„Þetta er hvort sem er allt opið þannig séð“: Viðhorf doktorsnema til opins aðgangs að fræðigreinum

• Main Author: Irma Hrönn Martinsdóttir 1988-
• Other Authors: Háskóli Íslands
• Format: Thesis
• Language: Icelandic
• Published: 2020
• Subjects: Upplýsingafræði; Doktorsnám; Háskólanemar; Opinn aðgangur; Fræðileg skrif; Reykjavík
• Online Access: http://hdl.handle.net/1946/37076

Opinn aðgangur (e. Open Access) er ein leið fræðasamfélagsins til þess að ryðja burt þeim höftum sem eru farin að einkenna aðgengi að fræðigreinum sem einkum snúa að kostnaði við áskriftir. Opinn aðgangur er aðeins brot af stærri hugmyndafræði. Hugmyndafræði sem meðal annars felst í því að opna fyrir aðgengi að rannsóknargögnum og gagnsæi í rannsóknarstarfi. Opinn aðgangur er svar háskólasamfélagsins við háum gjöldum áskriftartímarita og öðrum höftum sem þeim fylgja og íþyngja fræðasamfélaginu, menntastofnunum og einstaklingum í leit sinni að þekkingu. Ritgerðin fjallar um opinn aðgang og var markmið rannsóknarinnar að skoða viðhorf og þekkingu doktorsnema við Háskólann í Reykjavík varðandi opinn aðgang. Áhersla var lögð á þrjá þætti: Í fyrsta lagi hvort einhver óvissa ríkti um hugtakið opinn aðgang. Í öðru lagi hvort þeir sjái ávinning fyrir sig í opnum aðgangi sem notendur fræðigreina og þriðja lagi hvort doktorsnemarnir sjái ávinning í OA sem höfundar fræðigreina. Helstu niðurstöður eru að verulegrar óvissu gætir meðal doktorsnemanna um hvað felst í opnum aðgangi og hvaða þýðingu hann hefur. Allir nema einn þeirra notuðu sjóræningjaaðganginn Sci-hub og virtust þeir leggja hann að jöfnu við OA. Mikillar vanþekkingar gætir um mismunandi leiðir að opnum aðgangi og tiltækilegum notendaleyfum sem þeim getur fylgt. Viðhorf þeirra til opins aðgangs eru jafnframt misneikvæð. Þeir voru þó flestir sammála um a það skipti máli að almenningur fengi aðgang að rannsóknum þeirra, meðal annars vegna opinberra styrkveitinga.