Sníkjudýr íslensku rjúpunnar Lagopus muta

• Main Author: Sólrún Þóra Þórarinsdóttir 1980-
• Other Authors: Háskóli Íslands
• Format: Thesis
• Language: Icelandic
• Published: 2009
• Subjects: Líf- og læknavísindi; Rjúpa; Lagopus muta; Sníkjudýr; Árstíðasveiflur; Stofnsveifla; Ytri sníkjudýr; Innri sníkjudýr
• Online Access: http://hdl.handle.net/1946/4141

Nær allar lífverur eru plagaðar af sníkjudýrum og þau geta skipt miklu máli fyrir afkomu hýsilsins. Áhrifin geta m.a. verið á stofnbreytingar og þannig hafa fræðimenn gert því skóna að sníkjudýr séu einn af áhrifavöldum stofnsveiflu lyngrjúpunnar Lagopus lagopus scoticus. Forsenda allra rannsókna á áhrifum sníkjudýra á hýsil er að staðgóð þekking sé fyrir hendi á sníkjudýrafánu hans. Stofn íslensku rjúpunnar Lagopus muta islandorum sýnir reglulegar sveiflur. Sveiflutíminn er um 10 ár og munurinn milli hámarks- og lágmarksára getur verið allt að tífaldur. Áhugi er á að rannsaka þátt sníkjudýra í stofnsveiflu rjúpunnar en hér hamlar að mjög takmarkaðar upplýsingar eru um sníkjudýrafánu hennar. Þetta er hvatinn að þeirri rannsókn sem hér er kynnt. Fyrirliggjandi MS-ritgerð skiptist í fjóra hluta. Eftir almennan inngang, samandregnar niðurstöður og ályktanir, er fyrst gerð grein fyrir rannsóknum á fuglum sem safnað var í Þingeyjarsýslu fyrstu vikuna í október 2006. Þar er sníkjudýrafánu rjúpunnar lýst og tengsl smitmagns og smittíðni við aldur og kyn fuglanna rannsökuð. Hér er einnig fjallað um innbyrðis tengsl sníkjudýrategundanna. Næsti hluti ritgerðarinnar lýsir árstíðasveiflum iðrasníkjudýra rjúpna á Suðvesturlandi (frumdýra og orma). Þessar rannsóknir byggjast á talningum eggja og þolhjúpa í rjúpnaskít. Safnað var mánaðarlega á tímabilinu apríl 2007 til mars 2008. Síðasti hlutinn eru tegundalýsingar tveggja hnísla (Eimeria spp.) sem fundist hafa í rjúpu á Íslandi. Báðar þessar tegundir voru óþekktar fyrir vísindin. Alls fundust 14 tegundir rjúpnasníkjudýra. Sex tegundanna eru innri sníkjudýr, þrír einfrumungar (hníslarnir Eimeria muta og Eimeria rjupa og Blastocystis sp.) og þrír ormar (bandormurinn Passerilepis serpentulus, og þráðormarnir Capillaria caudinflata og Trichostrongylus tenuis). Átta óværutegundir fundust: fjórar tegundir mítla (húðmítillinn Metamicrolichus islandicus, dúnmítillinn Strelcoviacarus holoaspis, vængmítillinn Tetraolichus lagopi og lúsflugumítillinn Myialges borealis), þrjár tegundir ...