Varphættir æðarfugls (Somateria mollissima) og afrán á hreiðrum í Breiðafirði

• Main Author: Aldís Erna Pálsdóttir 1990-
• Other Authors: Háskóli Íslands
• Format: Thesis
• Language: Icelandic
• Published: 2016
• Subjects: Líffræði; Æðarfugl; Æðarvarp; Varp; Hreiður; Kollur; Somateria mollissima
• Online Access: http://hdl.handle.net/1946/23648

Æðardúnn er verðmæt útflutningsvara og dúntekja mikilvæg tekjulind fyrir marga landeigendur. Með því að lágmarka afrán á hreiðrum æðarfugls (Somateria mollissima) má bæta afrakstur og nýtingu dúns. Rannsókn þessi lagði mat á tengsl nokkurra þátta við tíðni afráns og hvaða afræningjar væru mest áberandi í æðarvörpum í fimm eyjum á sunnanverðum Breiðafirði. Þeir þættir sem voru skoðaðir voru umhverfi hreiðurstæðis, upphafsdagsetning álegu, nálægð við varp mögulegra afræningja, skjól hreiðurstæðis, fjöldi eggja í hreiðri og tíðni heimsókna afræningja að hreiðri. Æðarvörp voru heimsótt tvisvar á varptíma, auk þess sem notaðar voru myndavélar búnar hreyfiskynjurum til að fylgjast með hreiðrunum. Af 178 hreiðrum í rannsókninni voru 29 (16%) rænd árin 2014 og 2015. Afræningjar sem til sást voru svartbakur (Larus marinus) og hrafn (Corvus corax). Afrán var marktækt minna á hreiður í ætihvönn (Angelica archangelica) miðað við annað umhverfi. Seinni hluta varptímans hylur hvönnin hreiðrin og byrgir þar með flugafræningjum sýn ofan frá. Hreiður voru marktækt líklegri til að vera rænd ef verpt var í þau snemma á varptíma en afrán minnkaði þegar á leið. Líkleg skýring er að í byrjun varptíma voru hlutfallslega fleiri afræningjar á hvert hreiður, gróður lítið vaxinn og lítil vörn af nærliggjandi kollum og máfum. Afræningjar heimsóttu marktækt oftar hreiður sem síðar voru rænd, eða að meðaltali 1,7 sinnum á dag, en einungis 0,7 sinnum hreiður þar sem ungar klöktust. Mögulegt er að afræningjar heimsæki hreiður sem þeir vita um til að reyna að fæla kollur af þeim og ná þannig eggjunum.