Ertu nokkuð búin(n) að [tha:pha] þér? Framburður Norðlendinga á Norðausturlandi og í Reykjavík á árunum 1940–2011

• Main Author: Margrét Lára Höskuldsdóttir 1985-
• Other Authors: Háskóli Íslands
• Format: Bachelor Thesis
• Language: Icelandic
• Published: 2012
• Subjects: Íslenska; Framburður tungumála; Norðausturland; Halda; Reykjavík
• Online Access: http://hdl.handle.net/1946/10649

Þessi ritgerð er lögð fram til B.A.-prófs í íslensku á Hugvísindasviði Háskóla Íslands. Í henni eru skoðaðar breytingar á nokkrum framburðareinkennum 77 einstaklinga á 70 ára tímabili. Björn Guðfinnsson málfræðingur prófaði þá fyrst á Norðausturlandi um 1940 í viðamikilli rannsókn sinni á framburðarmállýskum. Þeir voru þá um 12 ára gamlir. Sumarið 2010 og 2011 var svo rætt við þessa sömu einstaklinga aftur þegar þeir voru orðnir um áttrætt í eins konar framhaldsrannsókn af rannsókn Björns, en hún heitir Málbreytingar í rauntíma í íslensku hljóðkerfi og setningagerð (RAUN). Þessir einstaklingar skiptast í tvo hópa. 36 þeirra höfðu flust til Reykjavíkur en 41 bjó enn á heimaslóðum á Norðausturlandi. Þau framburðareinkenni sem voru skoðuð eru oftast kennd við norðlensku. Þau eru harðmæli, raddaður framburður og bð-/gð-framburður. Meginmarkmið ritgerðarinnar var að kanna hvort og þá hvernig norðlensku einkennin breyttust hjá þessum einstaklingum og hvort búseta þeirra hafði áhrif á breytingarnar. Meginniðurstöður þessarar rannsóknar eru þær að öll mállýskueinkennin sem voru skoðuð höfðu látið undan síga og búsetan hefur áhrif á þau. Þeir sem dvöldust áfram á heimaslóðum héldu í öllum tilfellum betur í hvert framburðareinkenni fyrir sig miðað við þá sem fluttust til Reykjavíkur. Hið svokallaða harðmæli, sem er líklega best þekkta framburðareinkenni norðlenskunnar, heldur sér best bæði hjá þeim sem voru áfram á heimaslóðum og þeim sem fluttust til Reykjavíkur. Hin tvö framburðareinkennin, raddaði framburðurinn og bð-/gð-framburðurinn, halda sér ekki eins vel og virðast bæði vera á talsverðu undanhaldi.