Atlantshafslaxinn. Veiði og verndun.

• Main Author: Sigríður Kristín Jónasdóttir 1960-
• Other Authors: Háskóli Íslands
• Format: Master Thesis
• Language: Icelandic
• Published: 2022
• Subjects: Mannfræði; Atlantshafslax; Laxeldi; Eignarréttur; Arnarfjörður; Atlantic salmon
• Online Access: http://hdl.handle.net/1946/42819

Atlantshafslaxinn hefur átt erfitt uppdráttar síðustu hundrað árin. Samspil mengunar, ofveiði, virkjunum fallvatna og laxeldi hefur gengið nærri stofnum og þurrkað tegundina algjörlega út í mörgum ám beggja vegna Atlantshafsins. Markmið ritgerðarinnar er að öðlast dýpri skilning á verndun vistkerfa og líffræðilegs fjölbreytileika á Íslandi en það er margt sem ógnar vistkerfum og er það flest af manna völdum. Augum verður sérstaklega beint að Atlantshafslaxinum. Ísland hefur tekið upp ýmsa alþjóðlega sáttmála. Má þar nefna sáttmála um líffræðilegan fjölbreytileika en megininntak hans er að varðveita náttúrulegt umhverfi sem hinar villtu lífverur lifa í. Samningurinn er rammasamningur og hafa ýmis ákvæði hans verið sett í íslensk náttúruverndarlög. Einnig verður fjallað um eignarhald á landi og skoðað hvort það skipti máli hver á landið þegar kemur að verndun lífvera og náttúru. Í þessari ritgerð er fjallað um þrjá staði á Íslandi. Í fyrsta lagi er það stórt og margbrotið vistkerfi Mývatns og Laxár í Suður-Þingeyjarsýslu, laxveiðiár á Norðausturlandi og Arnarfjörður á Vestfjörðum. Gögn verða greind með kenningum fræðimanna um fyrirbærafræði (e. phenomenology). Auk þess verður leitað fanga í kenningum sem henta viðfangsefninu en kenningaleg nálgun og þær heimildir sem hér eru lagðar til grundvallar eru þverfaglegar þó svo að ritgerðin sé unnin út frá sjónarhorni mannfræðinnar. Komist er að þeirri niðurstöðu að í laxeldi felast tækifæri en aðferðirnar eru umdeildar. Jafnframt er bent á þá staðreynd að öfl náttúrunnar eru uppspretta gilda og verðmæta til að mynda vatnsföllin og að gildismat er mismunandi hjá mönnum sem oft leiðir til árekstra á milli þess sjónarmiðs að við eigum að nýta okkur náttúruöflin sem allra mest í því skyni að framleiða orku og þeirrar skoðunar að leggja megi raunhæft mat á fagurfræðilegt gildi náttúrunnar. Um allan heim er sú þróun að fyrirtækin verða alltaf stærri og stærri og voldugri og stórfyrirtæki sækjast eftir því að kaupa land, sérstaklega ræktarland, námuréttindi, vatnsréttindi og ...