Eigandi eða réttlaus leigutaki? Njóta fiskveiðiheimildir eignarréttarverndar skv. atvinnufrelsisákvæði 75. gr. Stjórnarskrár lýðveldisins Íslands nr. 33/1944 gegn mögulegri innköllun stjórnvalda þeirra við endurskoðun fiskveiðistjórnunarkerfisins á Íslandi

• Main Author: Hans Friðrik Hilaríus Guðmundsson 1991-
• Other Authors: Háskólinn á Bifröst
• Format: Bachelor Thesis
• Language: Icelandic
• Published: 2014
• Subjects: Kvótakerfi (sjávarútvegur); Atvinnurekstur; Eignarréttur; Gerðar; Republic of Iceland; Stjórn; Iceland
• Online Access: http://hdl.handle.net/1946/20609

Fiskveiðistjórnunarkerfið hefur verið eitt heitasta deilumál landsmanna allt frá upptöku þess árið 1983 og enn frekar jukust deilurnar þegar aflaheimildir voru gerðar varanlegar og framseljanlegar árið 1991. Lögin voru endurútgefin sem lög 116/2006 um stjórn fiskveiða (fsl.) en þau hafa tekið þó nokkrum breytingum frá upphaflegri útgáfu laga nr. 38/1990 um stjórn fiskveiða. Eignarréttur skal túlkaður rúmt. Skv. Hrd. 36/1934 en þar kemst hæstiréttur að því að vörumerki geti fallið undir eignarréttarvernd. Síðar kemst rétturinn að því í Hrd. 80/1963 að atvinnuréttindi geti í raun notið eignarréttarverndar, en þar hafði aðili sem hafði aflað sér búnaðar til minkaræktunar uppi bótakröfu á hendur ríkinu eftir að lögum hafði verið breytt sem bönnuðu minkaeldi. 3. málsl. 1. gr. fsl. kveður á um að úthlutun fiskveiðiheimilda skapi ekki óafturkræft tilkall eða eignarréttindi yfir þeim. Greiningar fræðimanna benda hinsvegar til þess að þrátt fyrir það að fyrirvarinn geti staðist stjórnarskrá taki hann einungis til eignarréttarverndar sem myndast skv. 72. gr. stjórnarskrárinnar en ekki þeirrar 75. Er komist að þeirri niðurstöðu að fiskveiðiheimildir geti notið eignarréttarverndar skv. 72. gr. stjórnarskrárinnar. Þá styrkir saga fiskveiðistjórnunarkerfisins þessa niðurstöðu þar sem upphaflega var úthlutað á grundvelli veiðireynslu. Þá hefur yfirleitt verið til staðar sú meginregla að menn fái úthlutað sambærilegri aflahlutdeild milli ára og því má reikna með því að réttmætar væntingar útgerðarmanna hafi myndast til þess að ríkið svipti þá ekki atvinnuréttindum sínum. Því getur ríkið ekki kallað inn fiskveiðiheimildir til algerrar endurúthlutunar nema bótagreiðslur komi til. Útprentun og afritun er óheimil nema með leyfi höfundar.