Między ucieczką a buntem. Koncepcja wolności w prozie Nabokowa okresu berlińskiego

• Main Author: Baczewska-Murdzek, Agnieszka
• Format: Book
• Language: Polish
• Published: Temida 2. Przy współpracy i wsparciu finansowym Wydziału Filologicznego Uniwersytetu w Białymstoku 2019
• Subjects: Władimir Nabokow; wolność; totalitaryzm; absurd; groteska; utopia; Alman; Baran; Camus; Davydov; Detroit; Duda; Granat; Harcourt; Janus; Jennings; Kos; Mikina; Neva; Ortega; Orwell; Polska; Raz; Sheppard; Vestnik; Zvezda; Тупик
• Online Access: http://hdl.handle.net/11320/12312

Niniejsza monografia stawia sobie za cel wskazanie zależności kreowanego przez Władimira Nabokowa- Sirina świata od idei wolności w trzech aspektach: totalitarne zniewolenie, kwestia rosyjskości, kryzys kultury. Wszystkie analizowane w niej obrazy są w twórczości wczesnego Nabokowa nośnikami treści wolnościowych, a te z kolei nierozerwalnie łączą się z nabokowowską koncepcją totalitarnych społeczeństw, obrazem Rosji i koncepcją sztuki. Monografia składa się zatem z trzech rozdziałów. Rozdział pierwszy poświęcony jest procesowi dochodzenia do wolności wewnętrznej w obliczu totalitaryzmu. W rozdziale drugim przedstawiono proces wyzwalani się pisarza z szeroko rozumianej konwencji rosyjskości. W ostatnim rozdziale zwrócono uwagę na realizację koncepcji wyzwolenia w sztuce i poprzez nią. Tak postrzegana kwestia wolności wewnętrznej w dziele rosyjskiego pisarza nie była do tej pory przedmiotem szerszego zainteresowania krytyki, choć z całej pewności na to zasługuje. Projekt finansowany w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą "Regionalna Inicjatywa Doskonałości" na lata 2019-2022, nr projektu 009/RID/2018/19kwota finansowania 8 791 222,00 zł. [e-mail] dr Agnieszka Baczewska-Murdzek - historyk literatury, pracuje na Uniwersytecie w Białymstoku w Kolegium Literaturoznawstwa (Katedra Badań Filologicznych „Wschód – Zachód”, Zakład Białorutenistyki i Literatur Wschodniosłowiańskich ). Prowadzi m. in. ćwiczenia z historii literatury rosyjskiej od przełomu XIX i XX wieku po czasy najnowsze, konwersatoria z literatury powszechnej oraz seminaria licencjackie. Jej zainteresowania badawcze obejmują literaturę rosyjską XX i XXI wieku w kontekście literatury światowej. Prowadzi głównie badania nad satyrą i literaturą absurdu. Uniwersytet w Białymstoku, Wydział Filologiczny, Katedra Badań Filologicznych "Wschód - Zachód", Zakład Białorutenistyki i Literatur Wschodniosłowiańskich В. Набоков, Годовщина, „Руль”, 1927, 8 ноября. В. Набоков, Дар, [в:] В. Набоков, Собрание сочинений в 4-х томах, Москва, Изд-во: Правда, 1990, с. 157. В. Набоков, Два русски интервью,публикация и примечания О.Ю. Сконечной, «Старое литературное обозрение» 2001, № 1 (277), [online] http://magazines.russ.ru/slo/2001/1/nab1.html [25.09.2019]. В. Набоков, Домой, [в:] В. Набоков, Стихотворения, Ленинград, Изд-во: Художественная литература Ленинградское отд., 1990, с. 30. В. Набоков, Защита Лужина, Paris, Éditeur Editions de la Seine, 1930. В. Набоков, «Знаете, что такое быть знаменитым писателем?.» Из интервью 1950–1970-х годов, cоставление и предисловие Н. Г. Мельникова. Переводы с английского, французского и итальянского, «Иностранная литература», 2003, № 7, [online] http://magazines.russ.ru/inostran/2003/7/nabok.html [25.09.2019]. В. Набоков, Интервью данное Андрею Седых, [в:] В. В. Набоков: Pro et Contra. Личность и творчество Владимира Набокова в оценке русских и зарубежных мыслителей и исследователей, т. 2, Санкт-Петербург, Издательство Русского Христианского гуманитарного института, 2001, c. 145–146. В. Набоков, Молитва, [в:] В. Набоков, Cтихи, Анн Арбор, Изд-во: Ардис, 1990, c. 140. B. Набоков, Николай Гоголь, «Звезда», 1999, № 4, c. 16. Набоков o Набокове и прочем. Интервью, рецензии, эссе, редактор-составитель Н. Г. Мельников, Москва, Изд-во: Независимая Газета, 2002, [cyt. za:] Владимир Набоков. «Знаете, что такое быть знаменитым писателем?.» Из интервью 1950–1970-х годов, cоставление, предисловие и переводы с английского, французского и итальянского Н. Г. Мельников, «Иностранная литература», 2003, № 7, с. 208–21. B. Набоков, Переписка с сестрой, Анн Арбор, Изд-во: Ардис, 1985. В. Супа, Е. Замятина Мы в контексте западноевропейской мысли и литературы, „Дидакт”, 1998, № 2, с. 50–58. И. Толстой, Набоков и эмиграция. Коллоквиум в Париже, «Русская мысль», 1992, № 3956, с. 17. Г.Ф. Узбекова, Игра с читателем в русскоязычных романах В.Набокова, „Liberal Arts in Russia” 2016, Vol 5, No. 1, c.78–86. Е.Ю. Ухова, Призма памяти в романах Владимира Набокова, «Вопросы литературы», 2003, № 7–8, c. 159–166. О. Федотов, Версификационная техника Владимира Набокова (Стихи о стихах), „Studia Wschodniosłowiańskie”, 2004, t. 4, s. 67. В. Федоров, О жизнии и литературной судьбе Владимира Набокова, [w:] В. Набоков, Стихотворения и поэмы, Москва, Изд-во: 1991, с. 7. В. Ф. Ходасевич, Защита Лужина, "Возрождение", 1930, № 1957, c. 4. В. Чистякова, Персонаж как игровой конструкт в романе В. В. Набокова "Бледное пламя", „Личность. Культура. Общество” 2013, Т. 15, № 2, c. 225–230. А. Е. Шапиро, Концепт памяти в понимании Анри Бергсона и Владимира Набокова, „Язык и текст”, 2016. Том 3, № 2, c. 31–36. В. Набоков, Cтихи, Анн Арбор, Изд-во: Ардис, 1990. З. Шаховская, Рассказы. Статьи. Стихотворения, Париж, Изд-во: LES EDITEURS REUNIS, 1978, c. 178. М. Шульман, Набоков писатель, „Постскриптум”, 1997, вып. 6, с. 237. Х. Чжао, Метафора «жизнь – шахматная игра» в романе В. Набокова «Защита Лужина», „Социальное и экономическое развитие АТР: опыт, проблемы, перспективы”, 2013, № 1, c. 161–165. N. Staffa, Знаки и память чувств в творчестве Владимира Набокова, „Slavica Wratislaviensia”, 2002, t. CXVI, s. 46. М. Айзенберг, Ваня, Витя, Владимир Владимирович, «Знамя», 2001, № 8, [online] http://magazines.russ.ru/znamia/2001/8/ aiz.html [15.09.2019]. М. Амусин,О несходстве сходного, «Октябрь» 2000, № 2, [online] http://magazines.russ.ru/october/2000/2/amusin.html [15.09.2019]. M. Антоничева, Границы реальности в прозе В. Набокова: авторские повествовательные стратегии. Автореферат диссертации на соискание ученой степени кандидата филологических наук, [на правах рукописи], Саратов 2006, [online] http://www.sgu.ru/faculties/philological/kaf/xxvek/personal/aspir/ antonicheva/avtoref.php [15.09.2019]. M. Антоничева, Набоков и аллюзии. О роли двойной аллюзии в романе В. Набокова "Король, дама, валет", «Заповедник», 2005, № 61, [online] http://www.zapovednik.litera.ru/N61/ page06.html [15.09.2019]. Ю. Афанасьев, Образовательная антиутопия, «Отечественные записки» 2002, №1, [online] http://www.strana-oz.ru/?numid =2&article=124 [15.09.2019]. А. Битов, О Набокове, «Вестник Европы», 2002, № 6, [online] http://magazines.russ.ru/vestnik/2002/6/bitov.html [15.09.2019]. А. Блюмбаум, Александр Долинин. Истинная жизнь писателя Сирина, «Критическая Масса», 2004, № 4, [online] http://magazines.russ.ru/km/2004/4/bl27.html. [15.09.2019]. М. Д. Шраер, Набоков: темы и вариации, пер. с англ. В. Полищук, Санкт-Петербург, Изд-во: Академический проект, 2000, с. 62–117. В. Набоков, Стихотворения, Ленинград, Изд-во: Художественная литература Ленинградское отд., 1990. А. Бродски, «Лолита» Набокова и послевоенное эмигрантское сознание, «Нoвoe литературное обозрение», 2002, № 58, [online] http://magazines.russ.ru/nlo/2002/58/brod.html [15.09.2019]. П. Вайль, Герои времени Лолита, «Другие берега», 2006, № 5, [online] http://www.drugieberega.com/200 4/4/lolita [15.09.2019]. Б. Васильев, Мы – народ пограничный, Беседу вел А. Молчанов, «Литературная газета», 2002, № 37, [online] http://www.lgz.ru/archives/html_arch/lg372002/Tetrad/art11_1.htm [15.09.2019]. Д. Галковский, Бесконечный тупик, (фрагмент кгиги написанной автором в 1988 г.), [online] http://www.nefedor.com/vc/ samisdat/3/31-bt.htm [15.09.2019]. А. Генис, Довлатов и окрестности, Главы из книги СМЕХ И ТРЕПЕТ,«Новый Мир» 1998, № 7, [online] http://magazines.russ.ru/ novyi_mi/1998/7/genis.html [15.09.2019]. Д. Голынко-Вольфсон, Непрoзрачные клетки – прозрачные нетки. Парадигма прозрачности у Набокова, «Русский текст», 1997, № 5, [online] http://litpromzona.narod.ru/reflections/golinko11.html [15.09.2019]. А. Грицман, .Мы входим – я и тень моя. Набоков в Монтрё, «Октябрь», 1999, № 8, [online] http://magazines.russ.ru/october/1999/8/ gricman.html [15.09.2019]. М. Гришакова, О визуальной поэтике B. Набокова, «Ruthenia», 2001, 14 марта, [online] http://www.ruthenia.ru/document/404860.html [15.09.2019]. Статья является расширенным вариантом доклада, прочитанного в Тарту в октябре 2000 г. А. Долинин, Набоков, Достоевский и достоевщина, «Старое литературное обозрение», 2001, № 1(277), [online] http://magazines.russ.ru/slo/2001/1/ [15.09.2019]. М. Ямпольский, Бабочка памяти (Набоков), [в:] М. Ямпольский, О близком (Очерки немиметического зрения), Москва, Изд-во: Новое литературное обозрение, 2001, с. 171–172. А. Долинин, Доклады Владимиpа Набокова в Беpлинском литеpатуpном кpужке (Из pукописных матеpиалов двадцатых годов), «Звезда», 1999, № 4, [online] http://magazines.russ.ru/zvezda/1999/4/dolinin.html [15.09.2019]. В. Набоков, Тяжелый дым. Избранная проза, Москва, Изд-во: АИР, 1996, с. 365. К. Душенко, ORŁOWSKI J. Z dziejów antypolskich obcesji w literaturze rosyjskiej: Od wieku XVIII do roku 1917. Warszawa, «Новый Мир», 1994, № 5, [online] http://magazines.russ.ru/novyi_mir/1994/5/zarkn.html [15.09.2019]. Е. Ермолин, Ключи Набокова. Пути новой прозы и проза новых путей, «Континент», 2006, № 127, [online] http://magazines.russ.ru/continent/2006/127/ee20.html [15.09.2019]. А. Зверев, Смена кожи, «Иностранная литература», 1997, № 12, [online] http://magazines.russ.ru/inostran/1997/12/srknig01.html [15.09.2019]. А. Зверев, Смеющийся век, «Вопросы литературы», 2000, № 4, [online] http://magazines.russ.ru/voplit/2000/4/zverev.html [15.09.2019]. Я. и Ю. Зубцовы, Главный роман Владимира Набокова, «Домовой», 2003, № 5, [online] http://www.domovoy.ru/0305/family/love _story.asp [15.09.2019]. Г. Ишимбаева, Немецкая тема в романе В. Набокова "Дар", [в:] Межкультурный диалог на евразийском пространстве. Материалы международной научной конференции 30 сентября – 2 октября 2002 г., Уфа, Изд-во: Башкирского гос. университета 2002, [online] http://www.uic.bashedu.ru/evrazia/f_s/ ichimbaeva.rtf [15.09.2019]. М. Каневская, Семиотическая значимость зеркального отображения: Умберто Эко и Владимир Набоков, «Новое литературное обозрение» 2003, № 60, [online] http://magazines.russ.ru/nlo/2003/60/mkan.html [15.09.2019]. Ю. Кантор, В сторону "Дара". Двадцать лет спустя после смерти Владимира Набокова: состоялось ли возвращение?, «Невское время», 1 июля 1997, № 113 (1516), статья 17, [online] http://www.pressa.spb.ru/newspapers/nevrem/arts/nevrem-1516-art-17.html [15.09.2019]. „Я выбираю свободу… Problem wolności w literaturze i kulturze rosyjskiej. Księga jubileuszowa dedykowana Pani Profesor Krystynie Pietrzyckiej-Bohosiewicz, red. K.Syska, U. Trojanowska, A.Wawrzyńczak, Katowice, Wydawnictwo Naukowe Śląsk, 2015. Е. Кацева, К выходу полного текста «Дневников» Кафки, „Знамя”, 1998, № 2, [online] http:/magazines.russ.ru/zania/1988.2.kacev. html [15.09.2019]. Ч. Кинбот, Серебристый свет. Подлинная жизнь Владимира Набокова. Начальные главы романа, «Иностранная литература», 1999, № 12, [online] http://magazines.russ.ru/inostran/1999/12/kinbot.html [15.09.2019]. В. Набоков, Убедительное доказательство. Последняя глава из книги воспоминаний, «Иностранная литература», 1999, № 12, [online] http://magazines.russ.ru/inostran/1999/12/nabokov.html [25.09.2019]. Р. Клубков, Дым oтечества, [online] http://alman.novoch.ru/alman/alm1-10/nabok.html [15.09.2019]. А. Кончеев, Великое Делание (OPUS MAGNUM), «Самиздат», [online] http://zhurnal.lib.ru/k/koncheew/vd_polnhtm.shtml [15.09.2019]. А.В. Леденёв, От Владимира Дарова – к "Дару" Владимира Набоковa: В. Брюсов и В.Набоков, «Новое Литературное Обозрение», 2004, № 12, [online] http://www.nlo.magazine.ru/ scientist/ 89.html [15.09.2019]. О. Лекманов, Еще одно «пылкое сопоставление» (к теме: «Вл. Набоков и детская литература»), «Новое Литературное Обозрение» 2002, № 58, [online] http://magazines.russ.ru/nlo/2002/58/lek.html [15.09.2019]. А. Люксембург, Английская проза Владимира Набокова, «Культура», 1999, № 14, [online] http://www.relga.rsu.ru/ n20/cult20_2.htm [15.09.2019]. А. Люксембург, Имитация диалога: жанровая и игровая специфика интервью Владимира Набокова, «Relga», 2007, № 4, [online] http://www.relga.ru/Environ/WebObjects/tguwww.woa/wa/Main?textid=93&level1=main&level2=articles [15.09.2019]. Н. Мельников, Повесть о том как Алексей Матвеевич поссорился с Владимиром Владимировичем, «Новый Мир», 2003, № 7, [online] http://magazines.russ.ru/novyi_mi/2003/7/meln.html [15.09.2019]. Г. Адамович, Владимир Набоков (из книги «Одиночество и свобода»), [в:] В.В. Набоков: Pro et contra: Личность и творчество В. Набокова в оценке русских и зарубежных мыслителей и исследова–телей: Антология, Составление Б. Аверина, М. Маликовой, А. Долинина. Комментарии Е. Белодубровского, Г. Левинтона, М. Маликовой, В. Новикова. Библиография М. Маликовой, т. 1, Санкт–Петербург, Изд-во: РХГА, 1999, с. 258. М. Михеев, Заметки о стиле Сирина: еще раз о нерусскости ранней набоковской прозы,[online] www.ruthenia.ru/logos/number/1999_11_12/08.htm,(108 КБ),08.11.2004 [15.09.2019]. Э. Найман, Литландия: аллегорическая поэтика «Защиты Лужина», пер. с англ. С. Силаковой, «Новое литературное обозрение», 1998, № 32, [online] http://magazines.russ.ru/authors/n/enajman/ [15.09.2019]. Л. Пекаровский, Об одной тайне Владимира Набокова, «Крещатик» 2006, № 1, [online] http://magazines.russ.ru/kreschatik/2006/1/pe28.html [15.09.2019]. В. Набоков, Это потеря для России, а не для меня, «Правда», 23.04.2003, [online] http://culture.pravda.ru/culture/2003/4/67/189/9997_Nabokov.html [15.09.2019]. В. Платонов, 1ОО лет со дня рождения Владимира НАБОКОВА, [online] http://home.sovtest.ru/~v/100.htm [15.09.2019]. Е.Р. Пономарев, Прочь от России: парабола В. В. Набокова, „Вестник СПбГУКИ”, 2013, № 4 (17) декабрь, c. 143–157. Ю. Попова, Время открытий, "Эксперт", 2000, № 10, [online] http://www.rosizo.ru/life/dossier/press/russianart-expert130300.html [15.09.2019]. Ф. Ренье, Тезисы к дисциплине, именуемой «литература» (пер. с фр. С.Фокина под ред. С.Зенкина), «Новое литературное обозрение», 2003, № 59, [online] http://magazines.russ.ru/nlo/2003 /59/ren.html [15.09.2019]. О. Ронен, Исторический модернизм, художественное новаторство и мифотворчество в системе оценок Владимира Набокова, «Philologica», 2001/2002, т. 7, № 17–18, c. 247–260. [online] http://www.rvb. ru/philologica/07rus/07rus_ronen.htm [15.09.2019]. Я. Салайчик, Полемика с мифом «нового человека»: В. Каверин художник неизвестен, [online] http://pbunjak.narod.ru/ zbornik/tekstovi/24_Salajczyk.htm [15.09.2019]. Г. Адамович, О Сирине, «Последние новости», 1934, 4 января, c. 3. В.И. Сахаров, Вернется ли наследие? Штрихи к портрету русской эмиграции, «Русская мысль», 2001, № 4377, 20 сентября, [online] http://archives.narod.ru/Biblio.HTM [15.09.2019]. В.И. Сахаров, В. В. Набоков – Русский писатель, «Русское поле», 2002, № 261, 03 марта, [online] http://www.lebed.com/2002/ art2837.htm [15.09.2019]. В. Сердюченко, Читая Набокова. Чернышевский, «Нева» 2003, № 8, [online] http://magazines.russ.ru/neva/2003/8/serd.html [15.09.2019]. М. Табак, Сирин и Набоков: один или двое?, «Иностранная литература», 2001, № 3, [online] http://magazines.russ.ru/inostran/ 2001/3/ tabak.html [15.09.2019]. V. Nabokov, Nabokov’s Butterflies, Unpublished and uncollected Writing, edited and annotaded by Brian Boyd and Robert Michael Pyle, new translations from the Russian by Dmitri Nabokov, Boston, Edition: Hardcover, 2000. Е. Ухова, Призма памяти в романах Владимира Набоковa, «Вопросы литературы», 2003, № 4, [online] http://magazines.russ.ru/voplit/2003/4/uhov.html [15.09.2019]. Е. Филаретова, Родина в романах Набокова "Приглашение на казнь" и "Под знаком незаконнорожденных" ("Bend sinister"), «Нева», 2005, № 7, [online] http://magazines.russ.ru/neva/2005/7/fi29.html [15.09.2019]. А. Филимонов, Человековещи Набокова, «Звезда», 2006, № 4, [online] http://magazines.russ.ru/zvezda/2006/4/fi11.html [15.09.2019]. И. Фрайман, Русские мемуарув историко-типологичеком освещении. К постановке проблемы, [online] http://www.ruthenia.ru/document/422973.html [15.09.2019]. В.Ф. Ходасевич, О Сирине, "Возрождение", 1937, № 4065, [online] http://dugward.ru/library/hodasevich/hodasevich_sirin.html [20.08.2019]. Г. Адамович, Предисловие, [к:] В.Набоков, Защита Лужина, Paris: Editions de la Seine, 1930, s. 9. Н. Хрущева, Владимир Набоков и русские поэты (Из книги "В гостях у Набокова"), «Вопросы литературы», 2005, № 4, [online] http://magazines.russ.ru/voplit/2005/4/hru5.html [20.08.2019]. Н. Чурлик, “Самый русский” роман В.Набокова. Вслед за автором по страницам романа Машенька, «Литература», 2002, № 21, [online] http://lit.1september.ru/article.php?ID=200202104 [15.09.2019]. О. Шеховцова, Ночь с "Лолитой". Роман Владимира Набокова в СССР, «Вопросы литературы», 2005, № 4, [online] http://magazines.russ.ru/voplit/2005/4/hru5.html [15.09.2019]. С. Шлифф, Вера Набокова крупным планом, пер. с англ. Павла и Беллы Езерских, «Вестник», 1997, № 15, [online] http://www.vestnik.com/issues/97/0708/win/ezersky.htm [15.09.2019]. H. Arendt, Eichmann w Jerozolimie. Rzecz o banalności zła, przeł. A. Szostkiewicz, Warszawa, Społeczny Instytut Wydawniczy ZNAK, 1989, s. 348. V. Nabokov, On a Book Entitled Lolita, “Anchor Review”, 1956, No 2, p. 105–112. H. Arendt, Kondycja ludzka, przeł. [z ang.] A. Łagodzka, Warszawa, wyd. Fundacja ALETHEIA, 2000, s. 254. H. Arendt, Korzenie totalitaryzmu, tłum. D. Grynberg, M. Szawiel, Warszawa, wyd. Niezależna Oficyna Wydawnicza, 1989, s. 62. H. Arendt, Między czasem minionym a przyszłym. Osiem ćwiczeń z myśli politycznej, tłum M. Godyń, Warszawa, wyd. Aletheia, 1994, s. 176–177. H. Arendt, Myślenie, przeł. H. Buczyńska-Garewicz, Warszawa, wyd. Czytelnik, 1991, s. 56–59. Н. Андреев, Сирин, [в:] Pro et Contra. Личность и творчество Владимира Набокова в оценке русских и зарубежных мыслителей и исследователей. Антология, т. 1, Санкт– Петербург, Изд-во Русского Христианского гуманитарного ин-та, 1997, c. 220–230. H. Arendt, O rewolucji, przeł. M. Godyń, Kraków, Wydawnictwo X i Dom Wydawniczy TOTUS, 1991, s. 60. Bachtin. Dialog – Język – Literatura, red. E. Czaplejewicz, E. Kasperski, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1983. M. Bachtin, Twórczość Franciszka Rabelais’go a kultura ludowa średniowiecza i renesansu, Kraków, Wydawnictwo Literackie, 1975, s. 14–15. S. Barańczak, Uciekinier z Utopii. O poezji Zbigniew Herberta, Wrocław, wyd. Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej, 1994, s. 157. G. Bataille, Literatura a zło, tłum. M.Wodzyńska-Walicka, Kraków, wyd. Oficyna Literacka, 1992, s. 116. H. Bereza, Proza z importu, Warszawa, wyd. Czytelnik, 1979, s. 468. V. Nabokov, Poems and problems, New York and Toronto, Edition: McGraw-Hill, 1970. H. Bergson, Śmiech. Esej o komizmie, przeł. S. Cichowicz, Kraków, Wydawnictwo Literackie, 1977, s. 98. I. Berlin, Dwie koncepcje wolności o inne eseje, wybór i opr. J. Jedlicki, przeł. H. Bartoszewicz i in., Res Publica, Warszawa 1991. I. Berlin, Cztery eseje o wolności, przeł. H.Bartoszewicz, D. Grynberg, D. Lachowska, A. Tanalska-Dulęba, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994. П. Бицилли, Рецензия на: Приглашение на казнь, [в:] Классик без ретуши: Литературный мир о творчестве В. Набокова: Критические отзывы, эссе, пародии, под общей редакцией Н.Г.Мельникова, Москва, Изд-во: Новое литературное обозрение, 2000, с. 142–143. B. Boyd, Nabokov, Dwa oblicza, tłum. W. Sadkowski, Warszawa, wyd. Twój Styl, 2006, s. 209. J. Brach-Czaina, Szczeliny istnienia, Warszawa, wyd. PIW, 1992, s. 112–113. J. S. Bystroń, Komizm, Wrocław, wyd. Ossolineum, 1960, s. 5–106. M. Chałubiński, Antropologia i utopia. Jednostka a społeczeństwo w poglądach Ericha Fromma, Warszawa, wyd. Agencja Scholar, 1992, s. 168. M. Delapierriere, Pod znakiem antynomii. Studia i szkice o polskiej literaturze XX wieku, Kraków, wyd. TAiWPN Universitas, 2006. A. Drawicz, Spór O Rosję i inne szkice z lat 1976–1986, Londyn, wyd. Polonia, 1988. A. Drawicz, Wolna literatura rosyjska, Warszawa, wyd. Wydawnictwo Społeczne KOS, Oświata Niezależna, Wydawnictwo Akces, 1986, s. 1. V. Nabokov, Russian Writers, Censors, and Readers, [w:] V.Nabokov, Lectures on Russian Literature, New York and London, Edition: Harcourt Brace Jovanovich, 1981, p. 10–11. K. Duda, Antyutopia w literaturze rosyjskiej XX wieku, Kraków, wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1995, s. 34, 40. L. Engelking, Chwyt metafizyczny. Vladimir Nabokov – estetyka z sankcją wyższej rzeczywistości, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2011. С. А. Венгеров, Писемский, [в:] С. А. Венгеров, Собрание сочинений, т. 5, Санкт–Петербург, Изд-во: Прометей, 1911, с. 100. L. Engelking, Vladimir Nabokov, Warszawa, wyd. Czytelnik, 1990, s. 107. L. Feuerbach, Wybór pism, tłum. K.Krzemieniowa, M.Skwieciński, t. 2, Warszawa, wyd. PWN, 1988, s. 6. J. Franczak, Rzecz o nierzeczywistości. Mdłości Jeana Paula Sartre’a i Ferdydurke Gombrowicza, Kraków, wyd. Universitas, 2002. S. Garczyński, Anatomia komizmu, Poznań, wyd. Krajowa Agencja Wydawnicza, 1989, s. 21. A. Ginter, Świat za słowami Vladimira Nabokova. Zabawy słowne i ich przekłady, Łódź, wyd. Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, 2003, s. 5. A. Ginter, Vladimir Nabokov i jego synestezyjny świat, Łodź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2016. W. Gombrowicz, Dzienniki, Kraków, Wyd. Literackie, 1997, t. II, s. 147. E. Grodziński, Paradoksy semantyczne, Wrocław, wyd. Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1983, s. 10. V. Nabokov, Speak, Memory, New York, Edition: G. P. Putnam's Sons, 1970, p. 287. S. Guilbaut, Jak Nowy Jork ukradł ideę sztuki nowoczesnej. Ekspresjonizm abstrakcyjny, wolność i zimna wojna, tłum. E. Mikina, wyd. Hotel Sztuki, Warszawa 1992. В. Набоков, Посещение музея, Санкт-Петербург, Изд-во: Азбука-классика, 2006. M. Gutowski, Komizm w polskiej sztuce gotyckiej, Warszawa, wyd. PWN, 1973, s. 29. G. Herling-Grudziński, Sąd Ostateczny. Camus i Kafka, [w:] Tenże, Eseje, Warszawa, PIW, 2001, s. 203. A. Hertz, Socjologia nieprzedawniona, Warszawa, wyd. PIW, 1992, s. 62–152, 337. A. Hertz, Szkice o totalitaryzmie, Warszawa, wyd. PWN, 1994. J. Iwaszkiewicz, Petersburg, Warszawa, wyd. PIW, 1976, s. 49. M. Janion, Tragizm, historia, prywatność, Kraków, wyd. UNIVERSITAS, 2000. A. Janus-Sitarz, Groteska literacka. Od diabła w Damaszku po Becketta i Mrożka, Kraków, wyd. UNIVERSITAS, 1997, s. 63. A.J. Karpiński, Wstęp do socjologii krytycznej, Gdańsk, Wydawnictwo Gdańskiej Wyższej Szkoły Administracji, 2006. W. Karpiński, Herb wygnania, Warszawa, wyd. Iskry, 1998. V. Nabokov, Strong opinions, New York, Edition: McGraw-Hill, 1973, p. 92. С. Гандлевский, Набоков коллега Пнина, [в:] С. Гандлевский, Поэтическая кухня, Санкт–Петербург, Изд-во: Пушкинский фонд, 1998, (Серия "Зеркало"), c. 78. M. Karwacka, Dyskurs krytycznoliteracki Vladimira Nabokova, Katowice, 2012, s. 5, Repezytorium Uniwersytetu Śląskiego. A. Kępiński, Lęk, Warszawa, wyd. Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1977, s. 236. M. Kępiński, Mit, symbol, historia, tradycja. Gombrowicza gry z kulturą, Warszawa, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, 2006. T. Klimowicz, Obywatele Arkadii. Losy pisarzy rosyjskich po roku 1917, Wrocław, wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego, 1993, s. 73. L. Kołakowski, Jednostka i nieskończoność. Wolność i antynomie wolności w filozofii Spinozy, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN, 1985, s. 568–569. A. Kowalska, Od utopii do antyutopii, Warszawa, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1987. J.L. Krakowiak, Tragizm ludzkiej egzystencji jako problem filozoficzny, Warszawa, wyd. Scholar, 2005. A. Kulawik, Poetyka. Wstęp do teorii dzieła literackiego, Karków, wyd. Cenzus, 1997, s. 384. G. Le Bon, Psychologia tłumu, przeł. B. Kaprocki, Warszawa, wyd. Kwiaty Na Tor, 1994, s. 18–22. G. Lukács, Historia i świadomość klasowa. Studia o marksistowskiej dialektyce, przeł. M.J. Siemek, K. Ślęczka, Warszawa, PWN, 1988, s. 176. Ж. Грачева, Концепт «потусторонность» в творчестве В. Набокова: «свое» и «чужое», [w:] W kręgu problemów antropologii literatury. Antropologia codzienności, studia pod redakcją W. Supy, Białystok 2013, s. 173–185. V. Nabokov, The Enchanter, пер. Д. Набокова, NewYork, Toronto, Edition: McGraw-Hill, 1986, p. 401. P. Łaguna, Ironia jako postawa i wyraz, Kraków – Wrocław, Wydawnictwo Literackie, 1984, s. 77. H. Markiewicz, Teorie powieści za granicą, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN, 1995, s. 453–455. H. Markiewicz, Wymiary dzieła literackiego, Kraków – Wrocław, Wydawnictwo Literackie, 1984, s. 142. J. Miklaszewska, Antyutopia w literaturze Młodej Polski, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź, wyd. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1988, s. 113. Cz. Miłosz, Wiersze, Kraków, Wydawnictwo Literackie, 1984, t. 1, s. 284. R. Musil, Człowiek bez właściwości, tłum. K. Radziwiłł, K. Truchanowski, J. Zeltzer, Warszawa, wyd. Porozumienie Wydawców, 200–202. J. Orłowski, Z dziejów antypolskich obsesji w literaturze rosyjskiej: od wieku XVIII do roku 1917, Warszawa, wyd. WSiP, 1992. J. Ortega y Gasset, Dehumanizacja sztuki i inne eseje, tłum. P.Niklewicz,Warszawa, wyd. Czytelnik, 1980, s. 288. G. Orwell, Rok 1984, tłum. T. Mirkowicz, Warszawa, Porozumienie Wydawców: „Muza”, 1999. О. Гриневич, Будущее как отсутствие (на материале рассказа В. Набокова „Посещение музея”), [в:] W kręgu problemów antropologii literatury. Antropologia przyszłości, pod red. W. Supy, E. Pańkowskiej, Białystok, wyd. UwB, 2018, s. 46. B. Pawletko, Josif Brodski i Tomas Venclova wobec emigracji, Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2005, s. 15. W. Nabokow, Lolita, tłum. J. Kydryński, „Przekrój”, 1959, nr 744, cz II, rozdz. I, s. 20–21. R.O. Paxton, Anatomia faszyzmu, przeł. z języka angielskiego P. Bandel, Poznań, Dom Wydawniczy Rebis, 2005. W. Paźniewski, Deportacja ogrodu. Eseje, Katowice, wyd. Muzeum Śląskie, 1996, s. 12. Problemy tragedii i tragizmu: studia i szkice, pod red. H. Krukowskiej i J. Ławskiego, Białystok, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2005. S. Rzęsikowski, Czy wszystko jest błazeństwem? Szkice o współczesnej dramaturgii, Łódź, wyd. Julka, 1993. S. Schiff, Vera Nabokova. Portret małżeństwa, przeł. W.M. Próchniewicz, Warszawa, wyd. Twój Styl, 2005, s. 297. R. Sheppard, Problematyka modernizmu. Przekłady i komentarze, red. R. Nycz, przeł. P. Wawrzyszko, Kraków, wyd. Universitas, 1998. B. Skarga, Tożsamość i różnica. Eseje metafizyczne, Kraków, wyd. Znak, 1997, s. 202. L. Sokół, Groteska w teatrze Stanisława Ignacego Witkiewicza, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1973. A. Sołżenicyn, Archipelag GUŁag, Warszawa, Nowe Wydawnictwo Polskie, 1990, s. 556. О. Дарк, Загадка Сирина, [в:] В. Набоков, Собрание сочинений в четырех томах, т. 1, Москва: Изд-во Правда, 1990, с. 403–409. B. Spinoza, Etyka, przeł. I. Myślicki, Warszawa, PWN, 1954, s. 4. L. Szestow, Apoteoza nierzeczywistości. Próba myślenia dogmatycznego, tłum. N. Karsov i Sz. Szechter, Londyn, Wszechnica Społeczno-Polityczna, 1983, s. 90. W. Nabokow, Obrona Łużyna, przeł. W. Paźniewski, „Literatura na Świecie”, 1982, nr 5–6, s. 56–109. M. Szpakowska, Zakorzenieni, wykorzenieni. O carach, wodzach i człowieku osobnym, Warszawa, wyd. Open, 1997, s. 53. R. Szuchta, P. Trojański, Zrozumieć Holokaust. Książka pomocnicza do nauczania o zagładzie Żydów, wyd. Państwowego Muzeum Auschwitz–Birkenau w Oświęcimiu, Ośrodek Rozwoju Edukacji, Warszawa 2012. W. Tatarkiewicz, Historia Filozofii. Filozofia Nowożytna do roku 1830, Warszawa, wyd. PWN, 1993. ks. J. Tischner, W krainie schorowanej wyobraźni, Kraków, wyd. Znak, 1998, s. 52–53. Totalitaryzm a zachodnia tradycja, red. M. Kuniński, Kraków, wyd. Ośrodek Myśli Politycznej, Księgarnia Akademicka, 2006. A.J. Toynbee, Wojna i cywilizacja, tłum. T.J. Dehnel, Warszawa, wyd. De Agostini, Ediciones Altaya Polska, 2002, s. 112. M. Walzer, Wojny sprawiedliwe i niesprawiedliwe, tłum. M. Szczubiałka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010. A. Долинин, Цветная спираль Набокова, [в:] В.Набоков, Рассказы. Приглашение на казнь. Роман. Эссе. Интервью. Рецензии, Москва, Изд-во: Книга, 1989, с. 438–469. A. Walicki, Marksizm skok i do królestwa wolności. Dzieje komunistycznej utopii, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996, s. 21. M. Wydmuch, Franz Kafka, Warszawa 1982. S. Wysłouch, Literatura i semiotyka, Warszawa, wyd. Czytelnik, 2001, s. 142. V. Nabokov, Dar, przeł. E. Siemaszkiewicz, Warszawa, wyd. PIW, 1995. Voltaire, Kandyd, czyli optymizm, tłum. T. Boy-Żeleński, Kraków, wyd. Siedmioróg, 2017. A. Zgorzelski, Fantastyka. Utopia. Science fiction. Ze studiów nad rozwojem gatunków, Warszawa, wyd. PWN, 1980, s. 16. J. Ziomek, Powinowactwa literatury. Studia i szkice, Warszawa, wyd. PWN, 1980, s. 359. A. Baczewska-Murdzek, Pierwiastek satyryczny w powieściach Nabokowa-Sirina, [w:] Satyra w literaturach wschodniosłowiańskich, Studia pod red. W. Supy, Białystok, wyd. UwB, 2002, s. 187–194. Z. Bieńkowski, Egzystencjalista nawiedzony, [w:] G. Bataille, Literatura a zło, tłum. M. Wodzyńska-Walicka, Kraków, wyd. Oficyna Literacka, 1992, s. 5. J. Błoński, Wstęp, [do:] Proust w oczach krytyki światowej, pod red. J. Błońskiego, Warszawa, wyd. PIW, 1970. Ю. Дружников, Роман как катарзис, [в:] Кризис или метаморфозы: судьба романа на рубеже эпох, научные редакторы Л. Звонарева, В. Ольбрых, Варшава – Москва, Издво: Slavica Orientalia – Интерконтакт–фонд, 2001, с. 169. L. Budrecki, Nabokow i literatura, [w:] Tegoż, Piętnaście szkiców o nowej prozie amerykańskiej, Warszawa, wyd. Czytelnik, 1983. M. Calinescu, Awangarda i postmodernizm, [w:] Postmodernizm – kultura wyczerpania?, przekł. M. Giżycki, Warszawa, wyd. Akademia Ruchu, 1988, s. 29. A. Camus, Mit Syzyfa, [w:] Eseje, Przełożyła J. Guze, Warszawa, wyd. PIW, 1971, s. 93. A. Camus, Mit Syzyfa, [w:] Literatura współczesna. Konteksty interpretacyjne, wyb. i oprac. A.Z. Makowiecki, Warszawa, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1990, s. 40. V. Nabokov, Franz Kafka (1883–1924). Przemiana (1915), [w:] V. Nabokov, Wykłady o literaturze, przeł. Z. Batko, Warszawa, wyd. MUZA, 2001, s. 326. A. Camus, Wolność absurdalna, [w:] Eseje, Przełożyła J. Guze, Warszawa, wyd. PIW, 1971, s. 133. J. Conrad, Od Autora (z tomu „W oczach Zachodu”), [w:] Tenże, Szkice polityczne, tłum. H. Najder i W. Tarnawski, Warszawa, wyd. PIW, 1996, s. 74–75. I i H. Deer, Satyra jako gra retoryczna, przeł. J.Anders, [w:] Nowa proza amerykańska. Szkice krytyczne, oprac. Z. Lewicki, Warszawa, wyd. Czytelnik, 1983, s. 379. T. Dobrzyńska, Nabokow, czyli szkoła probabilistyki, [w:], Praktyki opowiadania, red. B. Owczarek, Z. Mitosek, W. Grajewski, Kraków, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, 2001, s. 380–381. A. Drawicz, Literatura pierwszej emigracji, [w:] Historia literatury XX wieku, red. A. Drawicz, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN, 1997, s. 321. В. Ерофеев, В поисках потерянного рая. Русский метороман Набокова, [в:] В лабиринте проклятых вопросов, Москва, Изд-во: Союз фотохудожников России, 1990, с. 176. W. Emrich, Świat jako sąd: „Procesˮ Kafki, przeł. Z. Ciechanowska, [w:] Sztuka interpretacji, Wybór i opracowanie H. Markiewicz, Wrocław –Warszawa – Kraków – Gdańsk, wyd. Ossolineum, 1973, t. II, s. 168. B. Emrich, Topika i topoi, przeł. J. Koźbiał, [w:] Studia z teorii literatury. Archiwum przekładów pamiętnika Literackiego II, pod red. K. Bartoszyńskiego, M. Głowińskiego, H. Markiewicza, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk, wyd. Ossolineum, 1988, s. 142–169. E. Engel, Brecht, Kafka i absurd. Z zapisków, przeł. J. Danecki, [w:] Brecht w oczach krytyki światowej, red. R.Szydłowski, Warszawa, wyd. PIW, 1977, s. 91–95. L. Engelking, Posłowie, [w:] V. Nabokov, Dar, przeł. E. Siemaszkiewicz, Warszawa, wyd. PIW, 1995, s. 289. L. Engelking, Posłowie, [do:] V. Nabokov, Obrona Łużyna, przeł. E. Siemaszkiewicz, Warszawa, wyd. Muza, 2005, s. 245. V. Nabokov, Król, Dama, Walet, przeł. L. Engelking, Gdańsk, wyd. Marabut, 1994. L. Engelking, Posłowie, [w:] V.Nabokov, Pamięci przemów. Autobiografia raz jeszcze, przeł. A. Kołyszko, Warszawa, wyd. MUZA, 2004, s. 290. L. Engelking, Posłowie, [do:] V. Nabokov, Zaproszenie na egzekucję, przeł. L. Engelking, Warszawa, wyd. Czytelnik, 1990, s. 202, 204. R. Federman, Surfikcja. Cztery propozycje w formie wstępu, przeł. J. Anders, [w:] Nowa proza amerykańska, wybrał, opracował i wstępem opatrzył Z. Lewicki, Warszawa, IBL PAN, 1983, s. 432. J. Franczak, O Rozpaczy Vladimira Nabokova, [w:] J. Franczak, Rzecz o nierzeczywistości. Mdłości Jeana Paula Sartre’a i Ferdydurke Gombrowicza, Kraków, wyd. Universitas, 2002, s. 126. В. Ерофеев, Лолита или заповедный оазис любви, [в:] В. Набоков, Лолита, Москва, Изд-во: Известия, 1989, с. 7–8. J.O. y Gasset, Dehumanizacja sztuki, tłum. P. Niklewicz, [w:] J.O. y Gasset, Dehumanizacja sztuki i inne eseje, Warszawa, wyd. Czytelnik, 1980, s. 279. G. Genette, Przestrzeń i język, przeł. A.W. Labuda, [w:] Studia z teorii literatury. Archiwum z przekładów Pamiętnika Literackiego II, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź, wyd. Ossolineum, 1988, s. 307–312. I. Hassan, POSTmodernIZM. Bibliografia parakrytyczna, tłum. J. Holzman, [w:] Postmodernizm – kultura wyczerpania?, Warszawa, wyd. Akademia Ruchu, 1988, s. 117–140. G. Herling-Grudziński, Sąd ostateczny. Camus i Kafka, [w:] Tenże, Eseje, Warszawa, wyd. Czytelnik 2001, s. 203. Horacy, Pieśni, (3, 1, 1), Cyt. za: W. Kopaliński, Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Warszawa, wyd. Wiedza Powszechna, 1988, s. 362. I. Howe, Społeczeństwo masowe a proza postmodernistyczna, przeł. G. Cendrowska, [w:] Nowa proza amerykańska, wstęp i opr. Z. Lewicki, Warszawa, wyd. Akademia Ruchu, 1985, s. 14–36. V. Nabokov, Maszeńka, Warszawa, tłum. z ang. E. Siemaszkiewicz, wyd. PIW, 1993. L.B. Jenings, Termin groteska, przeł. M.B. Fedewicz, [w:] Studia z teorii literatury. Archiwum z przekładów Pamiętnika Literackiego II, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź, wyd. Ossolineum, 1988, s. 368. I. Kant, Imperatyw kategoryczny, [w:] R.Tokarczyk, Historia filozofii, Kraków, wyd. Zakamycze 2005. J.A. Kostner, The Spatiality of the Novel, 1978, [za:] H. Markiewicz, Wymiary dzieła literackiego, Kraków–Wrocław, Wydawnictwo Literackie, 1984, s. 142. В. Ерофеев, Русская проза Владимира Набокова, [в:] В. Набоков, Собрание сочинений в четырех томах, т. 1, Москва, Изд-во: Правда, 1990, с. 3–34. H. Krukowska, Tragizm, heroizm, groza, [w:] Problemy tragedii i tragizmu: studia i szkice, pod red. H. Krukowskiej i J. Ławskiego, Białystok, Wydawnictwo UwB, 2005, s. 16. S.J. Lec, Aforyzmy. Fraszki, [w:] S.J. Lec, Utwory wybrane, Kraków, Wydawnictwo Literackie, 1977, s. 10. W. Lipiec, recenzja: W. Kayser, Das Groteske in Malerei und Dichtung, „Zagadnienia Rodzajów Literackichˮ, 1961, t. IV, z. 2, s. 184. J.F. Lyotard, Odpowiedź na pytanie co to jest postmodernizm, przeł. M.P. Markowski [w:] Postmodernizm. Antologia przekładów, pod red. R.Nycza, Kraków, Wydawnictwo Baran i Suszczyński, 1998, s. 55. J.M. Łotman, Problem przestrzeni artystycznej, przeł. J.Faryno, [w:] Studia z teorii literatury II. Archiwum przekładów Pamiętnika Literackiego, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź, wyd. Ossolineum, 1988, s. 293–306. M. Maciejewski, Literatura w świecie kerygmatu, [w:] Inspiracje religijne w literaturze, pod red. A. Merdas, Warszawa, wyd. Akademia Teologii Katolickiej, 1983, s. 340. L. Małczak, Miejsce groteski w wizji antyutopijnej, [w:] Utopia w językach, literaturach i kulturach Słowian, pod red. B. Tokarz, Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 1997, s. 84–85. V. Nabokov, Obrona Łużyna, przeł. E. Siemaszkiewicz, Warszawa, wyd. Muza, 2005. G. Mator, La Methode en lexicologiee, Paris 1953, Cyt. za: G. Genette, Przestrzeń i język, przeł A.W. Labuda, [w:] Studia z teorii literatury II. Archiwum przekładów Pamiętnika Literackiego, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź, wyd. Ossolineum, 1988, s. 308. J. Mianowska, Nabokow i Bułhakow, [w:] Słowo tekst czas, red. M. Aleksiejenko, wyd. PAP, 2001, s. 335–338. И. Зайцева,Лирика В. В. Набокова: к вопросу о межкультурной языковой личности, [в:] Феномен родного языка: коммуникативно–лингвистический, социокультурный, философский и психологический аспекты: сборник научных статей, под общ. ред. И. П. Зайцевой, Витебск, Изд-во: ВГУ имени П.М.Машерова, 2018. Cz. Miłosz, Kim jest Gombrowicz?, [w:] Gombrowicz i krytycy, Kraków, Wydawnictwo Literackie, 1984, s. 190. E. Mieletinski, „Mitologizm” Kafki, [w:] E. Mieletinski, Poetyka mitu, tłum. J. Dancygier, Warszawa, wyd. PIW, 1981, s. 424–425. S. Morawski, Egzystencjalne pojmowanie literatury, [w:] Słownik literatury polskiej XX wieku, red. M. Puchalska i inni, Wrocław, Ossolineum, 1992, s. 248–249. J. Moynahan, Przedmowa, [do:] V. Nabokov, Приглашение на Казнъ, Paris, Publ. Editions Victor, 1966. M. Mrozik, Dwujęzyczność w twórczości Vladimira Nabokova, [w:] „Stylistyka”, 2003, t. XII, s. 50. M. Mrozik, Nabokov, Sartre i literatura zaangażowana, [w:] Literatura zaangażowana – koncepcje, programy, realizacje. Czy potrzebna nowa definicja?, red. E. Ziętek-Maciejczyk, P. Cieliczko, Warszawa, wyd IBL, 2006, s. 11–25. F. Nieuważny, Satyra, ironia, groteska we wschodniosłowiańskiej poezji współczesnej, [w:] Satyra w literaturach wschodniosłowiańskich II, Studia pod red. W. Supy, Białystok, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 1998, s. 126. W. Paźniewski, Poszlost’, [w:] W. Paźniewski, Deportacja ogrodu. Eseje, Katowice, wyd. Muzeum Śląskie, 1996, s. 129. V. Nabokov, Oko, przeł. A.Kołyszko, Gdańsk, wyd. Atext, 1994. W. Paźniewski, Tematy amerykańskie, [w:] Życie i inne zajęcia, Warszawa, wyd. PIW, 1982, s. 95. В. Набоков, Посещение музея, [в:] В. Набоков, Собрание сочинений в 4-х томах, Москва, Изд-во: Правда, 1990. L. Rożek, Dyskurs metaforyczno-teoretyczny w prozie Vladimira Nabokova, [w:] Formacje dyskursywne w kulturze, językach i literaturze europejskiej XX wieku, pod. red. L. Rożek, Częstochowa, Wydawnictwo im. Stanisława Podobińskiego Akademii im. Jana Długosza, 2005, s. 434. W. Sadkowski, Franz Kafka i „sytuacja kafkowska”, [w:] W. Sadkowski, Proza świata. Szkice do obrazu powieściopisarstwa wieku XX, Warszawa, wyd. Książka i Wiedza, 1999, s. 38–43. W. Sadkowski, Marcela Prousta geometria przestrzenno-czasowa, [w:] W. Sadkowski, Proza świata. Szkice do obrazu powieściopisarstwa wieku XX, Warszawa, wyd. Książka i Wiedza 1990, s. 18–25. J. Sałajczykowa, Wyznaczniki gatunkowe antyutopii w powieści Zamiatina „My”, [w:] Z zagadnień rozwoju gatunków w literaturze rosyjskiej, pod red. J. Orłowskiego, Lublin, wyd. Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 1987, s. 128. J-P. Sartre, Absolutna wolność bytu ludzkiego, tłum. J. Piasecka, [w:] Filozofia egzystencjalna, Warszawa, wyd. PWN, 1965. R. Sheppard, Problematyka modernizmu europejskiego, przeł. P. Wawrzyszko, [w:] Odkrywanie modernizmu. Przekłady i komentarze, red. R. Nycz, Kraków, wyd. Universitas, 1998, s. 93, 97. A. Skotnicka, Sztuka jako egzekucja w rosyjskojęzycznej prozie Vladimira Nabokova, [w:] Wielkie tematy kultury w literaturach słowiańskich, pod red. A. Paszkiewicz i Ł. Kusiak-Skotnickiej i innych, Wrocław, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2003, s. 310. B. Stempczyńska, Między modernizmem a ekspresjonizmem, [w:] „Rusycystyczne Studia Literaturoznawcze. Przełomowe Okresy Literackie”, 1990, nr 14, s. 27. R. Stiller, Lolita jako gra i paradoks, [w:] V. Nabokov, Lolita, przeł. z angielskiego R. Stiller, Warszawa, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1991, s. 424. V. Nabokov, O książce zatytułowanej Lolita, [w:] V. Nabokov, Lolita, tłum. R. Stiller, Warszawa, wyd. PIW, 1991, s. 410. С. Исаев, Функции игры в поэтике сатирического произведения, [w:] Satyra w literaturach wschodniosłowiańskich IV. Studia pod red. W. Supy, Białystok, wyd. UwB, 2000, s. 161–170. B. Stojanowić, Bursztynowe skojarzenia, czyli schulzoidzi na Bałkanach, [w:] W ułamkach zwierciadła. Bruno Schulz w 110 rocznicę urodzin i 60 rocznicę śmierci, pod red. M. Kitowskiej-Łysiak i W.Panasa, Lublin, wyd. TN KUL, 2003, s. 515–532, [online] http://www.brunoschulz.org/schulzoidzi.htm [01.06.2007]. L. Suchanek, Literatura rosyjska jest tam gdzie znajdują się pisarze rosyjscy, [w:] Emigracja i Tamizdat. Szkice o współczesnej prozie rosyjskiej, pod red. L. Suchanka, Kraków, wyd. Universitas, 1993. L. Suchanek, Rewizor M. Gogola – ocena i komentarz autora, [w:] Studia Porównawcze z Literatur Słowiańskich, red. R. Łużny, Z. Niedziela, Kraków, wyd. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1992, s. 67–77. W. Supa, W kręgu pojęć „satyra” i „groteska”, [w:] Satyra w literaturach wschodniosłowiańskich V, Studia pod red. W.Supy, Białystok, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2002, s. 11. W. Supa, W kręgu satyry postmodernistycznej. Palisandria Saszy Sokołowa, [w:] Satyra w literaturach wschodniosłowiańskich IV, Studia pod red. W.Supy, Białystok, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2000, s. 374–375. W. Szczukin, O wzajemnym stosunku zabawy i powagi, [w:] Literatura a zabawa w kulturze Rosji XVII–XX wieku. Tezy międzynarodowej Konferencji Naukowej, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 1991, s. 3. A. Walicki, Wstęp, [do:] M. Gogol, Rewizor, Warszawa 1956, s. XLVII. A. Warchoł, Podmiotowość – złudzenie filozoficznego dyskursu?, [w:] Podmiotowość w edukacji ery globalnego społeczeństwa informacyjnego, red. nauk. M. Wrońska, A. Zduniak, Warszawa – Poznań, Dom Wydawniczy Elipsa, 2004, s. 231. D. Warcholińska, Jednostka i władza w twórczości Nabokova, [w:] Pisarz i władza. Od Awwakuma do Sołżenicyna, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 1994, s. 192. A. Appel, Jr., Wspomnienia o Nabokowie, tłum. J.Gutorow, „Odra”, 1996, nr 3, s. 76–83. Краткая справка об авторе, [в:] В. Набоков, Тяжелый дым. Избранная проза, Москва 1996, с. 365. V. Nabokov, Pamięci, przemów. Autobiografia raz jeszcze, przeł. A. Kołyszko, Warszawa, wyd. MUZA, 2004. L. Banowska, Paradoks poetycki i formy pokrewne jako tworzywo literackie, „Pamiętnik Literacki”, 2001, z. 2, s. 172–173. E. Bassuri, Nie tylko Lolita, „Forum”, 1986, nr 45, s. 20. R. Boeth, Gracz, „Forum”, 1977, nr 31, s. 20. M. Broński, Władimir Nabokow (W 75-tą rocznicę urodzin), „Kultura”, Paryż 1974, nr 4, s. 19. W. Chodasiewicz, O Sirinie, przeł. W.Bieńkowska, „Literatura na świecie”, 1986, nr 3, s. 293. M. Couturier, SEKS kontra TEKST. Od Millera do Nabokova, przeł. P.Siemion, „Literatura na Świecie”, 1987, nr 5–6, s. 252. K. Czuma, Lecz się śmiechem, „Gazeta Łódzka”, 1994, nr 269, s. 4. H. Dasko, Nabokov po polsku. Na marginesie książki „Przejrzystość rzeczy”, „Polityka”, 1983, nr 31, s. 8. K. Duda, Mitologia radziecka (beletrystyka i reportaż rosyjski XX i XXI wieku), „Politeja”, 2018, nr 4(55), s. 225–250. А. Крюков, Образ героя–изгнанника в младоэмигрантской прозе: «Обман» Ю. Фельзена и «Машенька» В.В. Набокова, [в:] Проблема изгнания: русский и американский контексты. Сборник материалов международной научно-практической конференции, сост. и ответств. ред. М.Ю.Егоров, Ярославль, Изд-во: РИО ЯГПУ, 2017, c. 22–28. G. Dziamski, Sztuka po modernizmie, „Odra”, 2000, nr 10, s. 63. V. Nabokov, Patrz na te arlekiny!, przeł. A. Kołyszko, Gdańsk, wyd. Atext, 1993, s. 64. B. Dziemidok, Teoretyczne i praktyczne kłopoty z wolnością człowieka, „Annales Uniwersitatis Mariae Curie Sklodowska”, 2010, s. 25–45. L. Engelking, Nabokov przyjeżdża do Rosji, „Res Publica”, 1991, nr 1, s. 47. L. Engelking, Poezje Vladimira Nabokova, „Literatura na Świecie”, 1984, nr 4, s. 319. L. Engelking, Przezroczyste rzeczy, przezroczyste osoby, „Literatura na Świecie”, 1984, nr 2, s. 340. L. Engelking, Sztukmistrz i czarownik, „Tygodnik Kulturalny”, 1987, nr 24, s. 9. L. Engelking, Vladimira Nabokova „Zaproszenie na egzekucję”, „Nurt”, 1986, nr 9, s. 19. L. Engelking, Wykłady mistrza, „Nowe Książki”, 2000, nr 11, s. 40. M. Esslin, Brecht, teatr absurdu i przyszłość, „Dialog”, 1963, nr 9. Ю. Левинг, Набоков, [в:] Набоков и наследники. Сборник статей, ред. Ю. Левинг, Е. Сошкин, Москва, Изд-во: Новое литературное обозрение, 2006, с. 273. Z. Florczak, Nabokov, arystokrata literatury, „Nowe Książki”, 1989, nr 3, s. 6. J. Folon, Humor w polskiej literaturze współczesnej, „Literatura”, 1977, nr 51/52, s. 11. V. Nabokov, Przedmowa, [do:] V.Nabokov, Król, Dama, Walet, przeł. L. Engelking, Gdańsk, wyd. Marabut,1994. M. Granat, Godność człowieka jako źródło wolności i praw człowieka i obywatela (uwagi na tle art. 30 Konstytucji RP), „Studia Prawnicze KUL”, 2013, nr 2, s. 27–33. M. Grygiel, Metafizyka pamięci we wspomnieniowej prozie Vladimira Nabokova, „Acta Universitatis Lodziensis”, Folia Linguistica Rossica 15, 2018, s. 191–201. J. Grzech, Raskolnikow i Kiriłłow – dwa portrety wolności absolutnej, „Slavia Orientalis”, 1995, t. XIV, nr 3, s. 348. R. Guerra, Nabokov – wcielenie niezwykle, przeł. M.B. Jagiełło, „Dialog”, 1991, nr 4, s. 90. S.M. Halloran, Język i absurd, przeł. G. Cendrowska, „Pamiętnik Literacki”, 1979, nr 4, s. 337. A. Hertz, Socjologia, a polityka, „Wiedza i życie”, 1937, nr 1, s. 15–23. L.B. Jennings, Termin „groteska”, „Pamiętnik Literacki”, 1979, z. 4, s. 310. Д. Майнаган, Предисловие, [в:] В. Набоков, Приглашение на казнь, Paris: Изд-во Editions Victor, 1964, с. 9–10. P. Juszkiewicz, Jak Nowy Jork próbował ocalić sztukę przed polityką. O przemianie awangardy w ariergardę, „Kresy”, 1993, nr 16, s. 219. Z. Kałużyński, Wszyscy jesteśmy zboczeńcami. „Lolita” to wielka obrona serca XX wieku, „Polityka”, 1991, nr 43, s. 8. T. Kantor, Wywiad dla „Weekly News”, Cyt. za: Cricot 2 w Nowym Yorku, „Dialog”, 1979, nr 11, s. 173. V. Nabokov, Przedmowa, [do:] V.Nabokov, Oko, przeł. A. Kołyszko, Gdańsk, wyd. Atext, 1994. W. Karpiński, Interpretacje faszyzmu, „Twórczość”, 1977, nr 9, s. 132. W. Karpiński, Wprowadzenie do Nabokowa, „Twórczość”, 1978, nr 8, s. 107. M. Karwacka, Polskie badania nad krytyką literacką Vladimira Nabokova, „Acta Polono–Ruthenica”, 2014, s. 61–70. W. Kayser, Próba określenia istoty groteskowości, tłum. R. Handke, „Pamiętnik Literacki”, 1979, nr 4, s. 280. D. Kiš, Nabokov, czyli nostalgia, przeł. D. Cirlić-Straszyńska, „Res Publica Nowa”, 1996, nr 1, s. 45–49. M. Kłobukowski, Surnia ulula, „Pismo Literacko-Artystyczne”, 1986, nr 2, s. 103–104. О. Михайлов, Король без королества, [в:] В. Набоков, Истребление тиранов, Минск, Издво: Мастацкая лiтаратура, 1989, с. 14. M. Król, Nabokow, „Tygodnik Powszechny”, 1977, nr 32, s. 3. Kuglarstwo Nabokowa (Vladimir Nabokov – Pnin), „Literatura”, 1987, nr 11/12, s. 94. W. Lipiec, Recenzja: W.Kayser, Das Groteske in Malerei und Dichtung, „Zagadnienia Rodzajów Literackich“, 1961, t. IV, z. 2, s. 184. S. Magala, Vladimir Nabokov czyli międzynarodówka wyobraźni, „Literatura”, 1977, nr 51/52, s. 20–21. V. Nabokov, Rosyjska literatura, cenzorzy, czytelnicy, przeł. H. H. H., Kraków, wyd. Promieniści, 1987. I.A. NDiaye, Berliński kod architektoniczny w twórczości emigracyjnej Vladimira Nabokova, „Acta Polono–Ruthenica” XVIII, 2013, nr 18, s. 69. I.A. NDiaye, Motyw domu jako przestrzeni egzystencjalnej, „Studia Wschodniosłowiańskie”, 2006, t. 6, s. 36. J. Onimus, Groteskowość a doświadczenie świadomości, przeł. K. Falicka, „Pamiętnik Literacki”, 1979, nr 4, s. 320. W. Paźniewski, Lolita w krainie moteli, „Literatura na Świecie”, 1987, nr 5–6, s. 548. W. Paźniewski, Śmierć w Montreux, „Twórczość”, 1977, nr 11, s. 153–155. И. Паперно, Как сделан «Дар» Набокова, [в:] Pro et Contra. Личность и творчество Владимира Набокова в оценке русских и зарубежных мыслителей и исследователей. Антология, т. 1, Санкт–Петербург, Изд-во: Русского Христианского гуманитарного ин–та 1997, c. 491–513. M. Pąkciński, Entomologia rosyjskiej kultury, „Nowe Książki”, 1996, nr 4, s. 49. P. Piasecki, Amerykańskie lata Nabokova, „Literatura”, 1992, nr 8–9, s. 60. W. Propp, Problem śmiechu i komizmu, przeł. J. Walicka, „Przegląd Humanistyczny”, 1977, nr 3, s. 41–56. J. Ratajczak, Co jest „skoro go nie ma”?, „Dialog”, 1970, nr 10, s. 92–93. W. Ratajczak, Conrad i Arendt. Ujawnianie korzeni zła, „Napis”, 2011, nr 17, s. 141. V. Nabokov, Rozpacz, przeł. L. Engelking, Gdańsk, wyd. Atext, 1993. M. Ratajczak, Książki pokupne, „Odra”, 1996, nr 1, s. 124. J. Rogoziński, Preteksty. Nabokow, „Literatura”, 1977, nr 30, s. 9. W. Sadkowski, Ta szelma Lolita, „Wprost”, 1991, nr 41, s. 48. A. Sandauer, Humor w polskiej literaturze współczesnej, „Literatura”, 1977, nr 51/52, s.11. И. А. Петраков, „Пушкинский текст” Набокова, [в:] Национальный гений и пути русской культуры Пушкин, Платонов, Набоков, Омск: Изд-во: Омского гос. пед. ун–тa, 1999, с. 152. M. Sienkiewicz, Мотив измены в Защите Лужина Владимира Набокова, „Studia Wschodniosłowiańskie”, 2017, t. 17,s. 89–99 R. Stiller, Wywiad z Nabokowem, „Literatura na Świecie”, 1988, nr 8, s. 83. J. Strzemżalski, Mieszkaniec mostu, „Literatura”, 1990, nr 10, s. 55–56. K. Szumlewicz, Metafory i motyle, „Odra”, 2000, s. 123. D. Ulicka, „Lolita” Michała Kłobukowskiego, „Nowe Książki”, 1988, nr 1, s. 27. D. Warcholińska, Rosja Vladimira Nabokova, „Slavia Orientalis”, t. XLIV, nr 3, s. 383. V. Nabokov, Skośnie w lewo, przeł. M. Słomczyński, Warszawa, wyd. CDN, 1990. J. Węgiełek, Miłość jako stan upadku, „Nowe Książki”, 1992, nr 1, s. 31. M. Wiernasz, Skazani na wolność, „Traditio”, 2018, nr 9, s. 66. J. Wilma, Z poetyckiego oddalenia Josifa Brodskiego spojrzenie na Rosję, „Studia i Materiały Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Olsztynie”, 1993, nr 48, s. 167–173. В. Поздеев, Пародия и клише как формы сатирической образности в фолклоре и третьей культуре, [w:] Satyra w literaturach wschodniosłowiańskich V. Studia pod red. W. Supy, Białystok, wyd. UwB, 2002, s. 123–133. A. Zielińska, Metafora w funkcji poznawczej – doświadczanie Holocaustu, „Studia Judaica 3”, 2000, nr 1, s. 43–62. T. Żuradzki, Etyka wojny a dopuszczalność zabijania, „Diametros”, 2010, nr 25, s. 103–117. L. Engelking, Profesor Nabokov, „Tygodnik Powszechny” 2002, nr 45, [online] http://www.tygodnik.com.pl/numer/278345/engel.html [15.09.2019]. M. Jankowska, Uderground – baśń o Jugosławii, [fragmenty książki]: M. Jankowska, Świat według emira Kusturicy, Poznań, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 2004, [online] http://www.literatura.gildia.pl/tworcy/magdalena_jankowska/swiat_wedlug_emira_kusturicy/fragment [15.09.2019]. J. Jarniewicz, Głos Mnemozyne, „Książki w Tygodniku”, 2004, nr 38, [online] http://tygodnik.onet.pl/1563,7492,1189039,tematy.html [15.09.2019]. J. Jarzębski, Czy Kosmos jest śmieszny?, „Tygodnik Powszechny Online”, [online] http://www.tygodnik.com.pl/apokryf/17/jarzebski.html [15.09.2019]. M. Kazimierczuk, Nabokov na bruku, gazeta.pl, [online] http://ksiazki.wp.pl/wiadomosci/wiadomosc.html?id=28295 [15.09.2019]. V. Nabokov, Tamte brzegi, przeł. E. Siemaszkiewicz, Warszawa, wyd. Czytelnik, 1971. Ks. J. Krokos, O prawdzie i wolności, [online] http://www.nonpossumus.pl/biblioteka/jan_krokos/o_prawdzie_i_wolnosci/105.php [15.09.2019]. K. Pryszczewska, Świat w dramacie absurdu, [online] http://cku.wodzislaw.pl/gazeta/absurd/.htm [15.09.2010]. Е.А. Полева, Мотив исчезновения в романе В. Набокова «Защита Лужина», [в:] Жанровые и повествовательные стратегии в литературе русской эмиграции: коллективная монография, Томск: Изд-во ТГПУ, 2014, c. 249–278. M. Shimada, Skuteczność Borgesa, „Asahi Shinbun”, 1985, czerwiec–lipiec, Cyt. za: T. Sekiguchi, Gombrowicz czytany pionowo, [online] http://www.tufs.ac.jp/ts/personal/sekiguchi/eseje/Gombrowicz%20czytany%20pionowo%20-%20Sekiguchi.pdf [15.09.2010]. Z. Stawrowski, O pewnej fundamentalnej iluzji świata. Polemiczny komentarz do myślenia politycznego Józefa Tischnera, artykuł wygłoszony w Krakowie 6 maja 2004 na konferencji Józefa Tischnera Refleksja nad życiem publicznym, która była częścią Dni Tischnerowskich, opublikowany w 2004 roku [online] www.tischner.or.pl/artykuły.php?aid=13 [15.09.2019]. B. Stojanowić, Bursztynowe skojarzenia, czyli schulzoidzi na Bałkanach, [w:] W ułamkach zwierciadła. Bruno Schulz w 110 rocznicę urodzin i 60 rocznicę śmierci, pod red. M. Kitowskiej-Łysiak i W.Panasa, Lublin, wyd. TN KUL, 2003, s. 515–532 [online] http://www.brunoschulz.org/schulzoidzi.htm [01.06.2007]. J. Szczęsna, Historia i kulisy literackich Nobli, wyborcza.pl [online] http://serwisy.gazeta.pl/ksiazki/1,36233,472876.html?as= [19.09.2019]. W. Turant, Czarodziej na emigracji, „Śląsk”, 2007, nr 1, [online] http://www.alfa.com.pl/slask/200701/s75.htm [15.08.2009]. S. Ulam, Myśli o myśleniu i pamięci, „Zwoje”, 2001, nr 2 (27), [online] http://www.zwojescrolls.com/zwoje27/text23p.htm [15.09.2019]. V. E. Aleksnadrov, Nabokov’s Otherworld, New Jersey, Edition: Princeton University Press, 1991, s. 23. B. Boyd, Nabokov: The Russian Years, New Jersey, Edition: Princeton University Press, 1990, p. 400. V. Nabokov, Wiosna w Fialcie, [w:] V. Nabokov, Feralna trzynastka, przeł. z ang. L. Engelking, z ros. E. Siemaszkiewicz, Gdańsk, wyd. Atext, 1995. B. Boyd, Vladimir Nabokov: The American Years, New Jersey, Edition: Princeton University Press, 1991, p. 14. В. Набокова, Предисловие, [в:] В. Набоков, Стихи, Ann Arbor, Изд-во: Ardis, 1979, s. 3. J. W. Connolly, Nabokov’s Early Fiction: Patterns of Self and Other, New York, Edition: Cambridge University Press, 1992, s. 93. S. Davydov, Nabokov and Pushkin, New York, Edition: Vintage Books, 1987, s. 189. B. J. Foster, Nabokov’s Art of Memory and European Modernism, New Jersey, Edition: Princeton University Press, 1993. S. Kern, The Culture of Time and Space. 1880–1918, Cambridge–Massachusetts, Edition: Harvard University Press, 1983, s. 24–25. J.A. Kestner, The Spatiality of the Novel, Detroit, Michigan, Edition: Wayne State University Press, 1978. R. Schacht, Hegel and after: studies in continental philosophy between Kant and Sartre, Pittsburg, Edition: University of Pittsburgh, 1975, s. 71–90. S. Schiff, Vera (Mrs. Vladimir Nabokov), New York, Edition: Random House, 1999, p. 67. A. Thiher, Words in reflection. Modern Language Theory and Postmodern Fiction, Chi