Sulu ve kuru şartlar için geliştirilen ileri bisküvilik buğday hatlarının verim, verim unsurları ve kalite özelliklerinin belirlenmesi

• Main Author: Tunca, Zafer Şaban
• Other Authors: Topal, Ali, Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora
• Format: Doctoral or Postdoctoral Thesis
• Language: Turkish
• Published: Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü 2020
• Subjects: Buğday; bisküvilik; Soft wheat; soft wheat breeding; Iken; Ön; artico
• Online Access: https://hdl.handle.net/20.500.12395/40553

Bu çalışmanın amacı, bisküvi sanayisinin gittikçe artan bisküvilik kalitesi yüksek buğday ihtiyacını karşılamak amacıyla geliştirilen ileri bisküvilik buğday genotiplerinin tane verimi ile verim unsurları ve kalite özelliklerini belirlemektir. Araştırma 2015-2016 ve 2016-2017 yetiştirme yıllarında iki yıl süreyle Eskişehir ekolojik koşullarında sulu şartlarda 20 hat ve 5 kontrol çeşit (Carisma Artico, Çetinel 2000, Eser ve Göksu 99), kuru koşullarda 20 hat ve 5 kontrol çeşit (Carisma, Artico, Bayraktar 2000, Gerek 79, Karahan 99) kullanılarak yürütülmüştür. Araştırmada genotiplerin verim ve verim unsurları yanında un verimi, protein oranı, zeleny sedimantasyon, solvent tutma kapasitesi, miksolab analizleri, bisküvi ölçümleri, renk, kırma ve duyusal testler olmak üzere bisküvilik kalite özellikleri ile bu özellikler arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Araştırma sonucunda hatlar, çeşitler ve deneme ortalaması olarak tane verimi sırasıyla kuru şartlarda 500 kg/da, 511 kg/da ve 502 kg/da iken, sulu şartlarda bu değerler 736 kg/da, 748 kg/da ve 739 kg/da olmuştur. Elde edilen bulgulara göre verim ve bisküvilik kalitesi yönünden hatları değerlendirdiğimizde kuru koşullarda 16 numaralı hattın genel ortalamanın üzerinde tane verimi (544 kg/da), yumuşak tane yapısına (36.31 SI) ve düşük solvent tutma (laktik asit) kapasitesine (1.13), 24 numaralı hattın ortalamanın üzerinde tane verimine (517 kg/da) yumuşak tane sertliğine (40.50 SI), düşük zeleny sedimantasyon (21.50 ml), düşük solvent tutma (laktik asit) kapasitesine (.13) ve yüksek bisküvi çapına (78.66 mm) sahip olduğu belirlenmiş olup, incelenen tüm özellikler birlikte değerlendirildiğinde kuru şartlar için 16 ve 24 numaralı hatların ön plana çıktıkları görülmüştür. Sulu şartlarda ise 7 ve 23 numaralı hatların sırasıyla ortalamanın üzerinde tane verimi (788 kg/da ve 752 kg/da), yumuşak tane sertliği (29.05 ve 36.09 SI), düşük zeleny sedimantasyon (22.83 ve 27.17 ml) ve düşük solvent tutma (laktik asit) kapasitesine (.67 ve .56), yüksek bisküvi çapına (77.83 ve 80.12 mm) ve yayılma oranına (8.84 ve 9.03) sahip olduğu belirlenmiş olup, bu hatlar da sulu şartlar için bisküvilik buğday çeşit adayı olarak değerlendirmeye alınmışlardır. Araştırma sonucunda kuru şartlar için 16 ve 24 numaralı hatların, sulu şartlar için de 23 numaralı hat adına Tohumluk Tescil Sertifikasyon Müdürlüğüne tescil başvuruları yapılmıştır. Bisküvilik kalitesi ve tane verimi yüksek buğdayları geliştirebilmek için melezleme safhasından itibaren ıslah çalışmalarının yürütülmesi yerinde olacaktır. Bunun içinde melez bahçesinin bisküvilik kalitesi yüksek genotiplerden oluştulması gerekmektedir. The aim of this study is to determine the grain yield and quality characteristics of advanced soft wheat genotypes developed in order to meet the increasing need for high quality soft wheat in the biscuit industry. The research was carried out in 2015-2016 and 2016-2017 in Eskişehir Transitional Zone Agricultural Research Institute Central campus using 40 lines and 10 control varieties (in irrigated conditions Carisma Artico, Çetinel 2000, Eser ve Göksu 99, in dry conditions: Carisma, Artico, Bayraktar 2000, Karahan 99 ve Gerek 79) in dry and irrigated conditions. In this research, besides the yield and yield components of the genotypes, the biscuit quality characteristics of the genotypes including milling and flour yield, protein content, zeleny sedimentation test, solvent rentention capacity tests, mixolab analyzes and biscuit measurements, color, texture analyses were investigated. In the research, while the avarage of grain yield of the trial, lines and varieties 502 kg/da, 500 kg/da, 511 kg/da in dry conditions, these values were 739 kg/da, 736 kg/da, 748 kg/da in irrigated conditions respectively. According to the findings under rainfed conditions, when we evaluate the lines in terms of yield and biscuit quality, line 16 has 544 kg/da grain yield, soft grain hardness (36.31 HI) and low solvent retention (lactic acid) capacity (101.13%), 24 numbered line has above average grain yield (517.11 kg/da), soft grain hardness (40.50 HI), low zeleny sedimentation (21.50 ml), low solvent retention (lactic acid) capacity (92.13%) and high biscuit diameter (78.66 mm). When all the features examined were evaluated together, it was observed that lines 16 and 24 came to the fore for dry conditions. In irrigated conditions, lines 7 and 23 has above average of grain yield (788 kg/da and 752.67 kg/da) of respectively, soft grain hardness (29.05 and 36.09 HI), low zeleny sedimentation (22.83 and 27.17 ml) and low solvent retention (lactic acid) capacity (94.67% and 89.56%), high biscuit diameter (77.83 and 80.12 mm) and spreading factor (8.84 and 9.03), and these lines were also considered as candidate for soft wheat variety for irrigated conditions.