The Surtsey eruption plume. Size, characteristics and constraints on tephra dispersal

• Main Author: Einar Sindri Ólafsson 1993-
• Other Authors: Háskóli Íslands
• Format: Thesis
• Language: English
• Published: 2021
• Subjects: Jarðfræði; Surtsey; Heimaey; Vestmannaeyjar; Eyjan; Iceland
• Online Access: http://hdl.handle.net/1946/39964

Surtsey er syðst Vestmannaeyja og er hluti af samnefndu eldstöðvakerfi. Eyjan myndaðist í eldgosi á hafsbotni þar sem áður var 130 m dýpi. Eldgosið náði upp úr sjó þann 14. nóvember 1963 og stóð yfir með hléum í þrjú og hálft ár, þetta er eitt lengsta eldgos hér á landi á sögulegum tíma. Surtseyjargosinu má skipta í fjóra fasa. Fyrsti fasinn einkenndist af sprengivirkni (tætigos) og stóð yfir í um fjóra og hálfan mánuð. Tilgangur verkefnisins er að magngreina gjósku sem barst með gosmekkinum í fyrsta fasa Surtseyjargossins. Rannsókninni má skipta upp í tvo hluta: (1) Rannsaka jarðvegssnið annars vegar í Heimaey og hins vegar uppi á landi til að finna loftborna gjósku frá Surtseyjargosinu. Einnig er stuðst við tiltækar heimildir um gjóskufall. (2) Meta hæð gosmakkarins út frá mælingum, heimildum og lýsingum. Út frá hæð gosmakkar er með líkanreikningum hægt að gera gróft mat á heildarmagni gjósku. Að lokum eru niðurstöður (1) og (2) bornar saman. Gos-mökkurinn náði 5-9 km hæð fyrstu vikurnar. Virknin í gosinu var tvíþætt, annars vegar slitróttar sprengingar sem mynduðu samfelldan gosmökk eða sísprengivirkni. Gjóska fell að mestu leyti í sjóinn umhverfis eyjuna, en gjóskufall varð alloft í Heimaey, 20 km norðaustur af Surtsey. Gjóskufalls varð einnig vart uppi á landi. Niðurstöðurnar benda til þess að þunnt gjóskulag hafi breiðst yfir Heimaey og að gjósku sé einnig að finna í jarðvegi á suðurströndinni, þó að hún myndi nú ekki samfellt gjóskulag. Upplýsingar um gjóskufall í sjó eru af skornum skammti. Þess vegna getur verið erfitt að leggja mat á heildarmagn gjóskunnar. Hins vegar bendir hæð gosmakkar og þykkt og dreifing gjóskunnar þar sem hún finnst á landi til þess að heildarrúmmál loftborinnar gjósku hafi verið á bilinu 0,30 - 0,59 km3. Það er töluvert hærra en eldra mat, sem var 0,09 - 0,14 km3. Surtsey is an island in the south-western end of Vestmannaeyjar archipelago off the south coast of Iceland and is a part of the Vestmannaeyjar volcanic system. It is built from the ocean floor at about 130 m depth in ...