Rozwój teorii i praktyki stosowania fiskalizmu na świecie i w Polsce z odniesieniem do współczesnej sytuacji epidemii COVID-19

• Published in: Miscellanea Historico-Iuridica
• Main Author: Maksimczuk, Marta
• Format: Article in Journal/Newspaper
• Language: Polish
• Published: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku 2021
• Subjects: podatki; fiskalizm; kryzys; redystrybucja; dług publiczny; finanse publiczne; taxes; fiscalism; crisis; redistribution; public debt; public finances; Jorda; Norway; Ricardo; Iceland
• Online Access: http://hdl.handle.net/11320/12376; https://doi.org/10.15290/mhi.2021.20.01.14

Kolejne kryzysy gospodarcze, (w tym kryzys spowodowany pandemią COVID-19), mają ze sobą wiele wspólnych cech odnoszących się do tej fazy cyklu koniunkturalnego. W każdym następnym pojawiają się też różnice – zwłaszcza jeśli chodzi o stosowane przez praktykę gospodarczą sposoby ich pokonywania wynikające z istniejących nowych realiów gospodarczych. W tym kontekście opracowanie podnosi problematykę ewolucji teorii i praktyki fiskalizmu na świecie i w Polsce – ważnego narzędzia ingerencji państwa w gospodarkę. Celem jest próba przedstawienia ewolucji poglądów z teorii i praktyki gospodarczej w kwestii podatków i fiskalizmu z możliwością pogłębiania rozważań nad takimi tego elementami, aspektami i kierunkami zmian, które odpowiednio zmodyfikowane do nowych warunków mogą być przydatne także współcześnie w poszukiwaniu dróg wychodzenia z kryzysów – w tym zwłaszcza z obecnego związanego z epidemią COVID-19. Postawiono hipotezę badawczą wskazującą na szczególne znaczenie fiskalizmu w warunkach załamań gospodarczych – w tym w obecnym kryzysie spowodowanym pandemią COVID-19, wskazując, że istnieją trudne do jednoznacznego sprecyzowania granice (górna i dolna) stosowania fiskalizmu. Zastosowano metodę opisową, wspartą elementami analitycznej, która posłużyła do przedstawienia ewolucji poglądów dotyczących podatków, fiskalizmu i długu publicznego oraz do zaprezentowania badań empirycznych w tym zakresie ze światowej literatury. Metodę opisową wsparto analizą przyczynowo-skutkową opisywanych zależności. Wyprowadzono uogólnienia i wnioski pozwalające pozytywnie zweryfikować stawianą hipotezę badawczą. Subsequent economic crises (including the COVID-19 crisis) have shared many common characteristics relating to this phase of the business cycle. In each subsequent, their differences also appear-especially in terms of the methods used by economic practice to overcome them, resulting from existing new economic realities. The main topic addressed by this paper is the evolution of theory and practice of fiscalism both in Poland and the world. The subject has aimed at presenting a study providing an overview including taxation and fiscalism with the potential for further consideration of aspects and directions of change which, suitably modified for the new conditions, may also be helpful nowadays in seeking ways out of economic crises, especially the most recent one related to the COVID-19 pandemic. A research hypothesis pointing to the special importance of fiscalism in the conditions of economic breakdowns – including the current crisis caused by the COVID-19 pandemic, indicates that it is difficult to unequivocally clarify the boundaries (upper and lower) of the application of fiscalism. The descriptive method, supported by analytical elements, illustrates the evolution of views on taxes, fiscalism, and public debt and present empirical studies in this field from the global literature. Furthermore, the method was supported by a cause-effect analysis of the described relations. Finally, generalizations and conclusions allowing to verify the previously stated research hypothesis were derived. [e-mail] Uniwersytet w Białymstoku Agell J., Ohlsson H., Thoursie P., Growth Effects of Government Expenditure and Taxation in Rich Countries: A Comment, Elsevier, “European Economic Review” 2006, t. 50 (1). Bartnicki R. (red.), Mateuszowe logia Jezusa. Studia z biblistyki, t. 7, Warszawa 1994. Bukowski M., Kowal P., Lewandowski P., Zawistowski J., Struktura i poziom wydatków i dochodów sektora finansów publicznych a sytuacja na rynku pracy. Doświadczenia międzynarodowe i wnioski dla Polski, Warszawa 2005. Debrun X., Kapor R., Fiscal policy and macroeconomic stability, “IMF Working Paper” 2010, 10/111. Dynus M., Fiskalizm w Unii Europejskiej, „Bank i Kredyt” 2007, nr 2. Encyklopedia podatkowa, red. C. Kosikowski, Warszawa 1998. Engen E., Skinner J., Taxation and Economic Growth, “National Tax Association, National Tax Journal” 1996, t. 49, nr 4. Etel L. (red.), System Prawa Finansowego, t. 3, Warszawa 2010. Fedorowicz Z., Historia podatków do końca XIX wieku – ze szczególnym uwzględnieniem Polski, [w:] Encyklopedia podatkowa, red. C. Kosikowski, Warszawa 1998. Gajl N., Teorie podatkowe w świecie, Warszawa 1992. Głuchowski J., Teorie podatkowe, [w:] System Prawa Finansowego, red. L. Etel, t. 3, Warszawa 2010. Gomułowicz A., Mączyński D., Podatki i prawo podatkowe, Seria Akademicka, wyd. 8, Warszawa 2016. Grajewska M., Maksimczuk A., Świerczewska-Gąsiorowska A., Fiskalizm a aktywność gospodarcza w Polsce. Aspekty ekonomiczno-prawne, granice stosowania, skutki, t. 1, Suwałki 2016. Grajewska M., Maksimczuk A., Świerczewska-Gąsiorowska A., Fiskalizm a aktywność gospodarcza w Polsce. Aspekty ekonomiczno-prawne, granice stosowania, skutki, t. 2, Wpływ niektórych elementów składowych fiskalizmu na rozwój przedsiębiorczości i sektora MŚP W Polsce. Aspekt prawny z elementami porównań międzynarodowych, Suwałki 2016. Grinin L., Grinin A., The sixth Kondratieff wave and the cybernetic revolution, [w:] Globalistics and globalization studies: Global Transformations and Global Future, Volgograd 2016. Hessami Z., The Size Composition of Government Spending in Europe and Its Impact on Well-Being, Wiley Blackwell, “Kyklos” 2010, t. 63 (3). Jorda O., Schularick M., Taylor A.M., Macrofinancial history and the new business cycle facts, “National Bureau of Economic Research”, t. 22743. Karras G., Furceri D., Taxes and Growth in Europe, “South-Eastern Europe of Economics” 2009, nr 2. Klinkowski J., Nowotestamentalny obraz celników na tle systemu finansowego Judei i Imperium Rzymskiego, „Perspektywa. Legnickie Studia Teologiczno-Historyczne” 2007, nr 2 (11). Korotayev A., Tsirel S., A spectral analysis of world GDP dynamics: Kondratieff Waves, Kuznets Swings, Juglar and Kitchin Cycles in global economic development and the 2008–2009 economic crisis, “Structure and Dynamics” 2010, t. 4 (1). Krajewski P., Finanse publiczne, [w:] Rzymskie prawo publiczne, red. B. Sitek, P. Krajewski, Olsztyn 2004. Kurowski L., Jak rozumieć sprawiedliwość, [w:] Podatki w orzecznictwie sądowym, red. E. Ruśkowski, W. Konieczny, Warszawa 1996. Lotko E., Zawadzka-Pąk U.K., Prawnofinansowe instrumenty ograniczania deficytu i długu publicznego w Polsce na tle doświadczeń europejskich, Białystok 2018. Maksimczuk M., Fiskalizm a wzrost gospodarczy. Analiza wybranych wyników badań ze światowej i polskiej literatury, [w:] Znaczenie ekonomii we współczesnym świecie, Kraków 2020. Myles G.D., Economic Growth and the Role of Taxation, University of Exeter and Institute for Fiscal Studies, Prepared for the OECD, 2007. Nefiodow L., Nefiodow S., The sixth Kondratieff. The new long wave in global economy, Sankt Augustin: CreateSpace Independent Publishing Platform, 2014. Nizioł K., Próba zdefiniowania długu publicznego, „Roczniki Prawnicze” 2009, nr 20. Owsiak S., Finanse publiczne. Teoria i praktyka, wyd. 3 zm., Warszawa 2013. Padovano F., Galli E., Comparing the Growth Effects of Marginal vs. Average Tax Rates and Progressivity, “European Journal of Political Economy” 2002, t. 18. Pancer-Cybulska E., Działania UE wobec krajów dotkniętych kryzysem fiskalnym, „Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach” 2018, nr 347. Pikulska-Radomska A., Uwagi o rzymskim fiskalizmie epoki wczesnego cesarstwa, „Studia Iuridica Toruniensia” 2012, t. 10. Plosser C.I., The Search for Growth, w: Policies for Long-Run Economic Growth, Wyoming 1992, August 27–29. Podatki w orzecznictwie sądowym, red. E. Ruśkowski, W. Konieczny, Warszawa 1996. Ricardo D., Zasady ekonomii politycznej i opodatkowania, Warszawa 1957. Ruśkowski E., Finanse publiczne i prawo finansowe. Instrumenty prawnofinansowe i warunki ich stosowania, Białystok 2018. Rzymskie prawo publiczne, red. B. Sitek, P. Krajewski, Olsztyn 2004. Say J.B., Traktat o ekonomii politycznej, czyli prosty wykład sposobu, w jaki się tworzą, rozdzielają i spożywają bogactwa, Warszawa 1960. Sismonde de Sismondi J.C.I., Nowe zasady ekonomii politycznej, czyli o bogactwie i jego stosunku do ludności, t. 2, Warszawa 1955. Siwińska-Gorzelak J., Dług publiczny a wzrost gospodarczy, Warszawa 2015. Siwy A., Adamczyk A., Lubińska T., Tarczyński W., Poziom fiskalizmu a bezrobocie i tempo zmian PKB w krajach Unii Europejskiej i w Polsce w latach 1990–2000, „Ekonomista” 2004, nr 1. Smith A., Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów, Warszawa 2003. Szczodrowski G., Polski system podatkowy. Strategia transformacji, Gdańsk 2002. Taxation Trends in the European Union. Data for the EU Member States, Iceland and Norway, European Commission – Eurostat, Luxembourg 2011. Wrona B., Wołowiec T., Struktura systemu podatkowego a wzrost gospodarczy, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Bochni” 2007, nr 6. Żywica Z., Wolność synów, [w:] Mateuszowe logia Jezusa. Studia z biblistyki, t. 7, red. R. Bartnicki, Warszawa 1994. 20 1 283 304