, taş, mermer, mozaik, fresko, ipek, cam, ahşap ve yazma gibi farklı malzeme üzerinde yapılmıştır. Araştırma sınırımızı kapsayan süreçte, Bizans kültürüne geçmiş farklı halkların kültür özellikleri saptanmış, bu kültürlerin asimilasyonunun ve Bizans sanatçıları tarafından söz konusu yaratıklar üzerinde yapılan yaratıcı işlemlerin sonucunda ortaya çıkan yeni Bizans ikonografisinin oluşum süreci açıklığa çıkarılmaya çalışılmıştır. Ayrıca, yeni Bizans sanatının özelliği olan doğaüstü yaratık tasvirlerindeki üslup vurgulanmış, dini eserlerde profan sanatın görülmesi ve doğaüstü yaratıkların kilise tarafından "evcilleştirilmesi" süreci gösterilmiştir. Bunlara ek olarak, doğaüstü yaratıkların simgeleri ve kökenleri saptanarak, karşılaştırma yöntemiyle Doğu ile Batı Orta Çağ kültürleri arasındaki bağ ve dönem sanatçılarının davranış biçimleri vurgulanmış, dönemin edebiyatında görülen popüler konuların ve yeni eğilimlerin sanata yansıması irdelenmiş ve saray ve halk sanatlarının ortak konuları belirlenmiştir. In this study, the supernatural creatures seen in the profane art of the Comnenian Period, which formed the peak of the “second golden age” of Byzantine art were investigated. During the research, both before and after the Komnenos ...