Almannavarnir og mannréttindi : valdmörk á hættu- og neyðartímum : með áherslu á 66., 67., 71., 72. og 75. gr. stjórnarskrár.

• Main Authors: Aron Örn Grétarsson 1988-, Haukur Andreasson 1983-
• Other Authors: Háskólinn á Akureyri
• Format: Master Thesis
• Language: Icelandic
• Published: 2024
• Subjects: Lögfræði; Meistaraprófsritgerðir; Þjóðaröryggi; Ríkisvald; Sjálfræði; Mannréttindi; Almannavarnir; Draga; Gerðar; Grindavík
• Online Access: http://hdl.handle.net/1946/47841

Á fordæmalausum tímum, þegar stjórnvöld þurfa sífellt oftar að grípa til ráðstafana sem hafa það að markmiði að takmarka eða koma í veg fyrir tjón á heilsu einstaklinga og tjón á eignum eða að vernda líf þegar hætta steðjar að, þá er það skylda hvers ríkis að tryggja öryggi borgara sinna. Til þess þarf ríkisvaldið valdheimildir til að ná fram settum markmiðum. Í því felst að ríkið verður að geta gripið til ráðstafana sem geta verið mjög íþyngjandi fyrir borgarana, líkt og að stöðva atvinnurekstur einstaklinga, takmarka ferðafrelsi, rjúfa friðhelgi einkalífs, hindra aðgang að eignum og í versta falli taka þær eignarnámi. Allar slíkar ráðstafanir teljast vera skerðing á stjórnarskrárvörðum rétti einstaklinga og ber því að túlka allar þannig heimildir þröngt, gæta vel að allri málsmeðferð er varðar rannsókn máls og gæta meðalhófs, andmæla og jafnræðis, svo eitthvað sé nefnt. Við slíkar aðstæður er nauðsynlegt að spyrja annars vegar; hvar mörk ríkisvaldsins liggja við að tryggja öryggi og hins vegar; hver mörk sjálfsákvörðunarréttar einstaklingsins eru til þess að meta eigin áhættu. Við fordæmalausar aðstæður er oft vandmeðfarið að meta þá óvissu sem steðjar að, líkt og sjá mátti í Covid-19 faraldrinum og í Grindavík vegna jarðhræringa og eldsumbrota sem nú ganga þar yfir. Er nauðsynlegt að ríkið hafi þannig valdheimildir að það geti takmarkað stjórnarskrárvarin réttindi einstaklinga án vandkvæða? Eða er nauðsynlegt að bregðast einungis við þeim atburðum sem kunna að gerast, þegar þeir gerast? Höfundar munu leitast við að skýra hvar mörkin liggja með því að draga saman þær kröfur sem almennt eru gerðar við að skerða réttindi einstaklinga og bera þær saman við ráðstafanir ríkisins og Almannavarna við liðnum atburðum sem flokkast undir hættu- eða neyðarráðstafanir. In times without precedent, where authorities increasingly resort to measures aimed at limiting or preventing harm to individuals' health, property, or life, when danger arises, it is the responsibility of each state is to ensure the safety of its ...