Eigin sök tjónþola

• Main Author: Gunnhildur Anna Sævarsdóttir
• Other Authors: Háskólinn á Akureyri
• Format: Thesis
• Language: Icelandic
• Published: 2007
• Subjects: Lögfræði; Skaðabótaréttur; Skaðabætur; Akureyri; Maður; Háskólans á Akureyri
• Online Access: http://hdl.handle.net/1946/790

Verkefnið er opið nemendum og starfsfólki Háskólans á Akureyri Meginreglan í íslenskum rétti er sú, að tjónvaldur verður ekki skaðabótaskyldur nema tjónið sé honum að kenna, þ.e. hann hafi sýnt af sér gáleysi eða sök. Skaðabótaábyrgð yrði þá grundvölluð á mikilvægustu reglu skaðabótaréttar, þ.e. sakarreglunni. Sakarregluna er ekki að finna í settum lögum. Henni hefur verið beitt lengi af íslenskum dómstólum og er vel skilgreind. Verkefni dómstóla hefur verið að meginstefnu að segja til um hvort háttsemi brjóti gegn reglunni eður ei. Dómstólar hafa því verið að móta hátternisreglur, þ.e. hvað telst skaðvæn og gálaus hegðun og hvað ekki. Við það mat hafa dómstólar stuðst við mælikvarða, sem nefndur hefur verið bonus pater familias eða vir optimus, þ.e. hvað góður og gegn maður með þá reynslu og menntun sem tjónvaldur hafði, hefði gert í því tilviki, sem til umræðu er. Við þetta mat hefur í seinni tíð komið til hjálpar gríðarlega umfangsmikið safn reglugerða og reglna, sem settar hafa verið um mörg svið mannlegs lífs. Oft á tíðum nægir þá að athuga hvort viðkomandi tjónvaldur hafi brotið gegn slíkum hátternisreglum og þarf þá ekki frekari vitnana við. Ekki þarf þá að athuga hvort honum mátti vera ljós hættan eða hvort verkið var gálaust. Þá er sagt að hlutlægur mælikvarði sé lagður á sakarmatið en ekki þarf að fara út í hæglæg skilyrði. Ef tjónvaldur ber einn sök á slysinu þarf hann að bæta það að fullu en stundum er sök einnig að finna hjá tjónþola sjálfum. Fyrst var það svo að þegar tjónþoli átti einhverja sök sjálfur á tjóninu bar hann það að öllu leyti sjálfur og tjónvaldur slapp undan allri ábyrgð. Þetta þótti mörgum full strangt í garð tjónþola og þegar fram liðu stundir þróuðust reglurnar í þá átt að sökinni var skipt. Tjónþoli bar þá tjón sitt ekki að öllu leyti sjálfur heldur einungis að hluta, allt eftir því hve eigin sök hans á slysinu er mikil. Ekki er til nein almenn skráð réttarregla um eigin sök í íslenskum lögum. Hins vegar má finna í ýmsum lögum sérreglur um eigin sök til dæmis er slíka reglu að ...