Kortið. Efnismenning allsleysis í Hafnafirði og húsaskjól hinna fátæku

• Main Author: Sólveig Ólafsdóttir 1964-
• Other Authors: Háskóli Íslands
• Format: Thesis
• Language: Icelandic
• Published: 2017
• Subjects: Sagnfræði; Fátækt; Fátækt fólk; Húsakynni; 19. öld; 20. öld; Rannsóknir; Hafnarfjörður; Draga; Fuchs; Bær
• Online Access: http://hdl.handle.net/1946/28781

Sagnfræði- og heimspekideild hefur samþykkt lokaðan aðgang að þessari ritgerð til 31. ágúst 2020. Rannsóknin beinir sjónum að fátækum íbúum í Hafnarfirði á árunum í kringum aldamótin 1900 og þó einkum húsnæði þeirra, efnislegum eigum og hversdagslífi. Einnig var kannað hvaða áhrif heldur nöturlegar efnahagsaðstæður hafði á líkamlega og andlega hagi fólksins sem fjallað er um. Lagt var upp með herforingjaráðskort af Hafnarfirði sem var mælt árið 1902 og teiknað ári síðar. Með því að leggja kortið og svo ljósmyndir til grundvallar er gerð tilraun til að „myndgera“ vettvang rannsóknarinnar og nýta til þess einnig opinberar heimildir sem og ættfræðiupplýsinga. Þá er bók Magnúsar Jónssonar Bær í byrjun aldar og vinnugögn Gísla Sigurðssonar lögreglumanns höfð til hliðsjónar við rannsóknina. Með því að skerpa sjónarhorn rannsóknarinnar með kenningum og hugtökum fræðikvennanna Rachel Fuchs og Barböru Rosenwein sem kynnt eru í fyrsta hluta ritgerðarinnar er fyrirliggjandi heimildagrunnur sundurgreindur til að draga fram efnisleg einkenni á húsnæði og húsaskjóli hinna fátæku í Hafnafirði. Sérstök áhersla er lögð á atbeina og drifkraft og svo andstæðuna; uppgjöf og fjörbrot. Þá er kannað hvaða áhrif það hafði að missa fyrirvinnuna. Loks er gerð tilraun til að meta þá kenningu hvort allsleysi felist í raun í því þegar fátækt er farin að hafa alvarlega líkamlegar skerðingar í för með sér. Niðurstöður rannsóknarinnar eru dregnar saman út frá tveimur mismunandi forsendum; aðferðafræðilegum og þekkingarfræðilegum. Ein helsta þekkingarfræðilega niðurstaða rannsóknarinnar er að heilsuleysi húsmæðranna gat haft skelfilegar afleiðingar fyrir fátækar fjölskyldur en á sama tíma höfðu einstæðar konur, hvort sem þær voru ekkjur eða einstæðingar töluvert meiri möguleika á afkomuúrræðum en fátækir karlar.