The Body at Work: Literary Representations of Labor in Medieval Iceland

• Main Author: Erik Pomrenke 1992-
• Other Authors: Háskóli Íslands
• Format: Thesis
• Language: English
• Published: 2022
• Subjects: Miðaldafræði; Íslensk fornbókmenntasaga; Varpa; Draga; Vinnu; Iceland
• Online Access: http://hdl.handle.net/1946/40850

Ágrip Í ritgerð þessari er leitast við að varpa ljósi á það hvernig íslenskar fornsögur draga upp mynd af líkamlegri vinnu. Þótt margir fræðimenn hafi leitast við að endurskapa félagslegar, efnahagslegar og lagalegar aðstæður sem ríktu á Íslandi á miðöldum, hafa fáir fjallað um almenn viðhorf Íslendinga á miðöldum til tilverunnar, og þá sérstaklega ekki til líkamlegarar vinnu. Í inngangi rannsóknarinnar er fjallað um sagnfræðilega hefð sem kenna má við frjálshyggju þar sem hinum „frjálsa norræna bónda“ er hampað. Hann átti sjálfur jörð sína í samfélagi þar sem var tiltölulega lítið um skipulag og stigveldi. Gegn þessu er því haldið fram að félagslegar breytingar samfara samþjöppun eigna hafi haft úrslitaáhrif á það hvernig Ísland þróaðist í áranna rás, og að bæði sagnaritararnir og ætlaðir viðtakendur sagnanna hafi verið meðvitaðir um þessar breytingar. Samfélagið greindist í þrjá hópa, eins og það birtist í miðaldabókmenntum: þrælar, frjálsir menn og höfðingjar, en myndin sem dregin er upp af þessum hópum kemur á mismunandi hátt fram í sögunum. Þó það komi á óvart hvað birtingarmynd þessara hópa er fjölbreytt, er eigi að síður hægt að fullyrða að fyrir hvern hópinn megi sjá eðilegt og óeðlilegt samband við líkamlega vinnu. Það má setja í samband við eðli félagslegra tengsla í íslensku miðaldasamfélagi. Þrælar eru gjarnan settir á sama stall og húsdýr og í lýsingu á vinnu þeirra er oft lögð áhersla á líkamleika þeirra. Aftur á móti þurfa frjálsir menn að sinna skyldum leiguliðans, greiða gjöld og jafnframt vinna landbúnaðarverk. Mesti fjölbreytileikinn er ef til vill hjá höfðingjunum, en þeim er í senn lýst sem upprennandi aðli, um leið og þeir fá virðingu og réttlætingu sem búhöldar sem gjarnan taka sjálfir til hendinni. Niðurstaðan er að sögurnar endurspegla ekki hagsmuni einnar stéttar, þótt viðhorf höfðingja séu áberandi, heldur mjög sundurleita blöndu af viðhorfum sem rekja rætur sínar til átaka og breytinga sagnaritunartímans. Abstract This work seeks to understand the representation of labor in the ...