Lúthermyndir og íslensk aldamótaguðfræði. Magnús Jónsson og Lúthermynd hans

• Main Author: Móeiður Júníusdóttir 1972-
• Other Authors: Háskóli Íslands
• Format: Thesis
• Language: Icelandic
• Published: 2010
• Subjects: Guðfræði; Kirkjusaga; Luther; Martin; 1483-1546; Magnús Jónsson 1887-1958; Draga; Olli; Reykjavík
• Online Access: http://hdl.handle.net/1946/4370

Áhugi manna á túlkunarsögu Lúthers hefur farið vaxandi á síðustu árum. Rannsóknir á því hvernig Lúther og guðfræði hans er samofin vissum tímabilum, straumum og stefnum, hefur öðlast sjálfstætt gildi innan fræðanna. Gjarnan er rætt um Lúthermyndir í þessu sambandi. Hvert tímabil virðist eiga sér sinn Lúther þar sem menn draga fram þá þætti í mynd hans sem endurspegla áherslur samtímans hvað best. Lúthermyndir geta þó verið tvíeggjað sverð. Hættan er sú að þær stirðni upp og leiði til stöðnunar. Uppgjör verður óumflýjanlegt. Ef litið er til sögu Lútherstúlkunar má sjá hvernig róttæk áherslubreyting verður á henni öðru hverju. Umfjöllun um Lúther á Íslandi var hvorki umfangsmikil né margbreytileg fram til loka 19. aldar. Upp úr aldamótum 1900 varð þó breyting þar á. Rekja má þann fjörkipp til áhrifa aldamótaguðfræðinnar eða „nýju guðfræðinnar“ svokölluðu, frjálslyndrar guðfræðistefnu sem í æ ríkari mæli setti mark sitt á íslenskt trúarlíf fyrstu áratugi 20. aldar. Eitt af megin einkennum frjálslyndu guðfræðinnar var hin svokallaða „biblíugagnrýni“ sem grundvallaðist á aðferðum sögugagnrýninnar og hlutlausum athugunum í anda vísindahyggjunnar. Hin nýja nálgun olli straumhvörfum í Lúthersrannsóknum. Athygli frjálslyndra guðfræðinga beindist í auknum mæli að Lúther og verkum hans. Lúthersrannsóknir voru taldar mikilvægur þáttur í leitinni að kjarna kristindómsins sem var eitt meginmarkmið frjálslyndu guðfræðinnar. Árið 1917 kom út í Reykjavík ritið Marteinn Lúther. Æfisaga eftir Magnús Jónsson prest á Ísafirði og síðar prófessor við guðfræðideild, ráðherra og þingmaður í Reykjavík. Sama ár kom út þriðja bindi kristnisögu Jóns Helgasonar, lærimeistara Magnúsar og meginboðbera frjálslyndu guðfræðinnar á Íslandi. Í henni er að finna greinagóða umfjöllun um aðdraganda siðbótarinnar, ævi og störf Lúthers og útbreiðslu siðbótarinnar. Ljóst er að Lúther lék stórt hlutverk í útgáfumálum landsmanna þetta ár. Um þessar mundir var sjálfstæðisbarátta Íslendinga einnig háð af miklum krafti. Árið 1918, eða ári eftir að rit ...