Hólavallagarður : gamli kirkjugarðurinn við Suðurgötu

• Main Author: Sólveig Ólafsdóttir 1964-
• Other Authors: Háskólinn á Bifröst
• Format: Master Thesis
• Language: Icelandic
• Published: 2009
• Subjects: Félagsvísindi; Menningarstjórnun; Kirkjugarðar; Menningarsaga; Reykjavík
• Online Access: http://hdl.handle.net/1946/4431

Ritgerðin er lokuð til 2011 Rannsókn þessari er beint að Hólavallagarði, gamla kirkjugarðinum við Suðurgötu í Reykjavík. Ljósi er varpað á uppruna hans og rætur, á valdabaráttu um garðinn, um hlutaðeigendur hans og hvers virði Hólavallagarður er í menningarsögulegu samhengi. Einnig er litið til framtíðar garðsins og settar fram tillögur að nokkrum áhersluþáttum, sem stjórnendur garðsins ættu að hafa í huga við stefnumótun hans. Byggt er á margvíslegum heimildum um garðinn sjálfan, aðra kirkjugarða og kirkjugarðamenningu ásamt greiningum og kenningum um menningararf og menningarminjar. Sérstaklega er horft til kenninga franska heimspekingsins og rithöfundarins Michels Foucault. Greiningartæki sem byggð eru á túlkun hans á fornminjafræði og sifjafræði draga fram valdaþræði og átakalínur sem liggja misdjúpt undir yfirborðinu. Þetta er sérstaklega gefandi greining á jafn flóknu fyrirbæri og kirkjugarði, eins og Foucault benti á sjálfur í greininni Um önnur rými sem hann samdi árið 1967. Þar segir hann m.a.: Kirkjugarðurinn er tvímælalaust annarlegur staður samanborið við venjuleg menningarrými; hann er engu að síður rými sem er bundið öllum staðsetningum miðborgarinnar, samfélagsins eða þorpsins í heild, því hver einasti einstaklingur, hver einasta fjölskylda, á ættingja í kirkjugarðinum (Foucault 2002, -b, 138). Í ljós kemur að Hólavallagarður er fyrst og fremst kirkjugarður og er sem slíkur ákaflega sterk táknmynd um vörn, mótþróa, andstöðu og jafnvel afneitun gegn ægivaldi dauðans. Eftir því sem honum er betur við haldið og hann hirtur því meir vörn veitir hann gegn hnignun, eyðileggingu og dauða. Táknmyndin hefur jafnvel enn víðari skírskotun í ljósi þess að Hólavallagarður, ásamt öðrum kirkjugörðum í Reykjavík hefur einstaka stjórnsýslulega stöðu utan valdakerfa ríkisins og stjórnkerfis Reykjavíkurborgar. Þessi sérstaka staða er ofangreindum yfirvöldum ekki alveg ljós og því hefur komið upp óvissa um forræði garðsins sem enn er ekki til lykta leidd. Menningarsögulegt gildi garðsins er ótvírætt, jafnt ...