Tarikat Eşyalarında Süsleme Ve Sembolizm Üzerine Bir Deneme

• Main Author: Elif CEYLAN EROL
• Format: Article in Journal/Newspaper
• Language: German; English; Turkish
• Published: Ankara Haci Bayram Veli University 2021
• Subjects: art; relig; ejder
• Online Access: https://doaj.org/article/a6e0a06404944fe8992abe7ff1b9c835

Malzeme-teknik-süsleme açısından Türk İslam el sanatlarının önemli örneklerinden olan tarikat eşyaları gerek kullanım kaynakları gerekse fiziki bölümleri ve süslemeleriyle sembolik açıdan da dikkat çeken eserlerdir. Bu eşyalarda yer alan bitkisel, geometrik, figür, yazı ve nesneli kompozisyonlardan oluşan süslemeler Türk İslam sanatında mimaride ve el sanatlarında görülen süslemelerle paralel olarak üretildikleri dönemin özelliklerini yansıtmakla birlikte bazı motifler İslam ve tasavvuf literatüründe sembolik dilin parçasıdır. Tarikat eşyalarının türleri, ifade ettikleri sembolizm farklı çalışmalarda yer bulmasına karşın bu eşyalardaki süslemelerin sembolik yönleri detaylı olarak incelenmemiştir. Bu makalede tarikat eşyalarındaki süslemelerden sembolik dile sahip olan motifler tespit edilerek bunların tasavvuf literatüründeki ifadeleri açıklanmış; böylece süsleme kompozisyonunu oluşturan motif, figür, yazı ve nesnelerin sanatçı tarafından bilinçli olarak tercih edilmesi hususu değerlendirilmiştir. Bitkisel süslemede servi, gül ve lale; geometrik motiflerden bedâhe olarak adlandırılan stilize geometrik motifler, Mühr-i Süleyman ve daire; figürlü süslemede ejder, kuş (turna-güvercin-kaz-doğan), arı ve insan; nesneli süslemede tarikat eşyaları, el, mizan terazisi, Zülfikar, kadeh; yazılı süslemede pir isimleri, ayetler, tasavvuf literatürüne ait ortak bazı tabirler sembolik dil yansıtmaları bakımından önemlidir. Anahtar Kelimeler: Tarikat Eşyası, Süsleme, Sembolizm. Malzeme-teknik-süsleme, cult articles are also symbolic with both sources of use and physical parts and ornaments, which are important examples of Turkish Islamic crafts. Ornaments of herbal, geometric, figurative, figure, object compositions reflect the characteristics of the period in Turkish Islamic art where they are produced in architectural and crafts, although some motifs are part of the symbolic language in the Islamic and imaginative literature. Although the types of items of sects, symbolism they refer to, appear in different studies, the ...