Analiza molekularna zimowej diety łosia, jelenia szlachetnego i sarny europejskiej w Polsce

• Main Author: Czernik, Marta Helena
• Other Authors: Ratkiewicz, Mirosław
• Format: Other/Unknown Material
• Language: Polish
• Published: 2017
• Subjects: łoś euroazjatycki; jeleń szlachetny; sarna europejska; zimowa dieta; konkurencja pokarmowa; moose; red deer; roe deer; winter diet; food competition; Dane; Alces alces
• Online Access: http://hdl.handle.net/11320/5885

Zrozumienie, jak dany gatunek żeruje i wykorzystuje zasoby oraz w jakim stopniu wpływa na ekosystem jest jednym z ważniejszych zagadnień w ochronie różnorodności biologicznej i zarządzaniu gatunkami łownymi. Celem pracy była analiza trzech aspektów wykorzystania bazy żerowej przez roślinożerców: w zależności od obszaru ich występowania, zmienności diety w obrębie jednego sezonu w ciągu kilku lat oraz w obecności potencjalnych konkurentów. Zimową dietę łosia (Alces alces), sarny europejskiej (Capreolus capreolus) oraz jelenia szlachetnego (Cervus elaphus) zanalizowano za pomocą metod biologii molekularnej. Badania pokazały, że łoś, jeleń i sarna w dolnym basenie doliny Biebrzy w dużym stopniu odżywiali się tymi samymi gatunkami roślin. Potwierdzono hipotezę, że jeleń jest gatunkiem o dużej plastyczności pokarmowej, dzięki czemu upodabnia swoją niszę pokarmową do niszy sarny. Wykazano duże pokrywanie się nisz pokarmowych łosia, sarny i jelenia oraz podobne wskaźniki preferencji. Jednak otrzymane dane pozwalają wnioskować, że ich nisze w pewnym zakresie się rozchodzą, co jest najprawdopodobniej efektem unikania konkurencji pokarmowej. Analiza zimowej diety łosia z doliny Biebrzy, Kampinoskiego i Poleskiego Parku Narodowego wykazała, że łoś potrafi dostosować swoją dietę do składu i zasobności dostępnej w danym środowisku bazy żerowej, co wskazuje na jego znaczną plastyczność pokarmową. Analiza zmienności zimowej diety łosia w dolnym basenie doliny Biebrzy w latach 2011–2014 pokazała, że w tym samym środowisku i przy podobnym zagęszczeniu populacji skład pokarmu tego roślinożercy może się różnić. Understanding how species feed, use natural resources, and how they influence the ecosystem are key subjects of the protection of biological diversity and wildlife management. The aim was analysis of three aspects of using the feeding resources by the herbivores that depend on the same area of occurrence, seasonal diet variation within a few years, and in the presence of potential competitors. Winter diet of moose (Alces alces), roe deer (Capreolus capreolus), and red deer (Cervus elaphus) was analysed by molecular biology methods. Research showed that moose, roe deer, and red deer in the lower basin of the Biebrza River Valley to a large extend feed on the same types of plants. Results confirmed the hypothesis that the red deer is the species of high diet plasticity and it imitates the roe deer niche. Research showed that the food niche of moose, roe deer, and red deer overlap to large extent and species had similar food preference ranks. However, received data showed that these niches are separated, what is probably the effect of food competition that the herbivores successfully minimalize. The analysis of winter moose diet in the Biebrza River Valley, Kampinoski and Poleski National Park showed that moose can adapt it diet to the contents and availability of the food base in a given environment. This confirms high food plasticity of this species. The analysis of moose diet variation in three winter seasons from 2011 to 2014 in the lower basin of Biebrza River Valley demonstrated that in the same area and with similar population density, the herbivore diet’s components may differ. Niniejsza rozprawa była finansowana z grantu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego (N N304 280940, kierownik: prof. dr hab. Mirosław Ratkiewicz), BMN 164 Uniwersytetu w Białymstoku (kierownik: mgr Marta Czernik) oraz z projektu „Stypendia dla doktorantów województwa podlaskiego”, współfinansowanego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Działanie 8.2 Transfer wiedzy, Poddziałanie 8.2.2 Regionalne Strategie Innowacji, ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego, budżetu państwa oraz środków budżetu Województwa Podlaskiego. Wydział Biologiczno-Chemiczny Uniwersytetu w Białymstoku. Instytut Biologii