Áhrifavald meirihlutamálsins. Staða vestfirskra framburðartilbrigða og viðhorf til þeirra

• Main Author: Rebekka Rán Magnúsdóttir 1999-
• Other Authors: Háskóli Íslands
• Format: Thesis
• Language: Icelandic
• Published: 2022
• Subjects: Íslenska (námsgrein); Hljóðfræði; Draga; Kalla; Svæði; Iceland
• Online Access: http://hdl.handle.net/1946/42467

Í þessari ritgerð er leitast við að gera grein fyrir vestfirskum framburðartilbrigðum, bæði hvað varðar stöðu þeirra og hvaða félagslegu þættir geta haft áhrif á tilbrigðin hjá málhöfum. Fjallað er um sögu mállýskurannsókna með áherslu á rannsókn Björns Guðfinnssonar á fimmta áratug síðustu aldar, Rannsókn á íslensku nútímamáli (RÍN) á níunda áratugnum og Málbreytingar í rauntíma í íslensku hljóðkerfi og setningagerð (RAUN) um 2010. Í öllum þessum rannsóknum var lestraraðferð beitt. Auk sameiginlegs texta sem allir lásu voru notaðir mismunandi textar til þess að kalla fram mállýskueinkenni sem eru kennd við hvert svæði. Í þessari rannsókn eru 2 þátttakendur úr RÍN og 5 þátttakendur með búsetu á Vestfjörðum. Niðurstöður rannsóknarinnar sýndu að vestfirska áherslan mælist einkum hjá þeim sem búa á Vestfjörðum en þó í frekar litlum mæli. Vestfirski einhljóðaframburðurinn var greindur eftir hljóðasambandi og samkvæmt þeim niðurstöðum kemur framburðurinn sterkast fram á sérhljóðunum /a/ og /ö/ á undan -ng- og -nk- hjá öllum þátttakendum. Hjá RÍN þátttakendunum mældist framburðurinn sterkari á /ö/ sem er í samræmi við fyrri þekkingu, þ.e. að einstaklingar virðist fremur viðhalda einhljóðaframburðinum á /ö/ frekar en /a/. Einnig kemur fram að RÍN-þátttakendurnir hafa dregið úr mállýskueinkennum frá því að þeir voru prófaðir á sínum tíma. Viðtölin benda til að þátttakendur hafi ekki dregið úr framburðinum meðvitað heldur hafi þetta gerst ómeðvitað. Þannig gefa niðurstöðurnar til kynna að vestfirsku tilbrigðin séu á áframhaldandi undanhaldi þar sem einstaklingar virðast ómeðvitað draga úr einkennunum og enginn þátttakandi mælist með hreinan vestfirskan einhljóðaframburð eða undantekningalausa vestfirska áherslu. In this thesis the aim is to report on the dialects of the Western Fjords regarding their status and the effect of sociolinguistic factors on the language. The history of dialect reaserch in Iceland is addressed with a focus on the research of Björn Guðfinnsson in the fifth decade of the last century, Rannsókn ...