"Hló þá ei vort kæra norðurland" Harðindin á Norðvesturlandi 1750 - 1760

• Main Author: Þórður Vilberg Guðmundsson 1986-
• Other Authors: Háskóli Íslands
• Format: Thesis
• Language: Icelandic
• Published: 2019
• Subjects: Sagnfræði; Harðindi; Hungursneyðir; Húnavatnssýsla; Skagafjarðarsýsla; Íslandssaga; 18. öld; Lent; Merki; Svæði
• Online Access: http://hdl.handle.net/1946/32907

Sjötti áratugur 18. aldar var Íslendingum þungur í skauti. Þá gengu yfir landið mikil harðindi með fimbulkulda um vetur, köld og blaut sumur, hafís og fiskleysi. Í raun allt það versta sem landbúnaðarsamfélag á norðurhjara veraldar gat lent í. Í þessari ritgerð er sjónum beint að harðindatímabili sem gekk yfir Ísland á árunum 1750 - 1760 og sérstaklega að ástandinu í Húnavatnssýslu og Skagafjarðarsýslu. Lagt er upp með að skoða hvort að hægt sé að tala um að hungursneyð hafi ríkt í sýslunum tveimur á þessu tímabili miðað við nútíma skilgreiningar á því hugtaki. Til þess verða nokkrir þættir teknir til nánari skoðunar, s.s. mannfjöldi, jarðgæði, bústofn. Auk þess sem ástandið í sýslunum verður sett í samhengi við erlendar rannsóknir á afleiðingum hungursneyða á samfélög. Fyrri athugun mín á nokkrum hreppum í Húnavatnssýslu á þessu harðindatímabili leiddi í ljós að gæði bújarða hefðu mikil áhrif á það hvernig fólk kemst af í ákveðnum hreppum, miklu frekar heldur en mannfjöldi á einstökum svæðum. Þessi rannsókn var gerð á afmökuðu svæði og var tiltölulega stutt. Vinna við þessa athugun kveikti áhuga á að kanna málið frekar, og er það gert hér á eftir, og hafa þá undir alla Húnavatnssýslu og Skagafjarðarsýslu. Meginn niðurstaða þessarar ritgerðar er sú að hungursneyð hafi ríkt á norðvesturlandi um miðja 18. öld. Í fyrsta lagi benda tölfræðilegar heimildir til þess að svo hafi verið. Enn fremur eru sjónum hér beint sérstaklega að félagslegum áhrifum hungursneyða á samfélög. Með því að glöggva sig á samtíma heimldum má sjá að ástandið sem ríkti í Skagafjarðarsýslu og Húnavatnssýslu ber þess merki að hungursneyð hafi ríkt á svæðinu um miðbik sjötta áratugs 18. aldar.