Tjáning frjáls vilja í skilningi 194. gr. almennra hegningarlaga

• Main Author: Ragnheiður Davíðsdóttir 1996-
• Other Authors: Háskóli Íslands
• Format: Thesis
• Language: Icelandic
• Published: 2019
• Subjects: Lögfræði; Kynferðisafbrot; Nauðganir; Hegningarlög; Varpa; Kvenna; Vanda; Lágar; sami
• Online Access: http://hdl.handle.net/1946/34637

Það þarf vart að fara mörgum orðum um hve mikið umræða um kynferðisofbeldi og þann vanda sem því fylgir, hefur vaxið undanfarin ár hér á landi. Málefnið hefur verið til umfjöllunar í fjölmiðlum og á samfélagsmiðlum hefur fjöldi kvenna og karla stigið fram og sagt frá reynslu sinni af kynferðisofbeldi. Á undanförnum árum hafa fleiri kærur borist til lögreglu en þó fjölgar sakfellingum ekki. Sakfellingartölur á Íslandi eru lágar, þar sem heildarsakfellingarhlutfall á árunum 2008 til 2009 var 19 prósent. Með vitundavakningu innan samfélagsins hefur sömuleiðis verið kallað eftir um breytingum. Við þessari kröfu hefur verið brugðist við þeirri kröfu meðal annars með endurskoðun á lagalegri skilgreiningu nauðgunar í von um að slíkt gæti haft jákvæðar afleiðingar og auðveldað að fást við vanda þessu tengdu. Ýmsir fræðimenn lögðu til að inntak skilgreiningar nauðgunar fæli í sér áherslu á skort á samþykki. Slík skilgreining var innleidd árið 2018 í íslensk lög með breytingarlögum nr. 16/2018 á almennum hegningarlögum nr. 19/1940. Í þessu samhengi ber þó að nefna að skilgreining nauðgunar út frá samþykki er ekki ný af nálinni og telja margir fræðimenn breytinguna ekki muna hafa áhrif á fjölda sakfellinga. Þessu til stuðnings má nefna að í um 200 ár hefur skilgreining nauðgunar út frá samþykki verið í gildi í Englandi sem og í Indlandi og Suður-Afríku. Þrátt fyrir það virðist sami vandi um skort á sakfellingum vera þar við lýði. Í 2. máls. 1. mgr. 194. gr. hgl. kemur fram að kynferðismök án samþykkis teljist nauðgun en samþykki teljist liggja fyrir ef það er tjáð af frjálsum vilja. Frjáls vilji er torskilið hugtak sem virðist hafa kallað á víðtækar vangaveltur heimspekinga frá örófi alda. Í ritgerð þessari er gerð tilraun til að varpa ljósi á hvað felist í tjáningu frjáls vilja í skilningi 194. gr. hgl. Þá er auk þess leitast við að skýra hvernig dómstólar muni koma til með að túlka hugtakið og hvort það muni í reynd hafa einhver áhrif á ríkjandi dómaframkvæmd. Í öðrum kafla er gerð grein fyrir skilgreiningu nauðgunar og ...