Stjórnsýsla náttúruvár: Viðbrögð við eldgosunum á Fimmvörðuhálsi og í Eyjafjallajökli vorið 2010 skoðuð sem tengslanet í opinberri stjórnsýslu

• Main Author: Sigríður Magnea Óskarsdóttir 1981-
• Other Authors: Háskóli Íslands
• Format: Thesis
• Language: Icelandic
• Published: 2021
• Subjects: Opinber stjórnsýsla; Fimmvörðuháls; Ström; Eyjafjallajökull
• Online Access: http://hdl.handle.net/1946/37942

Náttúruöflin minna reglulega á sig á Íslandi. Illviðri, jarðskjálftar, snjóflóð eða eldgos geta valdið miklum skaða og því er mikilvægt að geta varað við í tæka tíð, sé það mögulegt, og að fljótt sé brugðist við til að bjarga lífum og eignum þegar til hamfaranna kemur.Tilgangur og markmið þessarar rannsóknar er að auka þekkingu og skilning á skipulagi og stjórnsýslu viðbragða við náttúruvá á Íslandi. Verður til þessa eingöngu litið til eldgosa en ekki annarra náttúruhamfara. Tekin verða fyrir eldgosin á Fimmvörðuhálsi og í Eyjafjallajökli frá mars fram í maí 2010 og dregin upp mynd af því tengslaneti stjórnsýslunnar sem myndaðist þar og stjórntækjum stjórnsýslunnar. Verður tilvikið skoðað í ljósi umboðskenningar Kaare Ström um framsal valds og ábyrgðar, hugmynda Christopher Lemans um opinberan rekstur sem stjórntæki og hugtakaramma Koliba og félaga um tengslanet í opinberri stjórnsýslu. Helstu niðurstöður eru þær að stjórnsýsla náttúruvár samrýmist vel þeim fræðilega hugtakaramma um tengslanet sem notaður er til grundvallar rannsókninni. Nokkrir lykilþátttakendur mynda tengslanetið en aðrir þátttakendur bætast við eftir því sem áhrif eldgosanna eru víðtækari og alvarlegri. Þátttakendur eru að stærstum hluta innan opinbera geirans en einnig úr þriðja geiranum. Fæstir koma úr einkageiranum. Líkja má tengslaneti stjórnsýslu náttúruvár við stjórnsýslunet þar sem ein stofnun sér um samhæfingu aðgerða innan netsins, í þessu tilfelli samhæfingarmiðstöð almannavarna. Eru tengsl milli þátttakenda ýmist lóðrétt með boðvaldi, lárétt með samvinnu og samstarfi þvert á stofnanir og málaflokka eða skásett með samningum þvert á samfélagsgeira. Opinber rekstur er fyrirferðamesta stjórntækið í þessu tengslaneti en samningar og styrkir við aðila úr öðrum samfélagsgeirum eru einnig áberandi stjórntæki. Tengslanetið og viðbrögðin eru breytileg allt eftir því hve hættulegt og áhrifamikið eldgosið er. Stjórntæki hins opinbera eru lykillinn að því hvernig tengslin myndast og grundvöllur þeirra. Iceland‘s nature is volatile and ...