Hafa námslán áhrif á námsval? Greining á nýju frumvarpi til laga um námslán og námsstyrki

• Main Author: Heiða Vigdís Sigfúsdóttir 1992-
• Other Authors: Háskóli Íslands
• Format: Thesis
• Language: Icelandic
• Published: 2017
• Subjects: Hagfræði; Námslán; Námsval; Falla; Iceland
• Online Access: http://hdl.handle.net/1946/26534

Í lok maí síðasta árs, 2016, lagði þáverandi menntamálaráðherra, Illugi Gunnarsson fram frumvarp til laga á Alþingi þar sem lagt var til róttækra breytinga á regluverki Lánasjóðs íslenskra námsmanna. Í stað tekjutengdra afborgana var lagt til að tekið yrði upp nýtt námslána- og námsstyrkjakerfi. Í staðinn fyrir niðurgreiðslu vaxta og höfuðstóls samkvæmt núverandi regluverki var lagt til að allir námsmenn hlytu beina fjárstyrki. Í staðinn yrðu lánin með hærri vöxtum og jöfnum afborgunum. Í þessari ritgerð verður stuðst við líkön vinnumarkaðshagfræðinnar ásamt kenningum Bruce Chapman um áhrif tekjutengdra námslána. Með mið af íslenskum vinnumarkaði og regluverki LÍN er unnt að spá fyrir þá þróun sem breytingar á endurgreiðslukerfi LÍN gæti haft á námsval. Í ljós kom að breytingarnar myndu hafa mest áhrif á námsval einstaklinga sem hafa takmarkaðan aðgang að fjármagni. Námsval þeirra myndi takmarkast við greinar sem gefa góða tekjumöguleika eða jafnvel koma í veg fyrir að þeir sæki háskólanám. Framtíðartekjur myndu skipta meira máli við námsval sem gæti leitt til skorts á vinnuafli í láglaunaatvinnugreinum sem vinna að almannaheill. Jafnframt gæti dregið úr aðsókn í listnám og hvers konar náms sem krefst skólagjalda. Með innleiðingu styrksins myndi sá hópur sem ekki þarf að taka námslán stækka. Nú er sá hópur um um helmingur námsmanna. Breytingarnar myndu því auka tækifæri þeirra en takmarka möguleika efnaminnstu námsmannanna. Þær myndu jafnframt leiða til þess að regluverk LÍN myndi ekki stuðla að markmiðiði sínu sem er : „að tryggja þeim sem falla undir lög þessi tækifæri til náms án tilliti til efnahags.“