Hús-næði og hús-gæði eftir gos : lífsgæðin í teleskóphúsunum

• Main Author: Kristinn Pálsson 1992-
• Other Authors: Listaháskóli Íslands
• Format: Thesis
• Language: Icelandic
• Published: 2014
• Subjects: Arkitektúr; Húsnæðismál; Heimaeyjargosið; Einingahús; Viðtöl; Mikla; Borg; Heimaey; Hveragerði; Hjálp; Hraun; Hús
• Online Access: http://hdl.handle.net/1946/22173

Mikill húsnæðisvandi skapaðist í kjölfar eldgossins á Heimaey árið 1973. Um 400 heimili fóru undir hraun og fjöldi húsa skemmdist. Eyjamenn flúðu heimkynni sín og dreifðust þeir um landið. Margir komu sér fyrir hjá fjölskyldu eða vinum en aðrir höfðu ekki í nein hús að venda. Fljótlega var Viðlagasjóður stofnaður með það markmið að leiðarljósi að finna lausnir á þeirri húsnæðiseklu sem hafði myndast. Eitt af verkum Viðlagasjóðs var að kaupa tilbúin einingahús og flytja til landsins. Um 500 slík híbýli voru keypt og þeim dreift um borg og bæi. Flestöll húsin komu frá Norðurlöndunum, en Norðurlöndin veittu mikla hjálp á þessum erfiðu tímum. Í þessari ritgerð verður þó einna helst talað um eina sérstaka húsagerð sem keypt var til landsins. Hús þessi voru sænsk og hlutu heitið „teleskóphús“. Húsin komu innflutt á stærð við lítinn vörugám en voru síðan í uppsetningu dregin sundur eins og sjónauki eða harmóníka. Teleskóphúsið eða gámurinn, eins og húsakosturinn var stundum kallaður, var 50 m2 að flatarmáli, búið tveimur svefnherbergjum, stofu, eldhúsi og baðherbergi. Húsin voru keypt notuð frá Svíþjóð, fyrst sett upp í Hveragerði en síðar flutt til Vestmannaeyja og nýtt þar allt til ársins 1983. Húsin voru hugsuð sem bráðabirgðahúsnæði og að notkun lokinni voru þau seld ýmist sem vinnuskúrar eða sumarhús. Markmið ritgerðarinnar er að rannsaka lífsgæðin í þessum litlu sérkennilegu híbýlum og athuga hvort hús af þessari stærðargráðu geti uppfyllt þær þarfir og kröfur sem við gerum til hefðbundins heimilis í dag. En kröfur okkar um aukinn fermetrafjölda á hvern íbúa hafa vaxið jafnt og þétt gegnum árin. Við gerð ritgerðarinnar voru tekin viðtöl við fimm fyrrum íbúa teleskóphúsa og eru viðtölin nýtt markvisst til að svara fyrrgreindum spurningum um húsgæði. Þannig er upplifun íbúanna, frásagnir þeirra og minningar settar í samhengi við efnistök og arkitektúr.